Vrijspraak voor alle verdachten in aanbesteding OV-concessie Limburg

De zeven partijen die verdacht werden van fraude bij het binnenhalen van een OV-concessie in Limburg zijn op alle punten vrijgesproken. Dat heeft de rechtbank in Den Bosch vandaag bepaald. Voormalig topman Timo Huges van NS en ex-regiodirecteur van Veolia René de Beer, twee van de verdachten, reageerden opgelucht op hun vrijspraak, zo lieten hun advocaten direct na de zitting weten.

De voorzitter van de rechtbank maakte direct bij het begin van de zitting een einde aan de spanning en liet de verdachten en hun advocaten niet langer in onzekerheid. Voordat hij alle details nog eens op een rijtje zette en inging op de overwegingen van de rechtbank, maakte hij al bekend dat de NS Groep, vijf voormalige bestuurders van vervoersbedrijven NS, NS-dochters Abellio en Qbuzz en Veolia, en een directeur van een adviesbureau, niet schuldig zijn bevonden door de rechtbank.

Forse straffen geëist

Volgens het Openbaar Ministerie (OM) hadden ze zich schuldig gemaakt aan valsheid in geschrifte, bekendmaken van bedrijfsgeheimen en niet-ambtelijke omkoping. Het OM had hoog ingezet en forse straffen geëist. Tegen Huges was een celstraf geëist van twaalf maanden, tegen oud-topman Hoogesteeder van Abellio tien maanden en tegen De Beer acht maanden. Tegen twee bestuurders van Qbuzz had het OM taakstraffen geëist van 240 en 200 uur en geldboetes van 40.000 en 50.000 euro. De adviseur die Veolia-directeur De Beer na zijn ontslag bij dat bedrijf in dienst had genomen, zodat hij via een extern adviesbureau de NS kon helpen om de OV-concessie te verkrijgen, hing een taakstraf van 140 uur en een geldboete van 20.000 euro boven het hoofd. Als het aan het OM lag, moest NS Groep, de hoofdverdachte volgens het OM, een boete van 3 miljoen euro betalen.

Aanleiding voor de strafzaak was de aanbesteding die de provincie Limburg in 2014 uitschreef voor een OV-concessie in Limburg voor zowel trein- als busvervoer met een looptijd van vijftien jaar. Zowel de toenmalige vervoerder Veolia, als Arriva en NS schreven in. NS deed dat via dochterbedrijven Abellio en Qbuzz. Na de gunning aan NS begin 2015 maakten Veolia en Arriva bezwaar: de NS zou onregelmatigheden hebben gepleegd. Vervolgens trok de provincie de gunning in en ging de concessie naar Arriva. NS deed zelf ook onderzoek en op grond van de uitkomsten ontsloeg de vervoerder een aantal bestuurders van NS, Abellio en Qbuzz of zette ze op non-actief. Het OM startte een strafrechtelijk onderzoek en vervolgde NS, NS-bestuurders en de adviseur voor omkoping, valsheid in geschrifte en schending van bedrijfsgeheimen van Veolia. De rechtbank trok vorige maand zeven dagen uit voor de behandeling van de zaak.

Valsheid in geschrifte

Gaat het om de verdenking van valsheid in geschrifte, dan bestaat er volgens de rechtbank geen onduidelijkheid over het doel van de NS om de aanbesteding te winnen en dat er behoefte was aan iemand met regionale kennis. Dat was de reden om toenmalig regiodirecteur De Beer van Veolia te polsen. Die had wel belangstelling, maar was na zijn ontslag bij Veolia gebonden aan een non-concurrentiebeding. Om voor de buitenwereld verbergen dat De Beer voor NS aan de slag ging, werd hij ingehuurd via een adviesbureau. Nadat het aflopen van het non-concurrentiebeding zou hij in dienst komen als regiodirecteur van Qbuzz. Dat via deze constructie het non-concurrentiebeding waarschijnlijk overtreden werd, betekent volgens de rechtbank nog niet dat er sprake is van strafbaar handelen. Partijen mogen binnen de grenzen van de wet dit soort afspraken maken, zo betoogde de rechtbank. Zo’n afspraak kan strafbaar zijn, als die valselijk wordt gemaakt, met als doel om te misleiden. Volgens de rechtbank is echter niet aangetoond dat dat het geval is.

Ook omkoping kan niet bewezen worden, meent de rechtbank. Of de oud-Veolia-directeur nu wel of geen vertrouwelijke informatie bekend heeft gemaakt, het staat niet vast dat dat te maken had met het vooruitzicht van een baan bij NS. Uit opsporingsonderzoek zou niet gebleken zijn dat Qbuzz als tegenprestatie van hun baanaanbod verwachtte dat de oud-Veoliaman informatie van zijn voormalige werkgever zou delen met het aanbestedingsteam van NS waar hij deel zou gaan uitmaken.

Geheimhoudingsplicht

Voor de derde verdenking – schending van de geheimhoudingsplicht – verklaart de rechtbank het OM niet ontvankelijk. Dat heeft te maken met de wettelijke eis dat voor vervolging een klacht moet worden ingediend door iemand die daarvoor bevoegd is. Ook moet duidelijk zijn dat de partij die de klacht indient ook echt strafvervolging wenst. Volgens de rechtbank was dat niet het geval. Daarom moet het OM niet-ontvankelijk verklaard worden.

Advocaat D. Doorenbos, de raadsman van oud-NS-topman Huges, is tevreden over de uitspraak. “Het juridisch kompas van het OM is ernstig defect gebleken”, zei hij. De uitkomst van de zaak had hij “verwacht en gehoopt”. Deze zaak hoort volgens hem niet thuis in het strafrecht, maar in het civielrecht. Volgens Doorenbos is de vervolging door het OM in deze zaak “symboolpolitiek”, met alleen als doel om een voorbeeld te stellen. “Gelukkig houdt de rechtbank het hoofd koel en stelt geen strafbare feiten vast.” Ook de advocaat van De Beer, J. Verhaert, vindt dat de zaak niet past in het strafrecht. “Het is jammer dat het zo ver heeft moet komen.”

Het OM heeft twee weken om te beoordelen of het in hoger beroep gaat.