‘Batterijtreinen op dunne spoorlijnen goedkoop alternatief voor elektrificatie’

De stadsregio Arnhem-Nijmegen gaat onderzoeken of er batterijtreinen kunnen rijden op een aantal minder drukke spoortrajecten in de regio. Deze treinen kunnen ook op niet geëlektrificeerde stukken rijden, waar nu nog alleen dieseltreinen het vervoer verzorgen. Het onderzoek van de stadsregio maakt deel uit van het Europese studieprogramma Sintropher naar verduurzaming en verbetering van de kosteneffectiviteit van het regionale spoor. Het project sluit aan op een pilot met batterijtreinen in het Engelse Derby. Daarnaast is het een aanvulling op een landelijk onderzoek naar vergroening van het spoor. Op basis van de uitkomsten wordt gekeken of dit concept ook kan worden uitgerold op het Nederlandse regionale spoor.

Een trein op een batterij laadt zichzelf op tijdens de rit op het geëlektrificeerde spoor. Met deze opgeslagen energie die hiermee wordt opgewekt kan worden opgeslagen in de accu. Met deze energie kan de trein vervolgens ook op de niet geëlektrificeerde stukken rijden.

Duurzaam alternatief

Een batterijtrein kan volgens de stadsregio een alternatief zijn voor elektrificatie van het vervoer op minder drukke spoorlijnen. Elektrificatie van spoorlijnen is kostbaar, maar vanuit kosteneffectiviteit aantrekkelijker bij hoge reizigersaantallen en treinfrequenties. Wat precies de verschillen in kosten zijn tussen het rijden met batterijtreinen en elektrificatie van het spoor wordt door in het onderzoek in kaart gebracht. De spoortrajecten die in aanmerking komen voor het onderzoek naar de batterijtreinen zijn Arnhem-Tiel en Arnhem-Doetinchem-Winterswijk. Op deze lijnen rijden vervoerders Arriva en Breng.

Volgens Martijn van Os, concessiebeheerder spoorwegen van Stadsregio Arnhem-Nijmegen, is elektrificatie vanwege de hoge investeringskosten niet altijd het meest haalbare alternatief voor verduurzaming. ”Als je hele druk bereden lijnen hebt, dan zullen de exploitatiekosten afnemen waardoor de terugverdientijd van elektrificatie kort zal zijn. Maar voor minder drukke spoorverbindingen moeten we naar minder kostbare alternatieven zoeken.”

Scenario’s

”Duurzaamheid en betaalbaarheid zijn steeds belangrijkere thema’s in het openbaar vervoer. Tegelijkertijd hebben batterijen een aantal minpunten zoals de beperkte levensduur van ongeveer zeven jaar. Daarvoor is tijdens de levensduur van een treinstel meerdere malen een forse tusseninvestering nodig. Diesel heeft ook veel minpunten zoals een hoog verbruik van brandstof en uitstoot, maar het is bewezen techniek”, aldus Van Os.

In Nederland zijn er volgens de concessiebeheerder diverse scenario’s denkbaar. ”We kunnen de huidige dieseltreinen die op het regionale spoor rijden mogelijk ombouwen. Maar we kunnen er ook voor kiezen om op het moment van overgang van de concessie nieuw treinmaterieel aan te schaffen.”

Financieringsmodel

Om de aanschaf van relatief, duurdere batterijtreinen mogelijk te maken, biedt een alternatief financieringsmodel voor treinmaterieel in concessies volgens Van Os mogelijkheden. ”Op dit moment schaffen de vervoerders in regionale spoorconcessies het materieel aan, maar er zijn ook andere modellen denkbaar. Het Verkehrverbund Rhein Ruhr (VRR, red.) heeft samen met de regio een concessie verleend voor de treindienst Düsseldorf-Arnhem die medio 2017 ingaat. Het VRR faciliteert hier de financiering van het treinmaterieel, waardoor de exploitatielasten lager zijn dan normaal.”

De Britse spoorbeheerder Network Rail start in september de pilot met batterijtreinen in Derby. Van Os: ”In Engeland ziet het spoornetwerk er heel anders uit dan in Nederland. In Nederland veel meer spoorlijnen geëlektrificeerd. Bovendien wordt in Engeland veel meer met diesel onder de bovenleiding gereden.” Het onderzoek moet uitwijzen of dit concept in Nederland dezelfde toepassingsmogelijkheden en besparing op zal leveren.

Pilot

Vertegenwoordigers van de Stadsregio zullen een werkbezoek brengen aan de pilot in Derby. ”We bekijken in deze proef onder andere naar de investeringskosten, de effecten op het gebied van verduurzaming en de betrouwbaarheid van het materieel en de treindienst. Deze oplossing dient gelijkwaardig of beter te zijn en mag niet afdoen aan de kwaliteit van de dienstregeling. Als we deze zaken allemaal in kaart hebben gebracht, dan kunnen we kijken naar de verschillende opties die er in Nederland mogelijk zijn.”

In het Nederlandse deel van het onderzoek wordt 100.000 euro gestoken, waarvan de ene helft uit een EU-subsidie bestaat en de andere helft door de stadsregio wordt betaald. Met het totale EU-project is een bedrag van 1,4 miljoen euro gemoeid, verdeeld over vijf regio’s en veertien partners in Europa. De onderzoeksresultaten van de pilot in Derby worden aan het einde van dit jaar gepresenteerd. Parallel start het onderzoek naar de inpasbaarheid van het concept op het Nederlandse regionale spoor. Als dit onderzoek een positief resultaat heeft, dan volgt er in Nederland mogelijk ook een pilot.

Marieke van Gompel