‘Strengere sancties voor wangedrag maken OV veiliger’

Het is bijna onmogelijk om het OV, net als de rest van de samenleving, voor 100 procent veilig te maken. Want naast technische voorzieningen en procedurele afspraken blijft onverantwoordelijk menselijk handelen altijd een risico. Om onverantwoordelijk gedrag te ontmoedigen, zouden zwaardere straffen opgelegd moeten worden. Dat schrijft Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV in zijn column.

COLUMN – Voordat ik het met u ga hebben over de onmogelijkheid om een 100% veilig OV te realiseren, kom ik nog even terug op mijn vorige column. Die ging over chipkaart en privacy. TLS was niet zo gelukkig met mijn betoog, en daarom laat ik ze hier eerst even kort aan het woord: ‘Uit het door OVpro geplaatste intro bij de column zou de lezer kunnen opmaken dat Translink iets te maken heeft met de lijst met persoonlijke gegevens van 5.000 klanten, die de NS naar derden heeft gestuurd. Dat is absoluut niet het geval, want Translink handelt conform haar privacybeleid.’

Slechte week voor veiligheid

Dat gezegd hebbende: de veiligheid. Het was een slechte week. Een dronken buschauffeur van de RET knalde met zijn bus tegen een boom, en bij Dalfsen gebeurde een zeer tragisch ongeluk, waarbij een trein op een hoogwerker botste en de Arriva-machinist het leven verloor. Deze ongevallen maken iets heel pijnlijk duidelijk.

De OV-sector investeert al sinds jaar en dag vele honderden miljoenen in het nog verder verbeteren van de veiligheid. En terecht. Reizigers dienen niet alleen volgens de dienstregeling en op comfortabele wijze te worden vervoerd, het is de bedoeling dat zij ook heelhuids op hun bestemming aankomen. Maar het wangedrag van uilskuikens die volstrekt maling hebben aan de veiligheid van anderen, daar valt met techniek en procedures gewoon niet tegenop te beveiligen. Eerst kijk ik even terug op wangedrag van een tijdje geleden.

Veiligheid reizigers

Een buschauffeur van een van de Transdev-dochters in het Oosten des Lands was drukker bezig met zijn WhatsApp dan met het wegverkeer. Hem werd nadat hij was betrapt door de vervoerder een arbeidsrechtelijke sanctie opgelegd. Dat leidde tot een werkonderbreking omdat zijn collega’s “solidair” met hem waren. Dus niet alleen een enkele chauffeur, maar een complete personeelsploeg heeft maling aan de veiligheid van reizigers en mede-weggebruikers. Al deze medewerkers zouden zich naar mijn mening diep, heel diep moeten schamen en ik ben ook slecht te spreken over de wijze waarop Transdev-baas Bart Schmeink is gezwicht voor de druk van de betrokkenen.

Een chauffeur van een Limburgs transportbedrijf overtrad ruimschoots de rijtijdenwet, sukkelde in slaap, raakte van de weg en reed een overweginstallatie in puin. Meer geluk dan wijsheid dat dat niet leidde tot een ongeval met een naderende trein. Maar ook dit is een voorbeeld van menselijk wangedrag waar geen kruid tegen gewassen is.

Incidenten bij RET en Arriva

En dan deze week. Een dronken buschauffeur bij de RET die een bus in de prak rijdt. Gelukkig raakten de passagiers niet ernstig gewond. Maar het is raar om te zien hoe weinig ophef er rond dit incident ontstond. De RET is niet onder verscherpt toezicht gesteld en ik heb geen enkel Kamerlid op hoge toon horen eisen dat in alle treinen, metro’s, trams en bussen een alcoholslot zal worden gemonteerd. Maar wanneer conducteurs belaagd worden, ligt er opeens tien miljoen klaar voor extra veiligheid. Ik vind dat hoogst verwonderlijk, nog even afgezien van het feit dat al dat geld voor de NS is, en de streekvervoerders geen cent extra krijgen. En even voor de goede orde: geweld tegen wie dan ook in en om het OV wijs ik ten stelligste af.

En dan Dalfsen. De wetgeving is duidelijk: een hoogwerker op rupsbanden mag uitsluitend op de openbare weg rijden om binnen een klus een andere positie in te nemen. Verder vervoer geschiedt per dieplader. De bediener van een hoogwerker bij Dalfsen had volkomen maling aan deze regel. Met zijn slechts zeer langzaam rijdende apparaat stak hij een overweg over. Daarmee nam hij willens en wetens een levensgevaarlijke gok. Wel of niet de overweg over voordat de volgende trein zou komen aanstormen. Verkeerd gegokt, en een machinist van Arriva komt om. Kijk, dan kan je als spoorsector doen wat je wilt, met je ATB-VV, je stop-doorschakelingen, je conflictvrij plannen en je enorme buitendienststellingen bij werkzaamheden, maar tegen het wangedrag van dit soort individuen valt niet op te regelgeven.

Strengere straffen

We zullen moeten accepteren dat 100 procent veilig niet bestaat. Niet in de samenleving, en dus ook niet in het OV. Jammer, maar helaas. Leggen we ons er dan bij neer, dat die laatste éénhonderdste procent aan veiligheid er niet is? Nee. Maar dat doen we wat mij betreft niet door de aanleg van nóg duurdere veiligheidsdingen zoals ATB-NOG-VERDER-VERBETERDE-VERSIE. Dat doen we wat mij betreft niet door nog meer doorgeschoten reizigersonvriendelijke veiligheidsregels. Nee, dat doen we wat mij betreft door het ontmoedigen van wangedrag.

Dronken achter het stuur van de bus? Onderweg met je smartphone aan de gang? Rijtijdenwet overtreden of gefraudeerd met de apparatuur die dat bewaakt? Je als een idioot gedragen met een hoogwerker? Vergelijkbaar wangedrag? Veel zwaardere straffen. Want zonder stevige sancties is een miniem deel van de bevolking blijkbaar niet bereid, zijn verstand te gebruiken. Dan maar de straffen fors omhoog. Om te beginnen zou de dronken RET-chauffeur levenslang zijn rijbewijs moeten inleveren en zou het OM de bestuurder van de hoogwerker moeten vervolgen wegens doodslag in plaats van het veel lichtere dood door schuld. Niet alleen als straf, maar ook ter afschrikking, en beter dan het OV om “veiligheidsredenen” opzadelen met een slechtere dienst en hogere kosten.

Rikus Spithorst is voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV