Gespannen relatie IenM en ProRail bereikt kookpunt

OPINIE – Een bizar verlopen debat. Zo typeerde CDA-Kamerlid Martijn van Helvert het overleg afgelopen donderdag met staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu. De bewindsvrouw moest zich tegenover de Tweede Kamer verantwoorden over verschillende kostenoverschrijdingen bij spoorprojecten en het verwijt van ProRail-topman Pier Eringa dat haar ministerie ProRail de opdracht geeft om dit soort tegenvallers achter te houden. Hoewel Eringa zijn keutel inmiddels weer in heeft getrokken, lijkt de gespannen relatie tussen ProRail en het ministerie een hoogtepunt te hebben bereikt.

Aanleiding voor de verhitte gemoederen was de bekendmaking afgelopen zomer dat het spoorproject DoorStroomStation Utrecht tientallen miljoenen euro’s duurder (29,5 miljoen euro na bijstelling) uit gaat vallen. Mansveld meldde begin vorige week aan de Tweede Kamer dat ProRail deze problemen te laat aan het ministerie had gemeld, waardoor het niet meer mogelijk was om bij te sturen. En het was niet de eerste keer dat ProRail tegenvallers ‘niet of niet op tijd op het juiste niveau’ met het ministerie besprak, verklaarde ze.

Kostenoverschrijdingen

Eringa reageerde enkele dagen in een interview met het FD op de aantijgingen van de bewindsvrouw door te stellen dat de spoorbeheerder juist van het ministerie de opdracht meekreeg om slecht nieuws uit te stellen. Volgens de topman ging de spoorbeheerder daar tot nu toe ‘te veel in mee’ en hij wil daarmee stoppen. In hetzelfde interview kondigt hij bovendien aan dat er nog meer kostenoverschrijdingen van grote spoorprojecten aan zitten te komen. Mansveld blijkt niet van alle gevallen op de hoogte te zijn.

De bewindsvrouw meldde vervolgens aan de Tweede Kamer dat er kostenoverschrijdingen zijn bij de verbouwing van Den Haag Centraal, OV SAAL en Zwolle Spoort. Ook zijn er problemen bij stationsprojecten Rotterdam CS, Den Haag CS, Utrecht CS, Arnhem CS, Breda CS, Amsterdam CS en Spoorzone Delft. Van de genoemde stationsprojecten dient volgens Mansveld alleen bij Utrecht CS (wat inmiddels 53 miljoen euro meer blijkt te zijn) en Breda CS het budget te worden aangepast.

AO Spoor

Deze gebeurtenissen spelen zich allemaal enkele dagen voor een Algemeen Overleg (AO) Spoor in de Tweede Kamer af. De timing van het naar buiten komen van deze informatie lijkt niet toevallig te zijn. Mansveld ligt bij de Tweede Kamer al geruime tijd onder vuur omdat zij informatie laat of onvolledig zou delen.

Zo moest de politica in 2013 zich tegenover de Tweede Kamer verantwoorden omdat een kritisch rapport over ProRail zeven maanden in een la bij het ministerie bleef liggen. Overigens was Schultz van Haegen ten tijde van het uitkomen van het rapport verantwoordelijk minister, die vlak daarna het spoordossier aan de staatssecretaris overdroeg. De Inspectie voor Leefomgeving en Transport concludeerde in het rapport dat ProRail zich bij aanbestedingen in het spooronderhoud meer richt op geld dan op veiligheid.

Spooronderhoud

Eind juni concludeerde onderzoeksbureau PwC in een rapport dat ProRail onterecht onderhands gegunde onderhoudscontracten naar tien jaar had verlengd. Mansveld schrijft in augustus in een brief aan de Tweede Kamer hier niet van op te hoogte te zijn gesteld. “Dit kan niet door de beugel”, stelde ze vast.

ProRail zou de bewindsvrouw echter al meerdere malen hebben geïnformeerd over het voornemen. Het is opvallend dat deze informatie niet bij het ministerie terecht is gekomen, want SpoorPro.nl meldde in augustus vorig jaar al dat de contracten verlengd waren. Het vakblad deed dat op basis van een persbericht van spooraannemer BAM Rail.

Lopende spoorprojecten

Mansveld beloofde donderdag tijdens het AO binnen een maand een overzicht van de stand van zaken van de lopende spoorprojecten te delen. Ook gaat ze de Tweede Kamer vaker periodiek informeren over met name de grote projecten, waarbij kostenstijging dreigt. Verder benadrukte ze diverse malen dat het ministerie en ProRail er samen aan gaan werken om de onderlinge communicatie te verbeteren om transparanter informatie te kunnen delen met de Kamer.

Ondanks al deze goede voornemens lijkt de relatie tussen het ministerie en ProRail dusdanig bekoeld te zijn. Mansveld werd ernstig in verlegenheid gebracht doordat Eringa voorafgaand aan het debat uit de school klapte over het gedwongen achterhouden van informatie. Terwijl Mansveld tegenover de Tweede Kamer verklaarde dat Eringa zijn uitspraak inmiddels had ingetrokken, vertelde de directeur in de pauze van het debat aan journalisten dat het tegenovergestelde het geval was.

Relatie

Dat de irritatiegrens van Mansveld inmiddels was bereikt, bleek wel uit haar reactie toen Eringa na afloop van het debat toenadering zocht. “U mag hier niet komen”, gaf ze hem te kennen. Dat Eringa later op de avond met een verklaring kwam waarmee hij zijn kritiek op het ministerie alsnog introk, kwam als mosterd na de maaltijd. De bekoelde relatie tussen ProRail en het ministerie lijkt inmiddels een feit. Hopelijk lukt het ze toch om in het belang van de reiziger en de Nederlandse OV-sector de strijdbijl te begraven.

Marieke van Gompel

Staatssecretaris Mansveld weigerde Eringa de hand te geven: