Maak OV aantrekkelijk alternatief voor verwende automobilist

Hans Rat zegt terecht dat OV een belangrijke rol dient te krijgen in het oplossen van het toekomstig mobiliteitsprobleem. De politiek in Nederland bevordert het echter dat de meeste kiezers in een auto rijden. Ook vervoerders werken dit in de hand als zij reizigers als haringen in een ton te vervoeren of onvoldoende op tijd rijden. Om juist die automobilist die is gewend aan comfort, betrouwbaarheid en snelheid te verleiden dient het OV aantrekkelijker te worden gemaakt. Dat zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV. Spithorst is een van de sprekers tijdens BusVision 2014, op 15 april in het Centraal Museum in Utrecht.

COLUMN – Graag citeer ik het door mij zeer gewaardeerde OV-icoon Hans Rat. Vorige week tekende OVPro deze woorden op: ”De grote steden hebben allemaal een ding gemeen: er is te weinig ruimte en er is een enorm milieuprobleem. Daar overheen komen nog de problemen van het toenemend beslag op brandstoffen, waaronder fossiele brandstoffen. Dit dwingt ons om na te denken over hoe we het toekomstig mobiliteitsprobleem gaan oplossen.” Tot zover Hans Rat.

Oplossen vraagstukken

Hij slaat de spijker op de kop. We zijn het er ook over eens dat het OV een belangrijke rol moet spelen bij het oplossen van deze vraagstukken. Maar ik houd mijn hart vast. Ik vrees dat zowel de politiek als de vervoerders verkeerde keuzes maken en het dus niet zal lukken om dit alles tot een goed einde te brengen. Dat probleem speelt al heel lang. Hans Rat pleit voor het afstoffen van die mooie gedachte uit de late jaren tachtig: OV keer twee. Mooie rapporten en prachtige beleidsvoornemens, en hier en daar wel een stukje spoor of tram. Maar om nou te zeggen dat het marktaandeel van het OV is verdubbeld… Nee.

Dat we in de stedelijke gebieden niet allemaal met een soort van gasmasker over straat hoeven, hebben we heus niet te danken aan prachtig OV-beleid. Het is vooral de auto-industrie geweest, die heeft gezorgd voor schonere motoren voor auto’s en bussen. Schokkend vind ik nog altijd het Rotterdamse beleid, waar bij verkeerslichten de auto’s weer vaker voorrang krijgen boven het OV. “Dat scheelt uitlaatgassen van wachtende auto’s”, zo werd gezegd. Als je nou echt de mobilist de verkeerde keuze wilt laten maken.

Verbetering OV

Nee, dat moet anders. Onze lokale overheden moeten zich veel meer gaan richten op daadwerkelijke verbetering van het OV. Door goede doorstroming mogelijk te maken. Door te zorgen voor een betere uitstraling. Je moet op een verjaardag of op kantoor niet langer meewarig worden aangekeken als je zegt dat je met het OV reist.

Onlangs was ik op een congres van Beter Benutten, een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Daar sprak ook iemand die heel veel weet van menselijk gedrag. Keer op keer wijst onderzoek uit, dat het aan de burger uitleggen waarom bepaald gedrag wenselijk is, amper effect heeft. Nee, resultaat boek je door de burger te verleiden. Door het aantrekkelijk te maken om het gewenste gedrag ook te vertonen. Laten alle beleidsmakers rond het OV dat nu eens en voor altijd goed in hun oren knopen.

Betrouwbaar en snel

Verleid reizigers tot het kiezen voor het OV. Niet met een opgeheven vingertje, maar door te zorgen dat het betrouwbaar is en redelijk snel. Door de reiziger een behoorlijk comfortniveau te bieden en voldoende sociale veiligheid.

Vraag redelijke tarieven. De reiziger wil heus niet voor een dubbeltje op de eerste rang zitten, maar verlangt wel een behoorlijke prijs-kwaliteitverhouding en een inzichtelijk tariefsysteem. Dat kan desnoods met reizen op rekening, hetgeen ook voor blinden en slechtzienden een mooie oplossing kan betekenen.

Weerbarstige praktijk

Waarom is de praktijk dan zo weerbarstig? Waarom zie ik zo vaak het tegenovergestelde gebeuren van wat hierboven wordt bepleit? Waarom doet men net alsof de enorme problemen door ruimtegebrek, luchtverontreiniging en oprakende fossiele brandstoffen niet in sneltreinvaart op ons afkomen?

Naar mijn overtuiging speelt het in de politiek een grote rol dat de meeste kiezers in een auto rijden. Dus bevordering van het OV en meer prioriteit voor het OV bij het verdelen van de schaarse ruimte in de steden worden al gauw als ‘autootje pesten’ in een hoek gezet. Geld van het asfalt naar het OV: idem dito. Ook bij vervoerders zie ik reflexen die het OV geen goed doen. Reizigers worden soms als haringen in een ton vervoerd omdat de concessie dat niet verbiedt of niet wordt gehandhaafd. En een behoorlijke punctualiteit realiseren, dat vinden sommige vervoerders maar ingewikkeld.

Automobilist verleiden

En dat terwijl het streven dus moet zijn om de automobilist te verleiden, voor het OV te kiezen. Juist die automobilist die is gewend aan comfort, betrouwbaarheid en (zelfs inclusief de files) snelheid. Overigens bepleit ik een mooie taakverdeling tussen OV en auto. De boekhouder in een kantoor naast een station: pak het OV. De vertegenwoordiger of de arts die visites moet afleggen: pak de auto.

Maar hoe lokken we de automobilist nu toch het OV in? Allereerst: zorg dat de héle OV-keten in orde is. Dus hoewel de mobiliteits- en milieuproblemen zich vooral ín de grote steden voordoen, is het van belang om ook de treinverbindingen tússen de steden goed op orde te hebben. Anders kiest de forens alsnog voor de auto. En bied de keuzereiziger ook in de grote steden de mogelijkheid, extra comfort te kopen.

Eerste klas

Ik zou graag een experiment zien met eersteklas-afdelingen in trams en metro’s. Daarbij dient overigens het reiscomfort van de passagiers met een ‘gewoon’ vervoerbewijs niet te verslechteren.

Rikus Spithorst, voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV

Lees ook:

‘Marktaandeel OV verdubbelen om mobiliteitsprobleem op te lossen’