Effect tariefdifferentiatie OV kleiner door automatisch opladen

COLUMN – Vervoerders willen reizigers met tariefdifferentiatie verleiden om buiten de spits te reizen. Doordat veel reizigers het automatisch opladen op hun OV-chipkaart hebben aangezet, is het echter mogelijk dat ze het niet merken dat ze op sommige uren meer betalen voor een reis. Dat maakt het moeilijker om hun gedrag te veranderen. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV.

Lees hieronder zijn column.

Het is verstandig om te proberen, de mobiliteitsdruk te beïnvloeden naar tijd en plaats. Ik werd wat dat betreft weer eens met mijn neus op de feiten gedrukt door een toespraak op het jubileumcongres van InTraffic, een belangrijk informaticabedrijf in de OV-sector. Een van de sprekers was Hans Rat, internationaal boegbeeld van de samenwerkende OV-sector. Hij zette mij met een van zijn opmerkingen ernstig aan het denken.

Automatisch betalen

We zagen een dia uit Singapore. Ook daar wordt geprobeerd, het autoverkeer te reguleren door middel van rekeningrijden. Dat gebeurt daar met apparatuur in de auto’s en ontvangers die boven de wegen hangen. Het registreren en afrekenen geschiedt volautomatisch. En dáár gaat het mis. Je rijdt in je auto en het betalen gaat dus vanzelf, en wat blijkt? Automobilisten realiseren zich de kosten niet. Van de pogingen om het autogebruik te reguleren op basis van betalen naar tijd en plaats komt in Singapore in de praktijk steeds minder terecht.

Ook in het Nederlandse openbaar vervoer wordt regelmatig gesproken over het nut van pogingen om reizigers ertoe te verleiden om buiten de spits te reizen. En als het aan de vervoerders ligt, zou dat moeten gebeuren met tariefdifferentiatie. De NS doet dat al, door het in de markt zetten van kortingkaarten die alleen buiten de spitsuren geldig zijn. Voor het stads- en streekvervoer zijn ook voorzichtige eerste stapjes gezet met bijvoorbeeld korting buiten de spits voor senioren, maar men zou zo’n tariefaanpak graag willen uitbreiden.

Tariefdifferentiatie

Maar daar doemt hetzelfde probleem op als in het verre Azië. Veel passagiers hebben op aandringen van de vervoerbedrijven het automatisch opladen van hun OV-Chipkaart aangezet. Ik vrees dat qua tariefdifferentiatie in de Nederlandse tram, bus en metro de reiziger zich niet realiseert dat hij op sommige uren meer betaalt. Automatisch opladen geschiedt, als de reiziger dat eenmaal heeft aangezet, immers ongemerkt.

Wil ik dan het op grote schaal stopzetten van dat automatisch opladen bepleiten? Nee. Zeer zeker niet. Maar de vervoerbedrijven en hun opdrachtgevers zullen andere wegen moeten vinden om de reiziger te wijzen op het belang van spreiding van hun mobiliteit. Door slimme marketing. Door goede voorlichting.

Drukte in spits

En ook de samenleving zal meer moeten doen aan de drukte in de spits. Veel meer kantoren zouden afstand moeten nemen van de gewoonte, dat men werkt van 9 tot 5. Vroeger beginnen of later eindigen moet ook een optie zijn. En dít is het moment om dat te regelen, zodat we, als de economie eindelijk weer aantrekt en de werkgelegenheid (en dus ook de mobiliteit) weer groeit, als samenleving meer zijn toegerust op spreiding van de spitsen. Dat moet.

Want zonder omslag in onze samenleving zal het niet voldoende lukken om de reizigers beter over de dag te verspreiden. Dat geldt voor de auto, maar zeer zeker ook voor het OV. Daarom hoop ik dat de vervoerbedrijven dit signaal duidelijk afgeven in de richting van al hun gesprekspartners. Daarbij kunnen ze rekenen op mijn onvoorwaardelijke steun.

Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV