Spoorvervoerders vrezen ongelijke kansen bij aanbestedingen
Vervoerders maken zich zorgen over de kansen die zij hebben om mee te dingen naar aanbestedingen in het spoorvervoer vanwege de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van het spoor. Volgens vervoerders is de vergoeding die zij moeten betalen aan ProRail om gebruik te maken van het spoor te hoog en staat de beschikbaarheid van het spoor onder druk. Dit meldt de Autoriteit Consument en Markt (ACM) naar aanleiding van een stakeholdersonderzoek.
ACM heeft zowel personenvervoerders als goederenvervoerders gevraagd naar hun mening over de stand van zaken op de Nederlandse spoormarkt tussen begin 2014 tot augustus 2016. Alle vervoerders die treinen laten rijden over het Nederlandse spoor, betalen daarvoor een gebruiksvergoeding aan ProRail. Maar in het onderzoek van de ACM hebben ze aangegeven dat ze deze vergoeding te hoog vinden. Als onderdeel van het regeerakkoord uit 2012 is deze vergoeding met 50 miljoen euro gestegen.
Drukte spoor
Tevens maken vervoerders zich zorgen over de beschikbare ruimte. Het personenvervoer én het goederenvervoer per spoor neemt al jaren toe, van 144,8 miljoen treinkilometers in 2014 naar 145,6 miljoen kilometer in 2015 en 147 miljoen kilometer in 2016. Daarnaast pleegt ProRail ook op veel plekken onderhoud, waardoor de capaciteit onder druk staat.
Om die reden hebben vervoerders nu hun zorgen te kennen gegeven aan de mededingingsautoriteit. “Als toezichthouder op het spoor willen wij weten of de geuite zorgen terecht zijn”, aldus Henk Don, bestuurslid van de ACM. “Daarom gaan wij in 2017 nader onderzoek doen naar de manier waarop ProRail omgaat met de beschikbare capaciteit op het spoor. De ACM gaat in 2017 ook beoordelen of ProRail de gebruiksvergoeding op de juiste wijze berekent.”
Marktwerking hoofdrailnet
ACM zal binnenkort ook advies uitbrengen bij het rapport dat door een onafhankelijke commissie wordt gedaan naar de verschillende scenario’s voor ordening op het spoor na 2024. De huidige concessie voor het vervoer op het hoofdrailnet loopt af na 2024. De vraag is nu of dit opnieuw onderhands gegund wordt of dat er meer marktwerking zal komen.
De invoering van het openbaar aanbesteden van delen van het spoor, had juist het doel om het vervoer per spoor te verbeteren. Daarvoor heeft ACM de taak om een transparante en non-discriminatoire capaciteitsverdeling te garanderen. Maar de respondenten die voor het rapport zijn ondervraagd oordelen dat die verdeling in het algemeen licht onvoldoende is. Goederenvervoerders zijn overigens wel negatiever dan personenvervoerders.
Over de gebruiksvergoeding zijn de vervoerders ‘gematigd positief’. ACM heeft echter het beeld gekregen dat respondenten, wat de hoogte van de tarieven betreft, met name ontevreden zijn over de mate waarin de gebruiksvergoeding is gestegen.
ProRail
ProRail zegt in een reactie op het onderzoek de belangrijkste zorgpunten uit het rapport te herkennen. “In overleg met de vervoerders hebben we inmiddels al diverse verbeteringen gerealiseerd of in gang gezet. Zo zijn de tarieven die ProRail in rekening brengt voor het gebruik van het spoor aangepast”, aldus de spoorvervoerder.
Op dit moment ligt bij ACM een voorstel van ProRail voor een nieuwe systematiek voor berekening tarieven gebruiksvergoeding, conform de nieuwe wettelijke bepalingen. Een belangrijk punt in de nieuwe methodiek is de berekening van vergoedingen voor een periode van vijf jaar. Volgens ProRail zorgt dit ervoor dat de berekening van de vergoeding transparant is en zorgt het voor stabiliteit en voorspelbaarheid. In de huidige situatie worden de vergoedingen nog elk jaar opnieuw berekend en vastgesteld. ACM maakt na de zomer een besluit over deze nieuwe systematiek.
Zaak gebruiksvergoeding
In december wonnen de spoorvervoerders Arriva, Connexxion, Syntus en Veolia nog een zaak tegen de ProRail over de hoogte van deze vergoeding. Daardoor hoeven zij in 2017 minder gebruiksvergoeding voor het spoor te betalen aan ProRail en kregen ze vier miljoen euro terug over 2015 en 2016.
Lees hier het rapport van de ACM.
Lees ook:
