‘GVB rekent te hoge tarieven door ingekorte tramlijnen’

De Amsterdamse stadsvervoerder GVB blijkt te veel af te schrijven van van door saldoreizigers voorgeschoten geld. Ook niet gereisde kilometers worden in sommige gevallen in rekening gebracht. Ingekorte tramlijnen blijken hiervoor de boosdoener. Voor Beter OV-voorzitter Rikus Spithorst neemt in zijn column de zaak hoog op.

COLUMN – Als samenleving verwachten wij van het openbaar vervoer enkele zaken die eigenlijk niets bijzonders zijn. We willen dat de beloofde dienstregeling wordt uitgevoerd, we willen dat de capaciteit van het aanbod voldoende is om de klandizie te vervoeren en we willen dat dat veilig en comfortabel gebeurt. En we willen dat dat moois geschiedt tegen het juiste tarief. Ingewikkelder is het niet. Wat dat betreft verschilt het OV eigenlijk in niets van wat we verwachten van andere voorzieningen, diensten of producten.

Juiste tarief

Ik noemde zonet dus het afrekenen tegen het juiste tarief als basisvoorwaarde. Dat geldt des te meer als we het hebben over de saldoreizigers. Zij betalen geld vooruit. Die centjes geven ze in beheer bij de vervoerbedrijven, die vervolgens dat geld besteden aan OV-kilometers totdat het op is (bij de stads-en streekvervoerders) of tot het voorgeschoten bedrag onder een bepaald minimum is gezakt (bij de NS), en de reiziger voor zijn volgende reis opnieuw een bedrag moet voorschieten.

De reiziger geeft dus zijn geld in bewaring bij de vervoerders. Dan mag worden verwacht dat de vervoerders de uiterste, maar dan ook echt uiterste zorgvuldigheid betrachten bij het beheer van dat voorgeschoten geld en het van dat voorschot aftrekken van het geld dat is besteed aan verreden kilometers. Toch?

Ik moet u vandaag verschrikkelijk nieuws brengen. De Amsterdamse vervoerder GVB blijkt onzorgvuldig met dit principe om te gaan, en zo nu en dan, de klanten ongemerkt teveel te laten betalen. Ja, u leest het goed. Van het tegoed dat reizigers hebben ingelegd kunnen door het GVB te hoge bedragen worden afgetrokken voor reiskilometers die die klanten helemaal niet hebben gemaakt. En dat kán niet alleen, dat gebeurt ook. Strafjuristen noemend dat geloof ik verduistering.

Ingekorte tramlijnen

Wat is het geval? Als tramlijnen worden ingekort, dan raakt het systeem dat de ritprijs bij het uitchecken van de chipkaart moet uitrekenen en van het saldo moet aftrekken, in sommige gevallen gruwelijk in de war. Simpel gezegd: volgens een eerste analyse van het GVB denkt de boordcomputer dan dat de reiziger niet meteen op de desbetreffende tijdelijke eindhalte is uitgestapt, maar is meegereden naar het, wegens inkorting dus vervallen, eindpunt, met diezelfde tram is teruggereden naar de uitstaphalte en dan is uitgecheckt. Nogal wat niet-bestaande en dus niet verreisde kilometers worden dus extra in rekening gebracht. Had het GVB dat in de gaten? Nee. Gebeurde dit? Ja. Kwam het GVB zelf achter deze fout? Nee.

Ritprijs

De reden dat de bal aan het rollen kwam, was dat ik niet alleen maar comfortabel van achter mijn bureau met mijn getrouwen kritiek en verbeterpunten aandraag qua OV. Ik ben natuurlijk ook gewoon een reiziger. En afgelopen woensdag maakte ik een ritje met zo’n ingekorte tramlijn. Ik ben niet in overdreven mate op de penning, maar toen ik op het Amsterdamse Frederik Hendrikplantsoen uitstapte, viel mijn blik op de kaartlezer. Ik had € 2,05 betaald.

Dat leek mij toch wat aan de hoge kant voor een relatief kort ritje, dus checkte ik later wat de juiste ritprijs zou zijn om te controleren of mijn vermoeden juist was. En dat was zo. Ik had een kleine vijftig cent teveel betaald. Ik mailde daar vervolgens het GVB over, en daar is men geschrokken aan het uitzoeken gegaan.

E-mail

Een ritje met tram 3 van de Van Woustraat naar het Frederik Hendrikplantsoen kost normaal € 1,59. Bij het uitchecken viel mijn oog op de kaartlezer. Er werd € 2,05 afgeschreven. Later heb ik dat gecheckt door een bonnetje van mijn laatste transacties te printen.

Dit vind ik volstrekt onacceptabel. De reiziger (en met mij die andere 800.000 dagelijkse instappers) moeten er blindelings op kunnen vertrouwen dat het juiste bedrag wordt afgeschreven. Altijd, en zonder enige uitzondering. Temeer daar veel reizigers e.e.a. niet checken en omdat zij automatisch opladen op verzoek van de vervoerders hebben aanstaan, dit ook niet opmerken.

Ik zie graag donderdag voor het middaguur uitleg en oplossing (ook voor de vele duizenden andere passagiers die met lijn 3 hebben gereden, alsmede passagiers van andere lijnen indien die eveneens te veel hebben betaald) in mijn mail, zodat mijn club zich kan beraden op een verder standpunt en eventuele stappen.

Zoals jullie zullen begrijpen, neem ik dit in mijn rol van reizigersbelangenbehartiger zeer hoog op.

Uitleg GVB

Tot zover mijn e-mail. Pas vrijdagmiddag kon het GVB een zeer voorlopige uitleg verstrekken, die in het weekend nog wat verder werd toegelicht door een GVB-functionaris die onvermoeibaar de verantwoordelijke collega’s achter de vodden heeft gezeten. Voorlopig is dus niet meer bekend dan dat het systeem bij inkortingen de niet gereden kilometers heen en weer tussen de tijdelijke eindhalte en de normale eindhalte in rekening kan brengen, dat onbekend is hoeveel en welke reizigers te veel hebben betaald, en dat het in veel gevallen lastig wordt om die reizigers te informeren over wat er is misgegaan en dat ze binnen enkele weken naar een chipkaartautomaat op een metrostation of in een winkel moeten gaan om het teveel betaalde weer op hun kaart teruggestort te krijgen.

OV-chipkaart

Ik vind dit een regelrechte schande. Na tien jaar OV-chipkaart is men nog steeds niet in staat om een kloppend betaalsysteem te runnen. En het gaat om veel geld. Het GVB kan niet zeggen hoe vaak het mis is gegaan, maar het feit dat ik er per toeval achter moest komen is een indicatie dat het dus al geruime tijd speelt. Het GVB heeft zo’n 800.000 instappers er dag, en dus ook zo’n 800.000 uitstappers.

Nu zijn dit niet ook 800.000 mensen, maar laten we aannemen dat het hier gaat om 800.000 fictieve reizigers, die allemaal door dit (of Joost mag weten welk ander) probleem weleens ongemerkt een keertje gemiddeld een halve euro te veel hebben afgerekend (want er is de afgelopen jaren wel meer fout gegaan – denk aan de grote problemen met de nieuwe poortjes op metrostation Centraal en missers met het correct in rekening brengen van reizen aan houders van studentenkaarten). Dan heeft het GVB de afgelopen jaren dus enkele tonnen onterecht afgeschreven. Of, strenger -maar niet onjuist- geformuleerd: het GVB heeft volgens mijn schatting dus voor enkele tonnen aan voorgeschoten reizigersgeld verduisterd.

Dat het hier een onopgemerkt technisch probleem betreft, of een vergissing, doet er niets aan af. Euro’s of spullen die niet van jou zijn, maar waarvoor je de zorg hebt, onterecht tot de jouwe maken: dat noemen we verduistering. Dat het wellicht een beetje per ongeluk is gegaan, kan wellicht een verzachtende omstandigheid zijn, maar de wet is extra streng als het gaat om het verduisteren van iets dat uit noodzaak in bewaring is gegeven (en dat is bij het door de reiziger voorgeschoten bedrag het geval).

Actie

Ik kan dit, als boegbeeld van de Maatschappij Voor Beter OV niet over mijn kant laten gaan. Ik ben aan het nadenken, en met mijn club aan het overleggen, waar ik het beste kan aankloppen. Bij de Vervoerregio Amsterdam? Bij wethouder-annex-portefeuillehouder Sharon Dijksma? Bij onze OV-staatssecretaris Stientje van Veldhoven? Ik ben er nog niet uit. Misschien moet ik met mijn verhaal maar eens langs het politiebureau…

Rikus Spithorst is voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV.