‘Weinig wezenlijks veranderd in OV-sector in de afgelopen jaren’

Columnist Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV schrijft vandaag zijn honderdste column op OVPro. Door de stand van zaken van vandaag te belichten, laat hij zien dat er de afgelopen jaren eigenlijk niets wezenlijks is veranderd.

“Never a dull moment.” Zo laat het schrijven van honderd columns op OVPro zich heel behoorlijk kenschetsen. Inderdaad, u leest nu de honderdste column die ik voor deze website schrijf. En ondanks de kritische toon, doe ik dat met veel plezier. Moet ik nu een samenvatting van onderwerpen en gebeurtenissen geven om te laten zien wat we de afgelopen kleine vier jaar hebben beleefd? Nee. Want ook de stand van zaken van vandaag de dag schetst zo’n beetje dat beeld.

Directie van vervoerders

Het is altijd wel ergens hommeles in de top van een vervoerder of infrabeheerder. Op dit moment gaat het niet zo best in de directie van het Amsterdamse GVB. Daar moesten na conflicten diverse directeuren en hoge managers het veld ruimen. Zorgwekkend: als de besturen van bedrijven al niet met elkaar door één deur kunnen, komt er van de hoognodige kwaliteitsverbetering natuurlijk weinig terecht.

Lijngebonden werken of kriskras door het hele land? Ook zo’n chronisch heet hangijzer. De FNV wil niet dat machinisten van NS Reizigers op slechts enkele trajecten werken. Ze moeten door het hele land, want anders leiden ingesleten verwachtingspatronen tot gevaarlijke situaties. Maar voor de machinisten op de IC Direct geldt dat niet. Die trein dient exclusief te worden bestuurd door een kleine groep machinisten. Dat van de verwachtingspatronen geldt dus blijkbaar alleen als het de vakbond behaagt. En een ruggengraatloze NS-top laat zich daardoor nog ringeloren ook!

Kwaliteit NS

Over de NS-top gesproken: de kwaliteit die de NS aan zijn reizigers biedt is nog ongeveer net zo matigjes als vier jaar geleden. Ook vanochtend weer forse treinuitval in de regio Rotterdam – Gouda wegens materieelgebrek. Reizigers hebben geen enkele reden om blij te zijn met een vervoerder die de basis van zijn kernactiviteit zo beroerd op orde heeft. Eerlijk gezegd mis ik Timo Huges erg. Een ongelikte beer, die wel stappen zette om de zaak eens flink op te schudden. Zijn vertrek was onvermijdelijk, maar de vaart is er bij de NS sindsdien wel een beetje uit, qua orde op zaken. Zolang er bij een verstoring nog door de NS wordt omgeroepen dat er gratis koffie is, terwijl de Kiosk op het station net daarvoor gesloten blijkt te zijn, is knulligheid toch een beetje het handelsmerk van Roger van Boxtel en consorten.

Als ik dan naar ProRail kijk, zie ik Pier Eringa wél meters maken. De hele top opgeschud en stevige stappen vooruit. Maar er moeten geen wonderen worden verwacht: ProRail heeft te kampen met lijken in de kast, die hun oorsprong vinden in het beleid van vele, soms letterlijk tientallen, jaren geleden. ProRail lijkt de speelbal te worden van al te gemakkelijke politieke scoringsdrift. Ik vind dat onbehoorlijk. Geef Eringa nu eerst eens de tijd om te doen waar hij voor was aangenomen: orde op zaken stellen. Overigens geldt dan ook, dat staatssecretaris Sharon Dijksma voor wat betreft ProRail even met rust gelaten moet worden. Ook zij moet niet voor ieder wissewasje naar de Kamer worden geroepen, zodra er ergens bij ProRail een snoertje los zit.

Sociale veiligheid

Ook qua sociale veiligheid is er weinig veranderd. Nog steeds wordt er zo nu en dan een personeelslid mishandeld of bestolen. Nog steeds worden er echter nog veel meer passagiers bedreigd, geslagen of beroofd. Het OV blijft een eldorado voor zakkenrollers, tasjesdieven en andere kwaadwillenden. En qua aanpak van die problematiek zie ik de OV-bedrijven niet echt samenwerken: het ademt meer de sfeer van “ieder voor zich”. En de roep om afschaffing van de contante betaalmogelijkheid op tram en bus is niets meer en niets minder dan een armoedig, reizigersonvriendelijk zwaktebod.

De OV-chipkaart leidt in ieder geval niet tot een serieuze verbetering van de sociale veiligheid voor reizigers. En dat eerlijke betalen – waar steeds mee werd geschermd – daar hoor je ook niemand meer over. Voor de abonnementhouders in stads- en streekvervoer geldt nog steeds dat zij betalen volgens het “veel te grofmazige zonesysteem” (destijds een belangrijk argument om over te stappen op het eerlijke kilometertarief van de OV-chipkaart). Dus de belangrijkste klanten wordt dat eerlijke afrekenen onthouden.

Trouwe OV-medewerkers

Ik zag heel goede mensen uit het OV vertrekken. Eline Bijveld, die furore maakte bij 9292. Adrie Bolier, die het personeel van het GVB wist te bewegen tot een betere kwaliteit van dienstverlening. Maar gelukkig zijn er ook mensen die het OV trouw bleven. Pedro Peters, die bij de RET orde op zaken stelde, en Corina de Jongh, als boegbeeld van Railforum een belangrijke spin in het web.

Het is heus niet alles kommer en kwel, als het over het OV gaat. Maar voordat het OV is aanbeland op het kwaliteitsniveau dat ik écht wenselijk vind, zijn we nog wel weer honderd columns verder, denk ik.

Rikus Spithorst is voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV.