‘Preventief schrappen treinen vanwege warm weer zinloos’
COLUMN – Een hete zomerdag bleek afgelopen vrijdag aanleiding tot het preventief schrappen van treinen. Het uitdunnen van de dienstregeling is zinloos, omdat de beruchte inktvlekwerking bij verstoringen op het spoor niet wordt veroorzaakt door weersomstandigheden maar grotendeels door veel te ingewikkelde personeelsroosters. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV.
Lees hieronder zijn column.
Moeten we dat écht willen? De trein áltijd op tijd? Nul procent uitval, ook als er een meter sneeuw ligt of als het 40 graden in de schaduw is? De bus naar het afgelegen buurtschap rijdt minimaal eens per uur, ook als het gaat om het vervoeren van twaalf passagiers per dag? Moeten we dat écht willen? En tegen welke prijs?
Wil ik echt een openbaar vervoer dat perfecter is dan perfect? Ja, eigenlijk wel. Maar niet als dat betekent dat we als land, om dat te financieren, het onderwijs nog verder moeten verslechteren of een flink aantal operatiekamers en ziekenhuisbedden moeten opheffen. Of de prijs van de vervoerbewijzen verdrievoudigen. Geen zinnig mens zal dat willen.
Grens
De vraag is dus, waar we de grens leggen. Welk kwaliteitsniveau in het OV vinden we aanvaardbaar, en hoeveel mag dat kosten? Eén belangrijke kanttekening wil ik wel graag plaatsen. Qua rechtsbescherming en keuzevrijheid komt de passagier er vaak zeer bekaaid af. Bij plichtsverzuim van de vervoerder wordt de reiziger in de praktijk amper schadeloos gesteld, en in tegenstelling tot heel veel andere consumenten heeft de passagier geen uitwijkmogelijkheden. Dat moet een reden voor vervoerbedrijven zijn, om zich niet te snel op de borst te kloppen.
Een opmerking als ‘negentig procent van onze ritten rijdt op tijd’, dat suggereert dat reizigers en hun belangenclubs niet zo moeten klagen, snijdt geen hout. Immers, wanneer de supermarktklant wekelijks een keer moet constateren dat de melk zuur, de bloemkool van binnen zwart of het brood beschimmeld is, stapt die klant over op de diensten van de supermarkt van een ander concern. De OV-klant heeft die keuze niet: hij verhuist niet van Rotterdam naar Amsterdam of van Nederland naar Zwitserland omdat het OV daar op een hoger kwaliteitsniveau staat. De eisen aan het OV mogen dus best hoog zijn. Maar nogmaals: tegen welke prijs?
Kwaliteitsniveau
Die vraag mag je trouwens ook best omkeren. Met welk kwaliteitsniveau nemen we genoegen in ruil voor welke prijs? De treinkaartjes zijn niet goedkoper geworden, en de daling van de rijkssubsidie voor het onderhoud aan het spoor heeft ProRail bij de passagiers neergelegd door een verhoging van de vergoeding die de NS en andere vervoerders betalen voor het gebruik van het spoor. Een prijsstijging die de NS aan de reizigers mag doorberekenen in een tariefstijging bovenop de inflatie. Maar is de kwaliteit die daar dan voor wordt geleverd wel voldoende? Naar mijn mening niet. Op papier wordt een fraaie dienstregeling geboden, doch reeds bij geringe sneeuwval wordt op belangrijke trajecten de treindienst maar vast gehalveerd. En bij lichte vorst eveneens.
Even los van de onzinnigheid van deze maatregel, staat een ding als een paal boven water: ons spoorsysteem wordt om te beginnen zelfs door zijn eigen managers niet eens geacht, bestand te zijn tegen doodnormaal weer. Want er is niets, maar dan helemaal niets bijzonders aan een sneeuwbuitje of een paar graadjes vorst. In gelijke mate geldt dit voor het besluit van afgelopen vrijdag. Een flink warme zomerdag die blijkbaar aanleiding was tot het preventief schrappen van treinen. Zo bijzonder is een dag met temperaturen boven de 35 graden nu ook weer niet.
Stadsvervoer
En niet alleen de NS en ProRail bieden onvoldoende waar voor ons geld. In Den Haag moeten tramlijnen worden omgeleid of opgeheven omdat wissels in Den Haag niet zijn voorzien van verwarming. Anno 2013 valt dat aan de reiziger en de belastingbetaler niet te verkopen. Het openbaar vervoer biedt dus volstrekt onvoldoende waar voor ons geld.
Maar als het dan écht extreem weer is, hoe lang willen we dan dat het OV perfect blijft functioneren? Dat hangt dus af van hoeveel geld we ervoor over hebben. Wat mij betreft hoeven er geen miljarden extra te worden uitgetrokken om het OV voor honderd procent overeind te houden bij windkracht elf of een meter sneeuw.
Prestaties
Maar let op: veel ondermaatse prestaties zijn geen kwestie van geld, maar komen voort uit verkeerde keuzes of slechte organisatie. Het zinloze preventief opheffen van treinseries is geen geldkwestie, maar een puur organisatorisch besluit. De beruchte inktvlekwerking bij verstoringen op het spoor wordt grotendeels veroorzaakt door de veel te ingewikkelde personeelsroosters. Daarvan kun je sneeuw, koude of storm niet de schuld geven.
Vorig jaar hield de Britse Railway Study Association een conventie over plannen ten behoeve van veerkracht. Een belangrijke conclusie luidde daar: ‘Weather is an input to design, not an excuse for failure’. Ik hoop werkelijk dat in ons land de opdrachtgevers, de infrabeheerders en de vervoerders die slotsom goed in de oren zullen knopen.
Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV
Lees ook:
