Meer flexibele vervoerscontracten nodig voor beter OV

Sneller, beter OV tegen acceptabele kosten, is alleen te realiseren met een andere contractvorm. De huidige vervoercontracten vormen vaak een belemmering voor dit soort verbeteringen. Om meer mogelijkheden te creëren moeten de huidige vervoerscontracten flexibeler gemaakt worden. Dat zeggen adviseurs Ray Bodok en Wijnand Susanna van ingenieursbureau Arcadis.

Lees hieronder hun gezamelijke opiniestuk.

OPINIE – De initiatiefgroep van Rover pleit voor beter OV voor de reiziger: ‘Sneller en beter, van deur tot deur.’ Een mooi initiatief dat alleen kan worden toegejuicht. De groep heeft vooruitlopend op de presentatie van haar OV-manifest tijdens het Nationaal Congres Openbaar Vervoer van aankomende donderdag al een aantal verbetervoorstellen laten doorschemeren.

Zo pleiten ze voor optimalisatie van OV-netwerk en het verbeteren van het OV-netwerk voor de ‘first-mile’ en ‘last-mile’ van de reiziger. Alle goede wil en mooie plannen ten spijt: Sneller, beter OV en tegen acceptabele kosten, is alleen te realiseren met een andere contractvorm.

OV-concessies

Al ruim een decennium worden OV-concessies aanbesteed met als doel om meer kwaliteit en efficiëntie te bewerkstelligen. Deels is dit gelukt: nieuwe voertuigen, dynamische reisinformatie en meer OV voor minder geld. Echter: de concessies zijn niet flexibel en de reiziger is de sigaar. Door de inflexibiliteit heeft de reiziger te maken met een systeem dat niet optimaal werkt met onder meer langere reistijden en minder betrouwbaarheid als gevolg.

Dit moet anders. Gedurende een concessieperiode van meerdere jaren zijn er altijd zaken die moeten wijzigen. De huidige contracten die worden aanbesteed bieden onvoldoende mogelijkheden om daarop in te spelen. Werkelijk alles wordt dichtgetimmerd in het concessiecontract, waardoor alle flexibiliteit eruit is georganiseerd.

Ruimte

Partijen hebben meer ruimte nodig om processen anders in te richten afhankelijk van actuele ontwikkelingen of om te kunnen anticiperen, zoals de mogelijke uitval van de OV studentenkaart. Uiteindelijk moeten de beoogde doelen als tevreden reizigers richting geven voor de feitelijke invulling van het contract.

De Grond- Weg en Waterbouwsector heeft ons veel geleerd: Het is belangrijk om contractuele afspraken te hanteren die beter passen bij de dynamiek van OV. Het loslaten van zaken is niet noodzakelijk, doordat de beoogde doelen overeind blijven. Ook is van belang dat de opdrachtgever op een heldere manier inzichtelijk maakt welke concrete prestaties er geleverd moeten worden. Maak onderscheid tussen operationele prestaties voor de korte termijn, prestaties door effectief ondernemen op de middellange termijn en prestaties door strakke regie lange termijn.

Gezamenlijke belangen

Opdrachtgevers en opdrachtnemers moeten meer vanuit gezamenlijke belangen en doelen hun samenwerking vormgeven. Dit kan bijvoorbeeld in een alliantievorm. Gedetailleerd vastleggen waar nodig, een alliantie vormen waarin het kan.  Het resultaat van de alliantie is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waardoor beide partijen worden geprikkeld om het OV te optimaliseren. Zoals staatssecretaris Mansveld het zegt: “Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.”

Het voorkomen van negatieve effecten voor de reiziger ten gevolge van inflexibiliteit vereist een dergelijke alliantie. Door een alliantie-module binnen het contract op te nemen voor bijvoorbeeld de ontwikkelfunctie en voor het oplossen van problemen, kan effectiever en slagvaardiger gebouwd worden aan een aantrekkelijk en vraaggericht OV systeem.

Aantrekkelijk OV

Voor de reiziger geldt in ieder geval het volgende: Aantrekkelijk OV is OV waarmee je op een eenvoudige en comfortabele wijze snel van deur tot deur kan verplaatsen. Het zou mooi zijn als de initiatiefgroep in haar OV-manifest ook op de vervoercontracten ingaat om aantrekkelijk OV voor de reiziger mogelijk te maken.

Ray Bodok en Wijnand Susanna
Adviseurs Arcadis