NS-directeur: bezuinigen op het spoor kan niet langer

De afgelopen jaren is er in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) veel bezuinigd in het spoor, maar dat kan niet meer. Als er niet snel fors extra geld wordt geïnvesteerd, loopt Nederland vast. Dit zei NS-directeur Roger van Boxtel dinsdagochtend tijdens de presentatie van het NS-jaarverslag. Hij greep tijdens deze presentatie de kans om nogmaals te benadrukken hoe belangrijk het is dat er extra geld beschikbaar wordt gesteld voor het spoor en OV.

Van Boxtel typeerde 2016 als een jaar waarin, na alle onregelmatigheden binnen NS in eerdere jaren, weer ruimte was om vooruit te blikken. De spoorvervoerder liet in 2016 extra treinen rijden en de klanttevredenheid steeg, maar de reizigersgroei blijft een uitdaging voor de komende jaren, net zoals de prestaties op de HSL-Zuid. “Het belangrijkste wat wij nu te doen hebben, is om in 2019  te voldoen aan de gestelde contractvoorwaarden; de mid-term review die bepaalt of wij onze concessie op het hoofdrailnet goed vervullen”, aldus de NS-directeur.

Dan moet de concessie op het hoofdrailnet namelijk opnieuw worden aanbesteed. Van Boxtel: “We gaan er alles aan doen om de concessie voor NS veilig te stellen, maar de doelen zijn ambitieus.” Zo is het nodig dat de prestaties op de HSL-Zuid stijgen en stelt de vervoerder zichzelf voor een uitdaging door in 2018 hoogfrequent te gaan rijden tussen Amsterdam en Eindhoven. Tegelijkertijd zal er fors worden geïnvesteerd in extra materieel, omdat het aantal reizigers blijft groeien en de mobiliteit van Nederland volgens Van Boxtel onder druk staat.

HSL Zuid

NS wordt jaarlijks beoordeeld op 12 prestatie-indicatoren, de kpi’s. In 2016 heeft NS er daarvan 10 gehaald. Net zoals eerdere jaren, was het vervoer op de HSL-Zuid ondermaats. De reizigerspunctualiteit op dit traject was 93,7 procent en de bodemwaarde 94,0 procent. De vervoercapaciteit op de HSL-Zuid kwam in 2016 uit op 87,6 procent en moest eigenlijk 97,5 procent zijn. Met name op dit gebied is er dus nog wat te winnen voor NS.

NS erkent dat de prestaties van de HSL onvoldoende zijn. “Dat is bekend en dat is niet goed genoeg”, laat directeur Operatie, Marjan Rintel, weten. De vervoerder zegt wel hard aan te werken aan het verder opleiden van mensen en het verbeteren van de bijsturing. Ze benadrukt echter dat het een kwetsbaar traject is en voorlopig altijd zal blijven. De spoorvervoerder wil dan ook nog niet speculeren op een mogelijke boete van de staatssecretaris op dit traject.

Overige prestaties

Op de andere 10 kpi’s scoorde de vervoerder dus wel voldoende. De klanttevredenheid steeg met maar liefst 3 procent naar 77 procent en door een investering van 791 miljoen euro in 2016 kon de vervoerder nieuwe treinen inzetten. Door die investering en de nieuwe dienstregeling gingen er dagelijks 150 extra treinen rijden. Zo bleef de vervoerscapaciteit op het spoor gelijk, terwijl het aantal reizigers wel toenam.

Ondanks de slechte prestaties van de HSL, blijkt ook het algemeen klantoordeel op de HSL-Zuid erg hoog – met 78 procent zelfs hoger dan het oordeel voor het vervoer op het hoofdrailnet. Verder steeg de tevredenheid over de kwaliteit van de aansluitingen van NS op andere vervoerders en de sociale veiligheid in de treinen en de reisinformatie verbeterde. Door het extra aantal reizigers stegen de opbrengsten voor NS, maar dit werd grotendeels teniet gedaan door de hogere personeelskosten en een hogere gebruiksvergoeding van het spoor.

Financieel directeur Bert Groenewegen benadrukte dat NS er nu netto goed voorstaat, maar dat het financieel resultaat van NS er de komende jaren op vooruit moet gaan. “Door deze investeringen zal ook onze schuldpositie weer gaan stijgen”, aldus Groenewegen. “Ik wil benadrukken dat de winst uit het hoofdrailnet  dus ook moet gaan stijgen. Dat zal de komende jaren nog niet gebeuren, omdat we flink investeren. Maar op de lange termijn geloven we dat als we de reizigers op de eerste plaats zetten, dat het goedkomt met dit rendement.”

Investeringen

Van Boxtel maakte van de gelegenheid gebruik om opnieuw de noodklok te luiden over de investeringen die volgens hem nodig zijn om Nederland bereikbaar en mobiel te houden. “Er is de laatste jaren in het MIRT bezuinigd op de investeringen in het spoor en ik vind echt dat dat niet langer kan”, aldus Van Boxtel. “We hebben nu alleen nog middelen in dat potje zitten voor klein onderhoud en er moeten hele grote dingen gaan gebeuren.”

Zelf investeert NS de komende jaren 3 miljard euro in nieuwe materieel en de revisie van oud materieel, waaronder de levering van 118 CAF-treinen. Maar de algemeen directeur van NS benadrukte ook het belang van light rail boven de traditionele ‘zware trein’ op bepaalde verbindingen, zoals tussen Amsterdam en Schiphol.

Zware treinen

Rintel gaf toe dat dit kan betekenen dat er nu flink wordt geïnvesteerd in nieuwe zware treinen, terwijl er over een aantal jaren ander materieel nodig kan zijn. Wel stelde ze daarbij vast dat lightrail niet gebruikt zal worden op de lange afstanden en dat het wel enige tijd duurt voordat een lightrailverbinding is aangelegd.

“Maar we investeren nu in nieuwe treinen voor de vervanging van oud materieel en om de hogere capaciteit op te vangen. Als we straks ander materieel nodig hebben, kunnen we twee dingen doen. Als eerste is het een mogelijkheid om oud materieel versneld af te schrijven. Ten tweede is er bij ons altijd sprake van een vervolgorder bij alle bestellingen van treinen. Als dan blijkt dat we de zware treinen niet langer nodig hebben, kunnen we die order annuleren.”

Lees ook: 

• NS-topman: miljarden extra nodig voor toekomst OV