GVB werkt samen met private partijen voor financiering buslijnen

Het is in Nederland niet overal mogelijk om openbaar vervoer rendabel aan te bieden en exploitatiesubsidies lopen overal terug. In Amsterdam dragen particuliere partijen daarom bij aan de exploitatie van buslijnen die verzorgd worden door GVB. “Hier is nu ruimte voor in de markt”, aldus Alexander ten Have van GVB.

In de OV-sector wordt vaak gesproken over publiek-private samenwerkingen. Normaliter met name over de financiering van dure spoorprojecten of materieel. Maar dat het gebruikt kan worden om de stad beter bereikbaar te houden, wordt in Amsterdam getoond. Ten Have is bij GVB als vervoersmanager Commercieel Vervoer BV verantwoordelijk voor publiek-private samenwerkingen. “Als vervoerder moeten we steeds onafhankelijker opereren van de overheid. Dan is het fijn dat we in samenwerking met de gemeente en particuliere bedrijven door dit soort initiatieven toch die doelgroepen blijven bedienen.”

Beperkte bereikbaarheid

Sinds februari rijdt er een busje van de metrohalte Henk Sneevliet naar het nabijgelegen Rieker Businesspark. Dit wordt gefinancierd door verschillende bedrijven die op dit businesspark gevestigd zijn. Die bedrijven ervaren dat de bereikbaarheid met het openbaar vervoer beperkt is, hoewel GVB hier wel aan de eisen van de vervoersconcessie voldoet. Maar een normale OV-lijn is niet rendabel aan te bieden voor de stadsvervoerder.

Om werknemers toch bij de juiste plek te brengen, heeft de organisatie Samenwerkende Bedrijven Rieker Businesspark (SSBR) daarom besloten om zelf het vervoer te regelen. Daarvoor is besloten over te gaan op een publiek-private samenwerking met de GVB. “Door hier aanvullend openbaar vervoer aan te bieden, worden de bussen opgenomen op 9292 en Google Maps”, vertelt Rob Klinkert namens de SSRB.

Tevens is de lijn nu aangesloten op de klantenservice van GVB en heeft de vervoerder voor deze lijn een app ontwikkeld met realtime informatie van de bus. Ten Have: “Door deze app kunnen medewerkers van de bedrijven zien wanneer de bus bij de halte voor de deur komt, ze kunnen dan in de lobby wachten en staan niet in de kou”, aldus Ten Have.

Regulier vervoer

Klinkert en zijn collega Jack Rijs hebben met GVB onderhandeld over een goed contract. Daarbij erkent Klinkert dat hij en de andere bedrijven op het park liever hadden gezien dat hier gewoon regulier vervoer had gereden. Voor het besloten vervoer de afgelopen jaren hebben de bedrijven al fors in de buidel moeten tasten en daar komt de komende jaren nog flink wat bij. Klinkert: “Maar aanvullend openbaar vervoer is beter dan besloten vervoer, want anders hadden wij de voordelen van het OV niet gehad.”

Voor GVB zit het voordeel van dergelijke samenwerking met name in het ontwikkelpotentieel. Learning by doing, noemt Ten Have dit. “Er zijn allerlei initiatieven gaande en wij als GVB willen in ontwikkeling zijn. We willen antwoord geven op vragen uit de markt en streven ernaar dat daar een stuk innovatie bijkomt. Maar we moeten zorgen dat de exploitatie altijd doorgaat. Dus dan helpt het als we innovaties op kleinere schaal kunnen testen.”

Zelfrijdende bus

Er is een contract afgesloten tussen de GVB en de SSBR voor zeven jaar. In vier fases wordt het aanvullend OV hier steeds verder verbeterd. Daarbij gaat het om een verbeterde verbinding vanaf het businesspark met Schiphol, de komst van een elektrische bus en de gezamenlijke ambitie is om uiteindelijk zelfs een pilot met een zelfrijdende bus van de grond te krijgen.

Ook op dat gebied is het voor de bedrijven een voordeel om met GVB op te trekken. “We kunnen nu met één stem naar de gemeente gaan en zo dus meer invloed uitoefenen”, stelt Klinkert. Ten Have vult aan: “Wij werken veel samen met de gemeente en kennen de weg.” De twee verwachten dat het zo gemakkelijker is om pilots van de grond te krijgen, omdat de gemeente kan zien dat de bedrijven zelf ook investeren.

Rendement

De dagelijkse exploitatie van de buslijn richting het bedrijventerrein is in handen van de GVB. Ook levert de stadsvervoerder de bussen en de chauffeurs. De bedrijven verdelen de kosten voor het vervoer onderling. Klinkert wijst er echter op dat in het contract wel een prikkel is opgenomen voor de vervoerder om beter te presteren. “Als er meer mensen in de bus gaan zitten, wordt het rendement voor GVB hoger”, aldus Klinkert.

De bussen zijn nu nog gratis, maar dat verandert hoogstwaarschijnlijk volgend jaar. Als reizigers gaan betalen, gaat de bijdrage van de bedrijven omlaag. Bovendien moeten er op deze locatie woningen gebouwd worden en die inwoners kunnen ook gebruikmaken van de bussen. Zij kunnen dan gewoon via OV-chipkaart betalen.

Bij genoeg nieuwe gebruikers, zou het zelfs mogelijk zijn dat deze lijn in de concessie wordt opgenomen. “Voor ons wordt het interessant om de exploitatie te doen bij voldoende potentie en dat is hier het geval bij ongeveer 10.000 inwoners”, aldus Ten Have. “Dat is momenteel nog niet zo, want het is vervoer is te eenzijdig. ’s Ochtends willen werknemers naar kantoor en ’s avonds weer terug.”

Samenwerking commercieel bedrijf

Het is voor GVB niet de eerste keer dat de vervoerder een samenwerking aangaat met een commercieel bedrijf. Sinds 2015 rijden er twee privaat gefinancierde bussen op twee lijnen, in Buitenveldert en de meest intensieve tussen de Zuidas, Buitenveldert en het Gelderlandplein. Vanaf 2017 rijden er drie bussen en is de dienstregeling uitgebreid. Dit initiatief komt van Kroonenberg Groep, die het Gelderlandplein onlangs herontwikkeld heeft.

“We merkten dat veel werknemers van de Zuidas tussen de middag naar het Gelderlandplein wilden gaan. Ze deden dat te voet of met de auto. Wij wilden dat gemakkelijker en voor meer mensen mogelijk maken”, legt Olaf Nieuwenhuis van Kroonenberg Groep uit. Zo kwam het bedrijf na overleg met het stadsdeel uit bij GVB. De stadsvervoerder kende op dat moment een uitdaging met het aanpassen van de buslijn in een nabijgelegen wijk.

Rol in wijk

“Hier zat voor ons het raakvlak met het publieke deel”, licht Ten Have toe. “De vervoersconcessie vraagt ons om keuzes te maken en helaas treffen we hiermee soms bepaalde groepen reizigers. Voor ons is het daarom heel fijn dat we samen met een private partij toch een rol voor de wijk kunnen blijven vervullen en de Zuidas extra kunnen bedienen.”

Hier is sprake van een ander contract dan met de SSBR. Dit vervoer richt zich sterk op de bereikbaarheid van het winkelcentrum Gelderlandplein. Daarnaast heeft Kroonenberg Groep zelf de bussen aangeschaft en regelt het bedrijf ook de chauffeurs via een inhuurpartij. GVB is verantwoordelijk voor de dagelijkse exploitatie. Het is voor de vervoerder kostendekkend.

Afstemming reizigersbehoefte

Het doel van de bussen was om na drie jaar ongeveer 300 mensen per dag te vervoeren. “Na een jaar zaten er al 400 reizigers in de bussen en dat is nog verder gestegen”, aldus Ten Have. Het aantal lijnen is daarom sinds een half jaar uitgebreid en er wordt een derde bus ingezet. Het bedrijf denkt dat het succes van een privaat gefinancierde buslijn afhankelijk is van een goede afstemming op de reizigersbehoefte. Kennis van de betrokken partijen over het type reizigers en een daarbij passende frequentie van de voertuigen, zijn dus essentieel.

Ten Have benadrukt dat deze samenwerking met commerciële partijen voordelig is, omdat een stadsvervoerder normaliter louter samenwerkt met de overheid. Hierdoor werd GVB geprikkeld om op een andere manier naar vervoer te kijken. Ten Have: “Je wordt gedwongen om buiten bestaande kaders te treden en getriggerd om na te denken over alle mogelijkheden. De combinatie van het voldoen aan een vraag van de markt en gebruikmaken van de middelen en kanalen van het openbaar vervoer maakt deze samenwerking voor alle partijen erg aantrekkelijk”

De overheid in Amsterdam lijkt ook enthousiast. “De gemeenteraadsverkiezingen komen eraan en in Amsterdam hebben drie partijen in hun programma aangegeven dit soort initiatieven te willen stimuleren”, aldus Ten Have. “Het lijkt klein, maar het heeft een specifiek karakter.”