R-net, bus

‘Right of first refusal’ biedt uitkomst bij OV-concessies

COLUMN – In Nederland dient er een derde vorm bij te komen voor concessies. In deze nieuwe vorm krijgt de beoogde uitvoerder een ‘right of first refusal’. De opdrachtgever stelt een stevig eisenpakket op. Vervolgens mag de huidige vervoerder ja of nee zeggen. Als de vervoerder nee zegt, dan volgt een aanbesteding. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV.

Lees hieronder zijn column.

Een zeer lezenswaardig stuk van Wijnand Veeneman over hoe je het beheer van je concessie zo goed mogelijk zou kunnen doen, zonder dat je, simpel gesteld, vervalt in altijd aanbesteden of nooit aanbesteden. Wijnand constateert terecht dat je nu in ons land slechts twee keuzes hebt: de aanbestede concessie en de onderhandelde concessie. Wat mij betreft wordt het hoog tijd voor een derde vorm. De concessie waarbij de beoogde uitvoerder een right of first refusal krijgt.

Her-aanbesteding

Inderdaad, je ziet nu gebeuren dat vervoerders die het prima doen, toch worden geconfronteerd met her-aanbestedingen. Daar kleven nadelen en risico’s aan. Zo’n her-aanbesteding kost geld, zowel bij de opdrachtgever als bij de vervoerder. Dat geld zie ik liever besteed worden aan (nog) beter openbaar vervoer.

En de zittende vervoerder, die dus een prima bieding blijkt te hebben gedaan (en belangrijker nog: deze ook weet waar te maken), loopt het risico dat ‘ie uit de markt wordt gedrukt door een inschrijver die een op papier nog betere bieding doet, maar deze vervolgens in de praktijk niet zal blijken te realiseren. Daarmee zijn zowel de opdrachtgever, de zittende (vorige) vervoerder als de reiziger mee in de aap gelogeerd. En waarom zou je een concessie, waar de vervoerder uitstekende prestaties neerzet tegen een prima (marktconforme) prijs, eigenlijk wíllen her-aanbesteden? If it ain’t broken, don’t fix it!

Eisenpakket

Het door Wijnand beschreven Nieuw-Zeelandse verhaal maakt ook heel mooi duidelijk, hoe lastig het is voor een opdrachtgever om iets gedaan te krijgen van een vervoerder die de buit al binnen had. Een probleem dat in ons land wordt miskend. Ik kan er nog steeds met de pet niet bij dat de NS al wel weet dat ze de nieuwe spoorconcessie krijgen, terwijl het eisenpakket nog niet rond is. Dan verkeer je als opdrachtgever in een volstrekt machteloze positie.

Het criterium dat de kostendekkingsgraad van groot belang is, vind ik trouwens wel griezelig. Je loopt de kans dat vervoerders hun pijlen dan vooral richten op de drukke lijnen en de drukke uren. Zo’n beweging zou slecht zijn voor de sociale functie.

Lobbyen

Maar goed: het zou verstandig zijn om in concessies op te nemen dat de concessie bij uitstekend presteren van de vervoerder kan worden verlengd. Of dat van Brussel mag, dat waag ik te betwijfelen, dus voordat het zover is moet er nog wel wat lobbywerk gebeuren.

Ik maak wel een voorbehoud. Een eerlijke beoordeling van de kwaliteit van het geleverde vervoer kan in dit kader niet gebeuren door een opdrachtgever die tevens de eigenaar van die vervoerder is. We zien dat in Rotterdam de RET ondanks de schamele prestaties van die vervoerder toch ondershands de tram- en metroconcessie kreeg.

Verbeteringen

In veel ernstiger vorm zien we dat gebeuren waar de Rijksoverheid tevens de eigenaar is van de NS. En nee, ik zeg dit niet om de NS te pesten, maar omdat ik vind dat op het spoor nog veel kan en moet worden verbeterd. De (ondanks rijtijdverlengingen en bijstelling van de vertragingsnorm) slechte punctualiteit en andere vormen van wanprestaties, zoals wegens logistieke redenen veel te korte treinen, vormen aanleiding om een einde te maken aan de meer dan riante positie van de NS.

Om die reden juich ik het Vierde Spoorpakket van harte toe. Een prima breekijzer om een einde te maken aan de zeer schrale prestaties op het spoor. De problemen rond de splitsing van NS en ProRail worden overigens zwaar overdreven. Hoe je de treindiensten in verstandige blokken kunt splitsen? Wat mij betreft niet puur regionaal. Ik zie een landelijke sneltreinconcessie voor me, en twee tot vier regionale stoptreinconcessies.

Right of first refusal

Moeten toekomstige deelconcessies op het hoofdrailnet dan met alle geweld worden aanbesteed? Nee, dat vind ik niet, in ieder geval niet voor het sneltreinennet. Ik noemde hem in mijn inleiding al: right of first refusal. De opdrachtgever, in dit geval de staatssecretaris van IenM, stelt een stevig eisenpakket op. Stevig, maar haalbaar. Zonder inmenging van de zijde van de NS. Vervolgens mag de NS ja of nee zeggen. Zegt de NS nee, dan volgt een aanbesteding.

De vervoerder die dan het beste bod uitbrengt, krijgt de concessie. Ik bepleit daarbij grotere macht voor de Autoriteit Consument en Markt, die dan steviger dan nu kan optreden tegen opdrachtgevers die hun opdrachtnemer-tevens-eigendom de hand boven het hoofd houden. Want dat aan dat fenomeen een einde moet komen, zal een belangrijke pijler zijn onder het betoog over de HSL-concessie dat ik donderdag in de Tweede Kamer mag houden.

Rikus-Spithorst-Maatschappij-Voor-Beter-OV-

Rikus Spithorst, voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV

Lees ook:

Vervoersautoriteit Nieuw-Zeeland verbetert OV met ‘dreiging markt’

Auteur: Marieke van Gompel

2 reacties op “‘Right of first refusal’ biedt uitkomst bij OV-concessies”

Arent Jan Speulman|15.10.13|22:42

1/2 / Interessante gedachte en ook mijn opinie neigt naar deze richting. Het is natuurlijk ‘zonde’ van alle inspanningen van een goede vervoerder dat deze ‘haar gebied’ vaarwel moet zeggen vanwege ‘regels uit Brussel’. Toch enkele kanttekeningen.

1) Vrije markt betekent dat ook andere vervoerders de kans krijgen om hun kunnen te laten zien. Of in kwaliteit, of tegen een lagere prijs. … >>>

Arent Jan Speulman|15.10.13|22:42

2/2 <<< Dat is inderdaad een risico (je weet nu wat je hebt en alleen op papier wat je denk te krijgen). Maar part of the game!

2) Juist de vervoerder die Rikus noemt, de NS, heeft bij mijn weten de reputatie de overheid sterk te kunnen beïnvloeden. Het opstellen van een stevig eisenpakket, zónder inmenging van NS, vind ik ronduit naïef. Het lijkt zelfs wel een beetje olie op het vuur gooien, wijzend op ‘het wolf in schaapskleren’ stuk van enige tijd terug…

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

‘Right of first refusal’ biedt uitkomst bij OV-concessies | OVPro.nl
R-net, bus

‘Right of first refusal’ biedt uitkomst bij OV-concessies

COLUMN – In Nederland dient er een derde vorm bij te komen voor concessies. In deze nieuwe vorm krijgt de beoogde uitvoerder een ‘right of first refusal’. De opdrachtgever stelt een stevig eisenpakket op. Vervolgens mag de huidige vervoerder ja of nee zeggen. Als de vervoerder nee zegt, dan volgt een aanbesteding. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV.

Lees hieronder zijn column.

Een zeer lezenswaardig stuk van Wijnand Veeneman over hoe je het beheer van je concessie zo goed mogelijk zou kunnen doen, zonder dat je, simpel gesteld, vervalt in altijd aanbesteden of nooit aanbesteden. Wijnand constateert terecht dat je nu in ons land slechts twee keuzes hebt: de aanbestede concessie en de onderhandelde concessie. Wat mij betreft wordt het hoog tijd voor een derde vorm. De concessie waarbij de beoogde uitvoerder een right of first refusal krijgt.

Her-aanbesteding

Inderdaad, je ziet nu gebeuren dat vervoerders die het prima doen, toch worden geconfronteerd met her-aanbestedingen. Daar kleven nadelen en risico’s aan. Zo’n her-aanbesteding kost geld, zowel bij de opdrachtgever als bij de vervoerder. Dat geld zie ik liever besteed worden aan (nog) beter openbaar vervoer.

En de zittende vervoerder, die dus een prima bieding blijkt te hebben gedaan (en belangrijker nog: deze ook weet waar te maken), loopt het risico dat ‘ie uit de markt wordt gedrukt door een inschrijver die een op papier nog betere bieding doet, maar deze vervolgens in de praktijk niet zal blijken te realiseren. Daarmee zijn zowel de opdrachtgever, de zittende (vorige) vervoerder als de reiziger mee in de aap gelogeerd. En waarom zou je een concessie, waar de vervoerder uitstekende prestaties neerzet tegen een prima (marktconforme) prijs, eigenlijk wíllen her-aanbesteden? If it ain’t broken, don’t fix it!

Eisenpakket

Het door Wijnand beschreven Nieuw-Zeelandse verhaal maakt ook heel mooi duidelijk, hoe lastig het is voor een opdrachtgever om iets gedaan te krijgen van een vervoerder die de buit al binnen had. Een probleem dat in ons land wordt miskend. Ik kan er nog steeds met de pet niet bij dat de NS al wel weet dat ze de nieuwe spoorconcessie krijgen, terwijl het eisenpakket nog niet rond is. Dan verkeer je als opdrachtgever in een volstrekt machteloze positie.

Het criterium dat de kostendekkingsgraad van groot belang is, vind ik trouwens wel griezelig. Je loopt de kans dat vervoerders hun pijlen dan vooral richten op de drukke lijnen en de drukke uren. Zo’n beweging zou slecht zijn voor de sociale functie.

Lobbyen

Maar goed: het zou verstandig zijn om in concessies op te nemen dat de concessie bij uitstekend presteren van de vervoerder kan worden verlengd. Of dat van Brussel mag, dat waag ik te betwijfelen, dus voordat het zover is moet er nog wel wat lobbywerk gebeuren.

Ik maak wel een voorbehoud. Een eerlijke beoordeling van de kwaliteit van het geleverde vervoer kan in dit kader niet gebeuren door een opdrachtgever die tevens de eigenaar van die vervoerder is. We zien dat in Rotterdam de RET ondanks de schamele prestaties van die vervoerder toch ondershands de tram- en metroconcessie kreeg.

Verbeteringen

In veel ernstiger vorm zien we dat gebeuren waar de Rijksoverheid tevens de eigenaar is van de NS. En nee, ik zeg dit niet om de NS te pesten, maar omdat ik vind dat op het spoor nog veel kan en moet worden verbeterd. De (ondanks rijtijdverlengingen en bijstelling van de vertragingsnorm) slechte punctualiteit en andere vormen van wanprestaties, zoals wegens logistieke redenen veel te korte treinen, vormen aanleiding om een einde te maken aan de meer dan riante positie van de NS.

Om die reden juich ik het Vierde Spoorpakket van harte toe. Een prima breekijzer om een einde te maken aan de zeer schrale prestaties op het spoor. De problemen rond de splitsing van NS en ProRail worden overigens zwaar overdreven. Hoe je de treindiensten in verstandige blokken kunt splitsen? Wat mij betreft niet puur regionaal. Ik zie een landelijke sneltreinconcessie voor me, en twee tot vier regionale stoptreinconcessies.

Right of first refusal

Moeten toekomstige deelconcessies op het hoofdrailnet dan met alle geweld worden aanbesteed? Nee, dat vind ik niet, in ieder geval niet voor het sneltreinennet. Ik noemde hem in mijn inleiding al: right of first refusal. De opdrachtgever, in dit geval de staatssecretaris van IenM, stelt een stevig eisenpakket op. Stevig, maar haalbaar. Zonder inmenging van de zijde van de NS. Vervolgens mag de NS ja of nee zeggen. Zegt de NS nee, dan volgt een aanbesteding.

De vervoerder die dan het beste bod uitbrengt, krijgt de concessie. Ik bepleit daarbij grotere macht voor de Autoriteit Consument en Markt, die dan steviger dan nu kan optreden tegen opdrachtgevers die hun opdrachtnemer-tevens-eigendom de hand boven het hoofd houden. Want dat aan dat fenomeen een einde moet komen, zal een belangrijke pijler zijn onder het betoog over de HSL-concessie dat ik donderdag in de Tweede Kamer mag houden.

Rikus-Spithorst-Maatschappij-Voor-Beter-OV-

Rikus Spithorst, voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV

Lees ook:

Vervoersautoriteit Nieuw-Zeeland verbetert OV met ‘dreiging markt’

Auteur: Marieke van Gompel

2 reacties op “‘Right of first refusal’ biedt uitkomst bij OV-concessies”

Arent Jan Speulman|15.10.13|22:42

1/2 / Interessante gedachte en ook mijn opinie neigt naar deze richting. Het is natuurlijk ‘zonde’ van alle inspanningen van een goede vervoerder dat deze ‘haar gebied’ vaarwel moet zeggen vanwege ‘regels uit Brussel’. Toch enkele kanttekeningen.

1) Vrije markt betekent dat ook andere vervoerders de kans krijgen om hun kunnen te laten zien. Of in kwaliteit, of tegen een lagere prijs. … >>>

Arent Jan Speulman|15.10.13|22:42

2/2 <<< Dat is inderdaad een risico (je weet nu wat je hebt en alleen op papier wat je denk te krijgen). Maar part of the game!

2) Juist de vervoerder die Rikus noemt, de NS, heeft bij mijn weten de reputatie de overheid sterk te kunnen beïnvloeden. Het opstellen van een stevig eisenpakket, zónder inmenging van NS, vind ik ronduit naïef. Het lijkt zelfs wel een beetje olie op het vuur gooien, wijzend op ‘het wolf in schaapskleren’ stuk van enige tijd terug…

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.