Ministerie IenM wil besparen op regionaal spoor

Het ministerie van Infrastructuur en Milieu wil fors besparen op regionale spoorlijnen. Aanleiding is het grote tekort bij spoorbeheerder ProRail, zo’n 475 miljoen euro. Eén van de manieren om het gat te dichten is het weghalen van bepaalde regionale spoorlijnen uit het hoofdrailnet (HRN). Door dergelijke lijnen onder ‘een ander juridisch regime’ te plaatsen, kunnen de gebruikseisen worden aangepast, wat mogelijk een besparing oplevert. Dat is althans een advies van onderzoeksbureau PwC in hun doorlichting van de financiën van ProRail.

Iets dergelijks gebeurde eerder al bij de Hofpleinlijn, dat is omgebouwd tot een metrodienst voor RandstadRail. Ook de Hoekse Lijn wordt op dit moment omgebouwd tot metroverbinding waar de Rotterdamse stadsvervoerder RET gaat rijden. Vanaf december van dit jaar wordt de decentrale overheid verantwoordelijk voor de borging van het beheer en de veiligheid op het lokale spoor.

Lichter materieel

In het PwC-rapport staat dat er lijnen zijn binnen het HRN ‘die niet een integraal onderdeel vormen van de diensten die over het HRN aangeboden worden’. Het gaat dan bijvoorbeeld om de lijnen Harlingen Haven-Leeuwarden, Zwolle-Kampen, Geldermalsen-Dordrecht, Marienberg-Almelo, Apeldoorn-Zutphen en Leeuwarden-Stavoren. Op dergelijke lijnen bestaat vaak al een regionale concessie voor personenvervoer.

“Door het toepassen van lichter materieel met lagere maximumsnelheden en een specifiek onderhoudsregime kunnen de onderhoudskosten voor het spoor omlaag en zal de levensduur toenemen”, luidt de aanbeveling in het document. Lees het volledige document hier.

Staatssecretaris onder vuur

In de Telegraaf bevestigt staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu dat ze het mes wil zetten in regionale spoorprojecten. Een besparing van 400 miljoen euro is tot stand gekomen door onder meer geld weg te halen bij potjes voor provinciale spoorlijnen. Van dit budget is slechts 100 tot 200 miljoen euro over, zegt de staatssecretaris.

De miljoenenstrop van ProRail is een nieuwe tegenslag voor de staatssecretaris, die al langere tijd onder vuur ligt van de Tweede Kamer vanwege steeds nieuwe meldingen van kostenoverschrijdingen bij spoorprojecten. Volgens het ministerie is er geen ruimte in het Infrastructuurfonds om het tekort aan te vullen. Daarom zijn er maatregelen nodig met mogelijk negatieve gevolgen voor spoorvervoerders en reizigers, met name in de regio.

Werkzaamheden

Andere mogelijke maatregelen om het tekort op te vangen zijn het verplaatsen van spoorwerkzaamheden naar overdag en het uitbreiden van treinvrije periodes (TVP’s), waarop tijdelijk geen treinen over het spoor rijden.

De werkzaamheden overdag zijn in het laatste decennium sterk beperkt om de veiligheid van baanwerkers te verhogen. In de nacht is er meer ruimte om het spoor buitendienst te stellen, maar de kosten zijn hoger vanwege toeslagen en arbeidstechnische beperkingen voor nachtwerk.

Gebruiksvergoeding

Een andere mogelijkheid zou zijn om goederenvervoer op bepaalde lijnen uit te sluiten zodat het spoor minder hard slijt. Dit maakt het mogelijk om een ander onderhoudsregime toe te passen, waardoor de levensduur van bepaalde assets wordt verlengd.

PwC stelt voor om de systematiek van de gebruikersvergoeding voor het spoor aan te passen. Mogelijk betekent dit dat de kosten nog meer stijgen. Naast het doorbelasten van een groter deel van de kosten stelt het onderzoeksbureau voor om vervoerders prikkels te geven zodat zij maatregelen nemen die slijtage aan de infrastructuur beperken. Een voorbeeld is het stimuleren van vervoerders om met infravriendelijk materieel te rijden.

Wet lokaal spoor

De nieuwe Wet lokaal spoor die per december 2015 ingaat, regelt dat de provincies en metropoolregio’s hardere taken en verantwoordelijkheden krijgen rond de lokale spoorwegen. De regio’s worden in het nieuwe sturingsmodel asseteigenaar én assetmanager. Zij kunnen zelf vervoerders en beheerder aanwijzen. In de huidige situatie is het zo geregeld dat het beheer van de railinfrastructuur weliswaar een taak is van de regio’s, maar dat dit grotendeels in handen is van de vervoerders.

De Wet lokaal spoor biedt mogelijkheden voor lokale spoorgoederenlijnen. Een voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de heropening van een deeltraject van het ‘Duits Lijntje’. Deze spoorverbinding werd in het verleden voor het spoorgoederenvervoer tussen Boxtel en Duitsland gebruikt. De provincie Noord-Brabant pleit al een aantal jaren voor de reactivering van een klein deel van deze spoorlijn, om de lokale aan- en afvoermogelijkheden van en naar terminals te vergroten.

Martijn van Best

Lees ook:

• Gespannen relatie IenM en ProRail bereikt kookpunt
• ‘Decentrale overheden moeten aan de slag met Wet Lokaal Spoor’