Zware geweldsincidenten bij GVB met 25 procent gestegen
Hoewel het aantal zwartrijders bij GVB in 2015 in vergelijking met een jaar eerder is gedaald, zijn de personeelsleden van de Amsterdamse vervoerder veel vaker geconfronteerd met zware geweldsincidenten. GVB heeft in 2015 een stijging van bijna 24 procent van het aantal zware geweldsincidenten opgemerkt, waaronder fysieke mishandeling en bedreiging met of zonder wapen. Dit is bijzonder omdat vaak gedacht wordt dat geweld in het OV vooral door zwartrijders veroorzaakt wordt. “Dit zijn verschillende incidenten”, legt woordvoerster Mireille Muller van de GVB uit. “We merken een afname van de lichtere incidenten die meestal worden veroorzaakt door zwartrijders, maar dit staat los van deze zware incidenten zoals overvallen.”
Die stijging blijkt uit cijfers van het stafbureau Sociale Veiligheid van GVB. De vervoerder maakt onderscheid tussen drie categorieën waarin de incidenten kunnen vallen. Incidenten in de eerste categorie vallen onder het Algemeen Strafrecht en APV en dit zijn dus de zwaarste incidenten, zoals mishandeling, bedreiging en beroving. De tweede categorie betreft lichtere incidenten die vallen onder de Wet Personenvervoer. Dit zijn incidenten waarbij reizigers de wet niet overtreden, zoals het uitschelden van personeel of weigering om te betalen. Gewoonlijk vallen zwartrijders onder deze categorie. Onder de laatste categorie vallen incidenten waarbij reizigers de aanvullende huisregels van de GVB overtreden.
Verschillen
GVB maakt onderscheid tussen zeven soorten incidenten die onder het Algemeen Strafrecht vallen. Dit zijn mishandeling, bedreiging en intimidatie met en zonder wapen, diefstal en beroving, optreden tegen drugsoverlast en graffiti en overige overtredingen. GVB heeft in 2015 een stijging van bijna al deze soorten opgemerkt. De vervoerder hoefde alleen minder vaak op te treden tegen drugsoverlast en er vonden minder overige overtredingen plaats tegenover reizigers.
Reizigers werden overigens wel vaker fysiek slachtoffer van geweld. In 2014 werden slechts 3 reizigers door een agressieve medereiziger mishandeld. In 2015 gebeurde dit 11 keer. Ook mishandeling van het personeel, beroving en bedreiging en intimidatie van het personeel zonder wapen kwam in 2015 flink vaker voor dan een jaar eerder. De hoogste stijging betrof het aantal bedreigingen zonder wapen. Dit kwam in 2015 43 keer voor, een stijging van meer dan vijftig procent.
Het grootste aantal incidenten vond het afgelopen jaar plaats in de tram. In totaal 2014 vonden er in totaal 926 incidenten plaats, terwijl trampersoneel in 2015 963 keer te maken kreeg met geweld. In 762 gevallen ging het daarbij om incidenten zoals schelden of het lastigvallen van personeel of reizigers. Ook het aantal incidenten in de bus steeg. Alleen bij de metro was er sprake van een daling. Waar GVB in 2014 nog 351 meldingen van geweld in de tram binnenkreeg, vonden er in 2015 nog maar 337 incidenten plaats.
Maatregelen
GVB heeft nog geen verklaring waarom juist dit jaar er veel meer gewelddadige incidenten hebben plaatsgevonden. “GVB is niet de enige vervoerder die te maken heeft met meer geweld tegenover het personeel”, aldus Muller. “Het is echt een maatschappelijk probleem.” Onlangs stelde staatssecretaris Sharon Dijksma nog 10 miljoen euro extra beschikbaar aan NS voor de sociale veiligheid. De streekvervoerders stuurden hierop een brief naar de staatssecretaris om haar te bewegen dit geld ook te delen met de streekvervoerders, zodat er betere maatregelen genomen konden worden. Ook een landelijke aanpak van geweld in het OV moest overwogen worden.
Stadsvervoerder GVB zet voorlopig nog niet in op een landelijke aanpak van geweld om de sociale veiligheid in het OV te vergroten. “Wel hebben we met regelmaat goed overleg met alle vervoerders”, aldus Muller. “Maar we gaan nu eerst inzetten op de extra maatregelen die we al genomen hebben, dus meer cameratoezicht en beveiligers in de voertuigen.” De Amsterdamse vervoerder heeft de afgelopen tijd al flink geïnvesteerd in extra maatregelen nadat buschauffeurs in de afgelopen maanden meerdere malen overvallen werden. Tevens besloot GVB geen dagkaarten meer te verkopen in de bus, zodat chauffeurs minder geld bij zich hebben. “Veiligheid van onze medewerkers en reizigers staat bovenaan”, aldus Muller.
Zwartrijders
Ondanks de stijging van het aantal incidenten, is het totale aantal gevallen van geweld in vergelijking met de reizigersgroei gedaald. GVB heeft in 2015 namelijk 6 procent meer reizigers mogen vervoeren dan een jaar eerder, terwijl het aantal incidenten in totaal met 1,7 procent steeg. Ook het aantal zwartrijders is sinds 2012 niet zo laag geweest. Het aantal zwartrijders was in 2012 1,7 procent en steeg het jaar daarop naar 1,9 procent. In 2014 en 2015 kende GVB een percentage van respectievelijk 1,5 en afgelopen jaar 1,1 procent.
Het percentage zwartrijders is bij alle vervoersmodaliteiten gedaald. Bij de gesloten trams probeerden er in 2015 het minst aantal reizigers zonder vervoersbewijs te reizen. In 2012 was dit nog 1 procent, maar in 2015 is dit percentage gezakt naar 0,4 procent. In totaal waren er in 2015 1499 gevallen van zwartrijden. Met name in de tweede helft van 2015 probeerden volgens GVB minder mensen zonder geldig vervoersbewijs te reizen. De sterkste daling vond plaats bij de ‘Tram Open’, wat inhoudt dat deze trams zonder conducteur rijden. Daarbij moet echter wel de kanttekening gemaakt worden dat er minder controles zijn uitgevoerd, omdat er vanwege de overvallen van bussen in Amsterdam-Noord hier meer handhavers ingezet moesten worden.
Meldingsbereidheid
GVB verwacht dat de daling van zwartrijders mede wordt veroorzaakt door het verscherpte toezicht en de nadruk die de vervoerder nu legt op het verhogen van de sociale veiligheid. GVB werkt samen met het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer (VOV), waarin politie en Handhaving en Toezicht van de gemeente verenigd zijn, onder meer door in burger het openbaar vervoer te controleren. Daarbij is het de taak van de GVB om te controleren op geldige vervoerbewijzen en huisregels, terwijl het Veiligheidsteam Openbaar Vervoer zich richt op zaken die behoren tot de openbare orde, zoals zakkenrollers en openstaande boetes.
GVB merkt overigens ook dat de stijging van het aantal incidenten veroorzaakt wordt omdat er steeds meer meldingsbereidheid bestaat onder de medewerkers. Muller:”Steeds meer medewerkers zien dat melden echt helpt. We kunnen dan namelijk in kaart brengen waar de grote problemen zitten en maatregelen nemen.”
Inge Jacobs
Lees ook:
