Personeel in stads- en streekvervoer vaker slachtoffer van geweld

Ruim 62 procent van de medewerkers in het stads- of streekvervoer is vorig jaar een of meerdere keren slachtoffer geworden van geweld. Dat is een stijging in vergelijking met 2014. Ruim eenderde van de medewerkers werd geconfronteerd met mishandeling, bedreiging of diefstal en zelfs 58 procent werd lastiggevallen, gepest of bespuugd. Dit blijkt de personeelsmonitor 2016 van CROW ‘Sociale veiligheid van het personeel in het stads- en streekvervoer’. Medewerkers in het streekvervoer beoordelen de sociale veiligheid in dat jaar ook met een 6,8 in vergelijking met een 7,0 in 2014.

Deze monitor verschijnt elke twee jaar en beschrijft de ontwikkeling van de objectieve en subjectieve veiligheid van het personeel in het stads- en streekvervoer. Door middel van enquêtes wordt gepeild hoe vaak de circa 18.000 buschauffeurs, tram- en metrobestuurders, treinmachinisten en ander personeel incidenten meemaken en wat hun veiligheidsgevoel is. Vervoerders Arriva, Breng, Connexxion, EBS, GVB, Hermes, HTM, Qbuzz, RET, Syntus en Veolia hebben aan het onderzoek deelgenomen.

Zwaar geweld

Tot aan 2010 leek er enkele jaren sprake te zijn van een daling van het aantal ernstige incidenten. In 2006, 2008 en 2010 was een daling van het aantal strafbare incidenten op te merken. Maar in 2012, 2014 en afgelopen jaar lijkt het aantal incidenten weer toe te nemen, al bevindt het percentage zich nog steeds niet op het niveau uit 2006. Waar nu 34 procent van de medewerkers het slachtoffer wordt van een strafbaar incident, was dat 10 jaar geleden nog 40 procent.

Het percentage lichtere incidenten lijkt vooral stabiel te blijven. Dit jaar kwam het uit op 58 procent, wat ook het geval was in 2010. Twee jaar terug was dat 56 procent. Iets meer medewerkers uit het streekvervoer werden in het afgelopen jaar één of meer keren lastiggevallen, getreiterd of gepest. Het aantal spuugincidenten bleef gelijk; net als in 2014 werd 8 procent van de medewerkers één of meerdere keren bespuugd.

Grote steden

Het valt op dat in 2016 in 12 procent van de gevallen van diefstal ook geweld gebruikt werd of met geweld gedreigd werd. In 2014 was dat slechts 5 procent. Het aantal incidenten is net als in vorige jaren fors hoger in de grote steden dan in de rest van Nederland. In het OV in de grote steden wordt 34 procent wel eens bedreigd, in vergelijking met 29 procent in de rest van Nederland.

Dit kan verklaard worden doordat tram- en metrobestuurders vaker met incidenten worden geconfronteerd dan buschauffeurs, al neemt bij alle functiegroepen het aantal voorvallen toe. Toezichthouders worden zoals te verwachten is het vaakst met incidenten geconfronteerd. 57 procent wordt slachtoffer van een strafbare incident en zelfs 73 procent van een niet-strafbaar incident.

Veiligheidsgevoel

Overeenkomstig met de stijging van incidenten, beoordeelt het personeel het veiligheidsgevoel in het stads- en streekvervoer ook slechter dan in 2014, namelijk met een 6,8. Nog maar 56 procent voelt zich (zeer) veilig in het OV en dat was in 2014 nog 63 procent. Een daling van 7 procent dus. Het aantal reizigers dat zich (zeer) onveilig voelt op het werk is met 2 procent gestegen naar 6 procent. Opvallend is dat met name buschauffeurs zich minder veilig zijn gaan voelen.

Over het algemeen voelen buschauffeurs zich in de grote steden minder veilig, maar ook buiten Amsterdam, Rotterdam en Den Haag is het aantal chauffeurs dat zich (zeer) onveilig voelt flink toegenomen. Kennisplatform CROW heeft ook gevraagd naar de redenen daarvoor en kreeg twee verklaringen. Ten eerste is er minder toezicht en controle en minder efficiënte assistentie. In combinatie met een toename van criminaliteit en agressie en een toename van randfiguren en zwartrijders, zorgt dit voor een verminderd veiligheidsgevoel.

Buschauffeurs

De grootste groep respondenten bestond uit buschauffeurs. Zij zeggen dat het veiligheidsbeleid in 2016 gelijk was aan 2014 en kennen hieraan een 6,4 toe. Het metropersoneel is iets positiever, terwijl het toezichthoudend personeel het veiligheidsbeleid iets negatiever beoordelen. Tram- en treinpersoneel geven hetzelfde oordeel als 2 jaar eerder. Ruim 20 procent is van mening dat zijn werkgever veel doet aan sociale veiligheid. Dat is een lichte stijging. Slechts 4 procent is van mening dat de vervoerders niets doet aan sociale veiligheid en 16 procent vindt dat zijn werkgever weinig doet.

De personeelsleden maakten ook een top 3 van verbeteringen voor het veiligheidsbeleid van de werkgever. Op de eerste plaats kwam het verzoek om beter toezicht en controle. Op de tweede en derde plaats staan respectievelijk het bestrijden van zwart- en grijsrijden en het verbeteren van assistentie. De personeelsmonitor is dit jaar gebaseerd op 4.362 ingevulde vragenlijsten. Dat zorgde voor een responspercentage van 24 procent.