Ovit analyseert open data om OV te verbeteren

Het is ongetwijfeld een herkenbare situatie voor veel vervoerders: op een bepaalde lijn komt een bus bijna standaard enkele minuten te laat op de halte aan. Dit verstoort de dienstregeling, maar het kan lastig zijn om uit te zoeken waarom dit gebeurt en wat de beste oplossing is. De OV-data-tool Ovit van Trafit, een samenwerking tussen BonoTraffics bv en Irias Informatiemanagement, biedt hiervoor soelaas. Hiermee kan gemakkelijk data over vertrek- en aankomsttijden, routes, reizigersaantallen en nog veel andere onderdelen uitgezocht worden.

Ovit verzamelt niet alleen alle beschikbare data over het openbaar vervoer in een plaats of concessie, maar voert ook analyses uit. Bovendien worden die analyses gekoppeld aan geografische data, zodat de gebruiker in overzichtelijke kaarten de resultaten kan zien. “OV-bedrijven verzamelen die data zelf natuurlijk ook, maar dan moeten ze nog geanalyseerd en op een prettige manier gepresenteerd worden en dat is vaak heel veel werk”, aldus Joris Hoogenboom van BonoTraffics. “Met deze tool is dat veel gemakkelijker.”

Punctualiteit

BonoTraffics bv biedt niet alleen de tool waarmee de data overzichtelijk in kaart wordt gebracht, maar het bedrijf is ook in staat om op basis van die data aan te geven waar de knelpunten zitten en kan advies geven hoe die knelpunten aangepakt dienen te worden. Volgens Hoogenboom is de tool om die reden interessant voor vervoerders, overheidsinstanties of bijvoorbeeld OV-bureau’s.

“We kunnen met de tool aantonen wat de punctualiteit van een bus is en dat kan interessant zijn voor de concessieverlener, maar we kunnen ook precies zien waar de vertraging zit. Dit is vooral interessant voor de vervoerder en beleidsmakers.”

Vanuit meerdere bronnen worden data dus in kaarten, grafieken en tabellen verwerkt. De kracht van de tool is dat de analyses grotendeels via de kaart plaatsvinden. Door de resultaten altijd op kaarten te presenteren en te ondersteunen met grafieken en tabellen zie je snel waar en wanneer iets aan de hand is.

Inzet camera’s

Data alleen is niet voldoende om deze knelpunten te herkennen en een oplossing aan te dragen. BonoTraffics gaat daarom ook werkelijk op locatie kijken wat het probleem is en zet onder meer camera’s in. “Knelpunten kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door verkeersonveiligheid, drukte of andere verstoringen”, schetst Hoogenboom een situatie. “Misschien staat ergens in de ochtendspits altijd file of is een verkeerslicht niet goed afgesteld. We geven dan advies hoe dit opgelost kan worden.”

In Groningen bleek een bus tijdens de spits altijd in de file te staan. Hier wordt nu een aparte busbaan aangelegd, zodat de lijnbus voortaan deze file kan ontlopen en dus beter op tijd kan rijden. “Als wij met behulp van deze tool knelpunten kunnen ontdekken en oplossen, kan de vervoerder regelmatiger, goedkoper en efficiënter gaan rijden”, zo zegt Hoogenboom.

Aanbesteding

De tool zou ook ingezet kunnen worden bij aanbestedingen. “We kunnen vervoerders helpen om voorafgaand aan een gunning accurate rijtijden te leveren, maar ook achteraf kunnen we nog helpen om het OV te verbeteren”, legt Hoogenboom uit.

Hij geeft het voorbeeld van hoogfrequente lijnen. Daarbij willen vervoerders elke zeven tot acht minuten een bus laten vertrekken, maar als hier even wat fout gaat, volgen de bussen elkaar heel kort op. “Niet alleen is het niet efficiënt, maar het levert ook problemen op voor de dienstregeling. Chauffeurs hebben namelijk niet voldoende tijd om te pauzeren en de vervoerder moet meer bussen inzetten, omdat door de vertraging van de eerdere rit de vertrektijden vanaf de beginhalte niet gehaald worden.”

Efficiëntie elektrisch busvervoer

Ook in het geval van elektrische bussen kan een tool, die zulke vergaande analyses uitvoert, helpen. Juist bij die bussen is het van essentieel belang dat de bussen op tijd rijden, omdat ze vaak tussendoor moeten opladen. Hoogenboom: “Wij kunnen heel gemakkelijk berekenen hoe ver deze bussen kunnen rijden voor ze opgeladen moeten worden, daarbij rekening houdend met haltetijden en de gemiddelde snelheid.”

Bovendien worden ook de reizigers per halte bijgehouden. “Wij kunnen de inzet van materieel koppelen aan de bezettingsgraad. De vervoerder doet dit natuurlijk zelf nu ook al, maar via deze tool wordt heel snel inzichtelijk wat de bezetting tussen haltes is. Wanneer blijkt dat de drukte tussen vier haltes plaatsvindt, kan het kostenefficiënter zijn om niet op de gehele buslijn een grote bus in te zetten, maar bijvoorbeeld de lijn op te knippen waarbij op het drukke stuk meerdere buslijnen gebundeld rijden.”

Evaluatie

Het laatste voordeel dat Hoogenboom van hun tool ziet, is dat hiermee ook achteraf eenvoudig geëvalueerd kan worden wat de gevolgen zijn van de genomen maatregelen. “De evaluatie is een onmisbare stap in proces naar verbetering. Dat gebeurt op dit moment lang niet altijd in de sector”, meent Hoogenboom. “Terwijl de beoogde effecten van een maatregelen soms helemaal niet gehaald worden. Soms werkt de meest voor de hand liggende oplossing zelfs averechts. Door het evalueren van maatregelen weten we beter wat wel en wat niet werkt en kunnen we sneller stappen zetten naar een beter en efficiënter OV.”