Smart hubs bieden betaalbare mobiliteit op een duurzame manier

Door de snelle opmars van elektrische bussen zijn mobiliteit en energie inmiddels onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat brengt nieuwe vraagstukken met zich mee. Hoe kunnen alle voertuigen op tijd worden opgeladen en ook nog eens tegen het meest gunstige tarief? Het antwoord ligt verscholen in smart hubs.

De naam zegt het al: een smart hub is een slim knooppunt, waar de mobiliteits- en energievraag samenkomen. Het kan niet alleen slimmer, het móét ook slimmer. “Naarmate er meer zero emissievoertuigen rondrijden, en niet alleen bussen maar ook auto’s en vrachtwagens, moet je wel”, zegt Martijn van Aartrijk van InTraffic. “Het is niet de vraag of, maar wanneer de druk zo hoog wordt.”

InTraffic vertegenwoordigt samen met het energy team van ICT Group, Goudappel Coffeng en Stevin een consortium dat zich bezighoudt met de visie, het ontwerp, de realisatie en operatie van smart hubs. De vier partijen bundelen veel kennis en decennia aan ervaring op het gebied van knooppunten, mobiliteit, tech en energie. Door elkaar te versterken, is een visie ontwikkeld waarmee het potentieel van smart hubs optimaal wordt vervuld.

Samenwerking

Samenwerking is het sleutelwoord in die visie. Met een goed doordacht ontwerp en slimme technologie kan het groener, zuiniger en efficiënter, maar daarvoor moeten wel de handen ineen worden geslagen. Want zowel vervoerders, gemeenten, vervoersautoriteiten als netbeheerders hebben baat bij smart hubs. “In een wereld waarin je met z’n allen betaalbare mobiliteit op een duurzame manier wilt leveren, moet je elkaar gaan begrijpen en het niet bij één partij leggen”, aldus Van Aartrijk.

Door het integraal op te pakken, kan bijvoorbeeld een situatie ontstaan waarin bussen op een dynamische manier worden opgeladen. “Alleen op het moment dat het nodig en goedkoop is, zodat je niet de hoofdprijs bepaalt, maar ook overbelasting van het netwerk voorkomt”, zegt Eric van der Laan van ICT Energy. Dat vraagt om het bundelen van veel informatie en het zoeken van het gouden midden zodat alle partijen evenveel baten als lasten hebben.

Daarbij speelt het consortium een belangrijke rol. Van Aartrijk: “Je moet de energiemarkt bijhouden, de belasting van het netwerk kennen, weten wat de vraag en het aanbod is, welke bus voorrang moet krijgen, hoe lang ze stil kunnen staan op een bepaald station, noem maar op. Er komt heel veel lokale optimalisatie bij kijken.”

Betaalbaar

In een smart hub worden dus verschillende markten bij elkaar gebracht. Dat zorgt er niet alleen voor dat de beschikbare stroom kan worden verdeeld, maar ook dat zero emissie als totaalconstruct betaalbaar is én blijft. Van der Laan: “Je kan voorzieningen treffen waarmee flexibiliteit wordt gecreëerd. Als je een voorziening treft om bussen flexibeler op te laden, kan je die ook gebruiken om op de energiemarkt geld te verdienen.”

Het slimme knooppunt laat daarnaast wat betreft laden een trendbreuk zien. “Bij smart charging gaat het vooral over de capaciteit en beschikbaarheid, in een smart hub gaat het een stap verder en wordt op basis van de vervoersplanning de laadstrategie bepaald. Wat is er beschikbaar en wie heeft de hoogste prioriteit?”

Onder de streep moet vooral de reiziger erop vooruit gaan door gemakkelijk multimodaal te kunnen reizen. Van der Laan: “We hebben het ook over deelauto’s, elektrische (deel)fietsen en steps. Er komen steeds meer businessmodellen, steeds meer partijen zien een gat in deze markt.” Van Aartrijk: “Als je dit koppelt aan MaaS heb je niet alleen de ideale reisinformatievoorziening, maar ook meteen de sleutel in handen tot de planning wanneer je bepaalde energie nodig hebt.”

Klein beginnen

Maar waar begin je met zoveel betrokkenen? Van der Laan: “Wil je smart hubs tot stand kunnen brengen, dan moet je niet proberen het vraagstuk vanaf het begin in zijn totaliteit op te lossen. Je moet wel vanaf het begin alle partijen erbij hebben, maar vooral klein beginnen. Dan kun je mooie lessons learned meenemen.” Het lijkt een kwestie van tijd voordat de eerste aansprekende voorbeelden er zijn. “Dat zou kunnen met een nieuwe vorm van laadinfrastructuur, of hoe je duurzame opwekking combineert met het laadproces.”

Voor het zover is, moet eerst het laatste beetje overtuiging en realisme worden bijgebracht, maar ook het koudwatervrees worden weggenomen om het vraagstuk organisatorisch samen op te pakken. Een oplossing daarvoor is eveneens het op kleine schaal beginnen, zegt Van Aartrijk. Nu beginnen met stappen zetten is in elk geval onontkoombaar.

“De markt begint dit te vragen. Je ziet al langer dat met name voor grote busstations over elektrificatie wordt gesproken. Maar het wordt nu vaak in een vrij beperkt perspectief gezien: één vervoerder en één type bus. Niet echt een hubconcept, maar toch: het begint te komen. Er worden inmiddels ook stedenbouwkundige ontwerpen gemaakt voor wijken waar alleen maar duurzame mobiliteit mag plaatsvinden. Daar is behoefte aan een concept als smart hub.”