Boete Connexxion kan juridische gevolgen hebben bij aanbestedingen

De bewoordingen die het Openbaar Ministerie gebruikte bij de oplegging van de boete voor Connexxion waren niet mals: ‘valsheid in geschrifte’ en ‘belastingfraude’. Dat roept de vraag op: welke consequenties kan dit hebben voor inschrijvingen op aanbestedingen van het vervoersbedrijf? Want opdrachtgevers eisen vaak dat een vervoerder van onbesproken gedrag is. Hoe zit het bijvoorbeeld met de invulling van de Eigen Verklaring bij aanbestedingen? Advocaat aanbestedingsrecht Joost van de Wetering van Infense Advocaten legt de juridische vraagstukken uit op TaxiPro.nl, zustersite van OVPro voor de taxibranche.

Volgens Connexxion zou de boete geen gevolgen hebben, omdat de zaak zich meer dan vier jaar geleden heeft afgespeeld. Die termijn is belangrijk voor de eigen verklaring. Maar er zijn meer vragen die zich opwerpen.

Uitsluitingsgronden

Het gaat om een schikking en niet om een strafrechtelijke veroordeling. “Er zijn drie mogelijke uitsluitingsgronden bij aanbestedingen die hier relevant zijn”, vertelt Van de Wetering.

1. De vraag of Connexxion aan de fiscale verplichtingen heeft voldaan
2. De vraag of er sprake is van een ernstige beroepsfout
3. De vraag of Connexxion valse eigen verklaringen in het kader van aanbestedingen heeft verstrekt

Het antwoord op de eerste vraag is redelijk helder, volgens de advocaat. “Door het betalen van de transactie a 7,5 miljoen en de boete van 45.000 euro is inmiddels aan de fiscale verplichtingen voldaan. Want voor de Belastingdienst is deze kwestie afgedaan.”

Alcatelperiode

Hoewel er in het verleden niet aan de verplichtingen is voldaan, zal dat waarschijnlijk geen gevolgen hebben voor reeds vergunde aanbestedingen. “De Alcatel-periode is verstreken. Dus in principe kun je niet meer ingrijpen”, licht Van de Wetering toe.

“Er bestaat wel een juridische kans een opdrachtgever te dwingen de overeenkomst te beëindigen als er in de aanbesteding staat dat er tijdens de looptijd van de opdracht geen situatie mag ontstaan zoals beschreven in de uitsluitingsgronden.”

Ernstige beroepsfout

Het antwoord op de tweede vraag is ook eenvoudig te beantwoorden, zegt Van de Wetering. “Ja, alles wijst erop dat er sprake is van een ernstige beroepsfout. Het Openbaar Ministerie spreekt van strafbare feiten in de vorm van valsheid in geschrifte en belastingfraude. Voor ernstige beroepsfout geldt een termijn van vier jaar. De vraag is alleen of dit geldt voor vier jaar ná de overtreding, of vier jaar na de ontdekking daarvan.”

De wet spreekt volgens Van de Wetering over vier jaar nadat de ernstige fout zich heeft voorgedaan. “Maar de bedoeling van dit wetsartikel is dat iemand vier jaar op de blaren moet zitten. En omdat de FIOD in deze kwestie pas meer dan vier jaar na dato conclusies heeft getrokken en openbaar heeft gemaakt, zou een dergelijke uitleg kunnen betekenen dat er in de praktijk geen gevolgen worden verbonden aan de ernstige beroepsfout. De vraag is of de wetgever het zo bedoeld heeft. Daar zou een rechter best anders over kunnen oordelen.”

Valse eigen verklaringen

De vraag of er sprake is van valse eigen verklaringen is de meest interessante, volgens Van de Wetering. “De feiten deden zich voor in de zomer van 2010. Connexxion heeft natuurlijk vanaf dat moment iedere keer in Eigen Verklaringen verklaard dat ze voldaan heeft aan de fiscale verplichtingen en geen ernstige beroepsfouten heeft begaan. Maar in de praktijk was dat niet het geval, zo blijkt nu. Op een gegeven moment wisten ze natuurlijk ook dat er een onderzoek liep.”

Daarmee is er overigens niet per definitie sprake van een valse eigen verklaring, legt Van de Wetering uit. “Bijvoorbeeld bij de Valys-aanbesteding, waar Connexxion als klagende partij bij betrokken was, gaf de rechter aan dat RMC en de BIOS-groep niet verplicht waren bij de inschrijving melding te maken van het onderzoek. Er was namelijk nog geen boete vastgesteld.”

Miljoenenclaim

Maar de zaak verandert als Connexxion wist, of had moeten weten, dat ze fout zaten. “Uit krantenartikelen van eind 2013 en begin 2014 blijkt dat toen bekend was dat Connexxion een miljoenenclaim van de fiscus boven het hoofd hing. Dan kun je niet zomaar je kop in het zand steken als bedrijf. Voordat je dan een Eigen Verklaring ondertekent, zul je eerst zelf grondig op onderzoek moeten uitgaan”, vertelt Van de Wetering.

Als dan blijkt dat je belastingfraude en ‘valsheid in geschrifte’ hebt gepleegd, kun je niet de eigen verklaring zomaar ondertekenen waarin je verklaart dat dit niet het geval is. En als Connexxion begin 2014 bij aanbestedingen een valse eigen verklaring afgelegd zou hebben, dan is er sprake van een nieuw feit. Voor dergelijke valse verklaringen bevat de wet geen termijn van vier jaar. Bovendien zou anders een nieuwe termijn van vier jaar lopen; dus tot 2018.”

Connexxion-concern

Blijft de vraag overeind: heeft een ernstige beroepsfout van Connexxion Openbaar Vervoer of Hermes Group gevolgen voor de overige BV’s van Connexxions. Want het bedrijf bestaat uit vele zusterbedrijven die weliswaar tot hetzelfde concern behoren, maar de eigen verklaring bij aanbestedingen gaat alleen over de eigen onderneming en bestuurders.

Van de Wetering: “Dus om te kijken of deze schikking van een OV-onderdeel van Connexxion ook gevolgen kan hebben voor de andere ondernemingen, moet je weten welke bestuurders de betreffende BV’s hebben. Als ze bijvoorbeeld allemaal bestuurd worden door Transdev Nederland, dan zou het kunnen zijn dat er Eigen Verklaringen door Transdev Nederland onjuist zijn ingevuld. Dan raakt het ook de andere BV’s.”

Gevolgen

Kortom: er dienen zich diverse interessante juridische vraagstukken aan. Het is de vraag of Connexxion er ongeschonden mee weg komt. Maar voordat bovenstaande vragen door een rechter beantwoord worden, moet er zich eerst een zaak aandienen. “Jurisprudentie over zo’n geval is er nog niet”, aldus de advocaat aanbestedingsrecht van Infense Advocaten

Bart Pals

Lees ook: Connexxion moet 7,5 miljoen terugbetalen aan Belastingdienst