FNV: werkverdringing vereist maatschappelijke discussie

Een overheid die eist dat we allemaal zo snel mogelijk een baan vinden en daarna langer blijven doorwerken, maakt zichzelf ongeloofwaardig wanneer zij tegelijkertijd stimuleert dat betaalde banen worden omgezet in vrijwilligerswerk. Dat stelt FNV Bondgenoten-bestuurder Roel Berghuis in onderstaand opiniestuk. De lancering van een meldpunt werkverdringing door FNV Bondgenoten heeft binnen een week talloze reacties opgeleverd. De bond wil met het meldpunt een brede maatschappelijke discussie losmaken over wat we wel en wat niet als betaalde arbeid beschouwen.

OPINIE – FNV Bondgenoten heeft in de roos geschoten met de lancering begin augustus van een meldpunt werkverdringing in het stads-, streek- en contract(taxi)vervoer. Zowel deskundigen als individuele burgers voelen zich geroepen om te reageren en de vakbonden CNV en Abvakabo FNV hebben het initiatief inmiddels overgenomen met eigen meldpunten voor werkverdringing in de publieke sector.

Werkverdringing

Het onderwerp werkverdringing leeft breed, zoveel is wel duidelijk. Maar waar is de politiek? De maatschappij worstelt met de vraag wat we nog wel en niet als betaalde arbeid mogen c.q. moeten beschouwen, en een antwoord hierop zal toch echt in overleg met Den Haag moeten worden geformuleerd.

Intussen lijkt het debat zich te versmallen tot een discussie over wel of geen vrijwilligerswerk. Volgens sommigen zou FNV Bondgenoten vrijwillige buschauffeurs een gebrek aan solidariteit met betaalde chauffeurs verwijten. Of zoals een andere criticus meldt: de bond zou ouderen liever achter de geraniums zien dan achter het stuur van een buurtbus.

Vrijwilligers

Uiteraard zijn ook kritische reacties welkom, maar we moeten er voor waken dat ze de discussie niet vertroebelen. De bond heeft juist veel waardering voor de inzet van vrijwilligers. Het meldpunt is er dan ook (al vanaf het begin!) óók voor hen, omdat de bond de omvang van het vraagstuk graag in de volle breedte in beeld wil krijgen en dus ook de positie van de vrijwilligers zelf hierin wil meenemen.

Maar veel belangrijker nog is zoals gezegd het vinden van een antwoord op de vraag wat we tegenwoordig nog als betaalde arbeid beschouwen. In de visie van FNV Bondgenoten is buschauffeur een vak waarvoor diploma’s nodig zijn. De bond is het dan ook roerend eens met minister Asscher die in een brief aan de Tweede Kamer heeft geschreven dat ‘het werk als buurtbuschauffeur meestal niet als vrijwilligerswerk kan worden beschouwd, omdat voor de functie van chauffeur in het economisch verkeer beloning mag worden verwacht’.

Concessie Zeeland

Haaks hierop staat het recente besluit van de provincie Zeeland om nog binnen de lopende concessie in Zeeuws Vlaanderen vier bestaande buslijnen om te zetten in buurtbuslijnen. Hierdoor zijn zeventien betaalde banen komen te vervallen. En dat in een regio waar de banen al niet voor het oprapen liggen. Hoe verhoudt de opstelling van deze beide overheden zich? En waar houdt dit op? Houden we straks alleen nog enkele drukke – rendabele – buslijnen binnen de stadscentra over en vormen we de rest om tot buurtbuslijnen gereden door vrijwilligers?

Heeft de overheid niet de taak om maatschappelijke voorzieningen, zeker die waarvan doorgaans de meest kwetsbaren in onze samenleving gebruik maken, in stand te houden? Dus ook bussen in buitengebieden, eventueel gereden door re-integrerende of oudere vakbekwame buschauffeurs.

Aanbestedingen

Het was bovendien de overheid zelf die beweerde dat dankzij de aanbestedingen de vervoersbedrijven voor meer passagiers zouden gaan zorgen. Maar wat we hiervan terug zien zijn beursgenoteerde busbedrijven die de concessies gaan uitvoeren, minder rendabele lijnen via onderaanbesteding wegzetten bij niet zelden malafide taxibedrijven (met alle consequenties van dien voor deze medewerkers) en die uiteindelijk zelfs bepaalde buslijnen van diezelfde overheid mogen ombouwen tot buurtbussen met vrijwilligers.

Een overheid die eist dat we allemaal zo snel mogelijk een baan vinden en daarna langer blijven doorwerken, maakt zich ongeloofwaardig wanneer zij tevens stimuleert dat betaalde banen worden omgezet in vrijwilligerswerk. Een betrouwbare overheid vervult zijn zorgplicht voor zijn belasting betalende burgers. Goed openbaar vervoer, goede zorg, goed onderwijs en meer hoort daar gewoon bij. Uitgevoerd door vakbekwame professionals die hun inspanningen beloond zien met een gewoon goed salaris.

Standpunt

Pleiten voor vrijwilligerswerk vanuit bezuinigingsoogpunt is ongepast en beledigend voor een ieder dit het aangaat. En waar houdt dit op? Bij vrijwillige bouwvakkers? Of vrijwillige schoonmakers, onderwijzers en artsen? Laten we het daarom eindelijk eens goed met elkaar hebben over welke kant we met elkaar op willen. Ons standpunt hierin zal inmiddels duidelijk zijn.

Roel Berghuis en Marlies Peeters, sectorleider en bestuurder Vervoer bij FNV Bondgenoten