‘Heroriëntatie winkels NS-stations voordelig voor NS en reiziger’
Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën wil dat de NS stopt met het exploiteren van winkels op de treinstations en zich gaat richten op het aanbieden van goed vervoer op het hoofdrailnet. De NS kan deze stationswinkeltjes verhuren en dit kan voordelig zijn voor zowel de NS als de reiziger. Dit zegt Rikus Spithorst van Maatschappij Voor Beter OV in zijn column.
Column – Het zoemt rond in de sector. Grootaandeelhouder Jeroen Dijsselbloem laat proefballonnetjes op over het afstoten van de winkelactiviteiten op de stations door de NS. “Heroriëntatie” heet dat. Liever had ik gezien dat hij zich zou bemoeien met de uitpuilende treinen, de vele vertragingen, het door blunders ontstane tekort aan treinstellen en de weigering van zijn NS om de tarieven aan te passen aan de matige prestaties. En ook het laatste woord over het Fyra-fiasco is nog niet gesproken. Dan is een discussie over de koek en zopie op het station best een mooie bliksemafleider. Maar goed: de proefballonnetjes van Dijsselbloem zijn reden om wat gedachten met u te delen.
Kernactiviteit
Eerst maar even een kijkje in de wereld buiten het station. De kernactiviteit van restaurants is het opdienen van smakelijk, met zorg bereid eten. Het geld, echter, wordt niet verdiend met wat de bezoekers eten, maar met wat ze opdrinken. Een bekend gezegde in de horeca luidt “ze vreten me arm, maar ze zuipen me rijk”.
Iets soortgelijks is er met de NS aan de hand. De kernactiviteit, namelijk het op behoorlijke wijze vervoeren van reizigers, brengt onder de streep amper geld in het laatje. Maar het uitbaten van eetgelegenheden en gemakswinkels op de stations is een goudmijn.
Nevenactiviteit NS
En hoe vreemd is het eigenlijk, dat de NS geld verdient aan het verkopen van eten en drinken? De verkoop van koffie, frisdrank en versnaperingen op de trein, dat is een activiteit waarvan we het allemaal heel logisch vinden als die door een spoorwegmaatschappij wordt verricht. En een hokje op het perron, waar de wachtende passagier een hapje en een drankje kan kopen? Eveneens een logische activiteit van de spoorvervoerder. En in de stationshal? Daar ook? En verkoop vanuit een kiosk voor de deur van het station? Waar ligt de grens? Hoe arbitrair is dat?
Maar hoe dan ook: de angst dat de NS straks zijn kip met de gouden eieren kwijt raakt, is niet terecht. Immers, de verhuur van de winkelruimtes op de stations kan een hoop geld opbrengen. Wat dat zijn natuurlijk de allerbeste locaties. Naar verluidt zijn de Albert Heijns op Utrecht Centraal de AH-winkels met de hoogste omzet per vierkante meter. En vaak is de huurprijs gekoppeld aan die omzet. Kassa, dus.
Afstoten retail-formule
Het afstoten van de retail-formules door de NS kan trouwens voor de reiziger wel voordelig uitpakken. De prijzen van met name eten en drinken op de Nederlandse stations zijn heel hoog in vergelijking met wat men betaalt op andere locaties.
Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat dat komt door een gebrek aan concurrentie. Op een station heeft de klant misschien de indruk dat er veel verschillende plekken zijn om koffie te kopen, maar onder de streep is het bijna overal dezelfde “Servex”-koffie met dezelfde prijs die onder een ander “label” verkocht wordt. Door de retail van de hand te doen ontstaat er meer concurrentie in de stationshal en komen er hopelijk lagere prijzen. Dat is goed nieuws voor de reiziger.
Kiosk
Als de NS zijn retail-formules echt gaat verkopen, en overgaat tot het sluiten van verhuurcontracten voor de winkelruimtes, dan vind ik wel dat de NS aan zijn huurders bepaalde kwaliteitseisen moet stellen. Op (semi-)intercitystations dienen de winkels open te zijn van zeker 7 uur ’s morgens tot 10 uur ’s avonds. Want nu zie ik op de raarste tijden gesloten Kiosks, boekhandels en Albert Heijns. Deze reorganisatie is een mooie gelegenheid om dat recht te zetten.
Rikus Spithorst is voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV
