ACM: ProRail laat regionale vervoerders te veel betalen voor gebruik spoor

ProRail laat de regionale spoorvervoerders te veel betalen voor het gebruik van het spoor. Daarmee heeft de spoorbeheerder de Spoorwegwet overtreden. Dat blijkt uit een besluit van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) in een klacht die was ingediend door Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia over die tarieven. De regionale vervoerders rijden voor hun personenvervoer veelal met lichte treinen, maar zij moeten hetzelfde tarief betalen als NS die met zwaardere treinen rijdt.

De aanleiding voor de klacht van de regionale spoorvervoerders is dat de sterk stijgende tarieven voor het gebruik van het spoor in 2015 en 2016. Zo stijgt het totale bedrag dat ProRail via de tarieven in rekening wil brengen van 279 miljoen euro in 2014 naar 330 miljoen euro in 2016. Dat is een totale stijging van  51 miljoen euro (18 procent).

Tarieven

ProRail hanteerde tarieven, waardoor de regionale vervoerders met hun lichte treinen, met uitzondering van de spits, niet zwaarder zijn dan  90 ton hetzelfde tarief moesten betalen als NS met treinen van 160 ton. In de Spoorwegwet staat dat de tarieven moeten zijn gebaseerd op de kosten die worden veroorzaakt door treingebruik, zoals slijtage van het spoor en wissels. Zwaardere treinen zorgen voor een hogere belasting van het spoor. ACM heeft ProRail de opdracht gegeven om de gewichtsklassen indeling fijnmaziger te maken.

“Dat betekent dat er een lichtere gewichtsklasse bij komt. Daar moet dan ook een lager tarief voor komen. ACM heeft vastgesteld dat ProRail de regionale spoorvervoerders heeft gediscrimineerd door niet te erkennen dat zij met materieel met andere gewichtskenmerken reden”, zegt advocaat Viola Sütő van LegalRail die de regionale spoorvervoerders verdedigt in deze zaak. Daarnaast heeft ACM bepaald dat de prijsstijging tussen de verschillende gewichtsklassen gelijk moet zijn. Dat was nu niet het geval.

Overtreding Spoorwegwet

Eeen andere overtreding van de Spoorwegwet is dat er in de gebruikersvergoeding kosten zijn opgenomen die niets met het gebruik van het spoor te maken hebben. Zo werden er ook energiekosten van stations in rekening gebracht. De Spoorwegwet bepaalt dat de gebruikersvergoeding alleen kosten mag bevatten die rechtstreeks uit de exploitatie van de treindienst voortvloeien. “ProRail liet zelf weten dat de energiekosten van stations niet gebruiksgerelateerd zijn. Dan is het vreemd om die kosten wel mee te rekenen in de tarieven, aldus Sütő.

ProRail dient nu binnen twaalf weken de indeling van de gewichtsklassen aan te passen en minstens één lagere klasse er aan toe toe voegen onder de 160 ton. ProRail dient daarbij rekening te houden met het gemiddelde gewicht van het treinmaterieel van de regionale spoorvervoerders. ProRail moet deze gewijzigde tarieven op te nemen in de Netverklaring voor dienstregelingjaar 2016. Ook moet de spoorbeheerder de energiekosten van stations uit de gebruikersvergoeding te halen.

Energiekosten

ACM oordeelt dat de stijging van de kostenbasis (31 miljoen euro) voldoet aan de wettelijke eisen, met uitzondering van het meerekenen van de energiekosten van stations. Het bezwaar tegen de stijging van deze kosten is daarmee ongegrond verklaard. ProRail moet wel de energiekosten van stations uit de gebruikersvergoeding halen.

ProRail zegt in een reactie op de uitspraak van ACM de tariefindeling van de gebruiksvergoeding voor 2016 aan te passen. “De uitspraak geeft meer duidelijkheid over de kaders voor het berekenen van de gebruiksvergoeding. De nieuwe tariefindeling zal de komende weken nader worden uitgewerkt en daarna worden besproken met de vervoerders.”

Gebruikersvergoeding

KNV Spoorgoederenvervoer pleit in een reactie op de uitspraak van ACM voor een grondige herberekening van de gebruikerstarieven. “In tegenstelling tot NS, dat een nationale concessie heeft en dat toestemming krijgt van de Nederlandse overheid om haar tarieven aan te passen aan de verhoogde gebruiksvergoedingen, hebben regionale reizigers- en goederenvervoersbedrijven niet de mogelijkheid om deze verhoogde kosten rechtstreeks aan hun klanten door te belasten.”

KNV wijst er op dat een voorstel van een Europese Richtlijn op dit moment ter behandeling ligt in de Tweede Kamer, waarin ook regels staat over de gebruikersvergoeding. KNV verwacht dat met  deze wetgeving het tarief ongeveer op het huidige niveau (tussen 2,50 en 3,00 euro per treinkilometer). “Uiterlijk in 2017 zal de Europese regelgeving duidelijkheid en dus stabiliteit inzake de gebruiksvergoedingen gaan brengen. Daar is de sector bij gebaat”, aldus de werkgeversvereniging.

Marieke van Gompel

Lees hier het besluit van ACM.