Column: de twee gezichten van NS

Allrail-secretaris generaal Nick Brooks verbaast zich over de in zijn ogen tegenstrijdige houding van NS bij de aanbesteding van spoorconcessies. Waar dochterbedrijf Abellio in Duitsland de strijd aangaat met Deutsche Bahn omdat het zich benadeelt voelt door de onderhandse aanbesteding van concessies, pleit het moederbedrijf in Nederland voor hetzelfde als DB. Allrail is de Europese branchevereniging van nieuwe toetreders op het spoor.

COLUMN – Eerder deze maand werd er in de Duitse media opnieuw aan herinnerd hoe de Duitse vervoerder Abellio – een volledige dochter van de NS – succesvol procedeerde tegen het onderhands gunnen van een aantal interlokale treindiensten aan Deutsche Bahn.

De klacht van NS Abellio was terecht: per slot van rekening tenslotte leidt het concurrerend aanbesteden van gesubsidieerde spoorwegdiensten volgens schattingen tot een besparing tussen de 20 en 30 procent voor de belastingbetaler (ten opzichte van een onderhandse gunning), met bovendien treinen van betere kwaliteit. Dergelijke besparingen kunnen vervolgens in andere projecten worden geïnvesteerd die het spoor aantrekkelijker maken (bijvoorbeeld in nieuwe infrastructuur) en helpen bij het verwezenlijken van de EU Green Deal.

Hoofdrailnet

Het is daarom verbazingwekkend dat net over de grens in Nederland, Abellio’s moederbedrijf NS het tegenovergestelde doet en lobbyt voor een onderhands gegunde concessie om treinen te laten rijden op het Nederlandse hoofdrailnet (inclusief alle kleine vertakkingen, regionale treinen, intercity’s en internationale hogesnelheidstreinen) van 2025 tot 2035.

De overheid is ongetwijfeld van plan om zo’n grote concessie – 85 procent van de markt – in de markt te zetten. In een brief aan het parlement op 18 november 2018 verwees de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat naar de nieuwe concessie van het hoofdrailnet vanaf 2025.

Over de vraag of staatsbedrijf NS deze concessie gegund krijgt, bestaat ook geen twijfel – wie heeft er nog meer 900 treinen beschikbaar? Immers: vier maanden geleden kende de staatssecretaris een nieuwe onderhandse gunning toe aan NS om een ​​nachttreinkartel te starten met ÖBB Nightjet – er is dus een precedent.

Twee gezichten

Het lijkt erop dat NS twee gezichten heeft: aan de ene kant neemt haar dochter NS Abellio gerechtelijke stappen tegen onderhandse gunning in Duitsland. Anderzijds verwelkomt het bedrijf ze in Nederland. In hoeverre is deze dubbele moraal in lijn met de interne Europese markt? Hoe kan de Nederlandse regering beweren dat het Europa een warm hart toedraagt als het dit laat gebeuren?

Economisch nationalisme en cherry-picking door een van haar eigen bedrijven? Het ‘level playing field’ wordt vaak genoemd als een belangrijke beleidsprioriteit voor de Europese Unie. Dus waarom zou 85 procent van het Nederlandse reizigersvervoer hiervan moeten zijn vrijgesteld – tot 2035?

NS is prima in staat om de concurrentiestrijd aan te gaan. Het bedrijf heeft een jarenlange ervaring in de strijd tegen DB in het Duitse Nordrhein-Westfalen – een federale staat die dichtbevolkt is met hoge frequenties – vergelijkbaar met Nederland. Omwille van een Europees gelijk speelveld, moet de thuismarkt van NS in dezelfde mate worden geopend.

Auteur: Nick Brooks, secretaris Allrail