’Tijd voor herbezinning van OV-chipkaart’

De OV-chipkaart heeft niet gebracht wat bij de invoering was beloofd. Het zou de veiligheid vergroten, zorgen voor een eerlijker betaalsysteem en het gebruiksgemak zou groot zijn. Inmiddels moeten we constateren dat de kaart daar niet voor heeft gezorgd. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV in zijn column. Lees hem hieronder.

Eerst maar even een groot compliment aan FNV, CNV en HTM-directeur Jaap Bierman. Het is gelukt om overeenstemming te bereiken over een stukje extra loonsverhoging dat afhangt van de klanttevredenheid op aspecten waarop het rijdend personeel wezenlijke invloed heeft. Ik had daar op deze plaats twee weken geleden toe opgeroepen. Het is fijn om te weten dat ik mijn columns op deze website niet voor Piet Snot schrijf.

Poortjes

Minder reden tot tevredenheid geeft de OV-chipkaart. Het gekissebis over de te lage poortjes op Rotterdam Centraal is te droevig voor woorden. De poortjes (eigenlijk deurtjes) zijn zó laag dat atletische zwartrijders er gewoon overheen springen, maar het hoger maken van de poortjes stuit op een veto van de architect. Raar dat architecten de neiging hebben om schoonheid en vormgeving voorop te stellen, en daarbij de bruikbaarheid van hun gebouwen uit het oog te verliezen.

Maar ook de mensen achter de OV-chipkaart verliezen de minpunten nog wel eens uit het oog. Het systeem wordt nog steeds door sommigen verondersteld een panacee te zijn voor allerlei narigheid die passagiers op hun geweten hebben. De OV-chipkaart als redder van de veiligheid.

Onzin

Dat is dus onzin. Ruziezoekers in de trein laten zich door de kaart niet tegenhouden. Meisje lastigvallen? De chipkaart belemmert dat niet. In alcohol gedrenkt wangedrag? De chipkaart doet er niets aan. Het punt is dat de ergste asocialen zich door een stukje plastic en een – al dan niet te laag – poortje niet op het rechte pad laten brengen.

Tekenend is het beeld van een meneer die in de Eerste Klas zit te roken, zijn voeten op de bank heeft en verkondigt dat “de conducteur er toch niets tegen kan doen”. En ook de zogeheten treinpisser die dit weekend ’trending’ was, laat zich aan de doelstellingen van de OV-chipkaart weinig gelegen liggen.

Wangedrag

Trouwens, ik heb het sterke vermoeden dat deze heren weliswaar in de Eerste Klas hun wangedrag tentoonspreidden, maar niet in het bezit waren van een eersteklas vervoerbewijs. En daarmee sneuvelt een ander aspect van de OV-chipkaart. Hij zou grijs- en zwartrijden tegengaan. Dat effect is maar zeer beperkt.

Een goed voorbeeld is ook de Amsterdamse tram. Daar is het ’strijk en zet’ dat passagiers bij de trambestuurder of de conducteur inchecken, even later bij een uitgangsdeur weer uitchecken, en dan gaan zitten. Voor weinig geld laten zij zich dus illegaal vervoeren. Kaartcontrole is er zelden of nooit, dus het GVB loopt veel inkomsten mis.

Rechtvaardigheid

Even los van de rekensom of het inzetten van meer controleteams nu wel of niet opweegt tegen de inkomstenderving door grijsrijden, dit gedrag knaagt zeer aan het rechtvaardigheidsgevoel van de wél betalende passagier.

Hoog tijd dat ook de beleidsmakers en de vervoerders erkennen dat de OV-chipkaart in het algemeen niet heeft gebracht wat er aan het begin van deze eeuw was beloofd (gebruiksgemak, eerlijker betalen, meer veiligheid). Hoogste tijd voor herbezinning.

Persoonlijk zie ik liever dat het peperdure chipkaartsysteem wordt opgedoekt en vervangen door het veel goedkopere papieren systeem. Het bespaarde geld kan dan worden besteed aan meer service en toezicht in en om het OV. Want dat is hoognodig.

Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV

Lees ook: ‘Verhoging salaris OV-personeel bij tevreden reiziger prima systeem’