‘Directe trein Eindhoven-Düsseldorf op korte termijn haalbaar’

Een directe treindienst tussen Eindhoven en Düsseldorf leek ruim twee jaar geleden nog ver weg. Maar onlangs is door de betrokken partijen in Nederland en Duitsland een akkoord bereikt over een voorkeursalternatief. Vanaf 2025 zal hier eens per uur een grensoverschrijdende trein rijden, door de huidige treindiensten tussen Düsseldorf en Venlo en tussen Venlo en Eindhoven aan elkaar te knopen. “Een directe treindienst Eindhoven-Düsseldorf is op relatief korte termijn haalbaar”, aldus Geertje van Engen van EurekaRail. 

Van Engen is adviseur Duits-Nederlandse verbindingen van AT Osborne-RHDHV, dat het programma EurekaRail ondersteunt. EurekaRail is een gezamenlijk initiatief van de provincies Limburg en Noord-Brabant, en zet zich samen met het Duitse Nahverkehr Rheinland, Verkehrsverbund Rhein Ruhr en Aachner Verkehrsverbund en Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in voor ‘onbegrensde’ treinverbindingen. Ze is sinds 2015 betrokken bij het van de grond krijgen van deze verbinding. Er is onlangs een voorkeursalternatief gekozen en dit ziet Van Engen als een hele mooie stap. “Aan beide kanten van de grens is er de wil om dit te gaan doen.”

Voorkeursalternatief

Op dit moment wordt nadere invulling gegeven aan het voorkeursalternatief. Dat houdt onder meer in dat er een Programma van Eisen wordt opgesteld voor deze treindienst. Ook worden er afspraken gemaakt over onder andere de duur van het vervoerscontract, de aanbesteding en de verdeling van de kosten. Aan het einde van dit jaar moeten de betrokken partijen hun handtekening zetten.

Er is gekozen om deze verbinding in 2025 te realiseren. Dan loopt in Nederland de hoofdrailnetconcessie af en ook het lopende vervoerscontract op de verbinding tussen Venlo en Düsseldorf dat is gegund door het Verkehrsverbund Rhein-Ruhr (VRR). Dit biedt mogelijkheden voor zowel VRR als de Nederlandse overheid om aanpassingen op deze lijn door te voeren. Aangezien de grensoverschrijdende treindienst door VRR openbaar wordt aanbesteed, krijgen alle vervoerders de kans om eens per uur tussen Venlo en Eindhoven te rijden.

Een on-topverbinding ligt hier niet voor de hand

“Er zijn wel mogelijkheden onderzocht om de verbinding eerder te realiseren, maar dat bleek niet haalbaar”, legt Van Engen uit. Voor het traject tussen Düsseldorf en Venlo is er namelijk tot 2025 nog een lopend vervoerscontract. Daarnaast behoort het traject Eindhoven – Venlo tot eind 2025 tot de hoofdrailnetconcessie van NS. De mogelijkheid is onderzocht dat een vervoerder een extra verbinding realiseert – dus bovenop de huidige twee intercity’s per uur – maar volgens Van Engen is daarvoor de vervoersvraag naar verwachting niet voldoende. “Een on-topverbinding lijkt hier niet voor de hand te liggen.”

Dit betekent niet dat deze verbinding geen vervoersvraag vervult. Als reizigers niet langer hoeven over te stappen op Venlo, worden er 600 grensoverschrijdende reizigers per dag extra verwacht. Dat is een groei van bijna 40 procent en dat lijkt nog een vrij conservatieve schatting. “Als een vervoerder slim omgaat met bijvoorbeeld marketing en een goed ticketingsysteem ontwikkelt, is de potentie groter.”

Tekst loopt door onder foto

Binnenlandse functie

Het is belangrijk dat de internationale trein een functie als binnenlandse trein blijft behouden. In Nederland is de trein tussen Eindhoven en Venlo in de spits regelmatig erg druk en die tweede intercity is per uur dus hard nodig. “De NS-trein en de trein tussen Eindhoven en Düsseldorf moeten dan ook goed op elkaar worden afgestemd.” De internationale trein gaat sneller rijden tussen Eindhoven en Venlo, maar stopt wel op minder stations.

Bovendien is het ook belangrijk dat de trein een regionale functie vervult aan de Duitse kant van de grens. Het regionale treinverkeer wordt aan Duitse kant gegund door het Verkehrsverbund VRR. Van Engen: “In Duitsland is het intercity treinverkeer open access. Als Nederland een snelle intercity naar Düsseldorf zou willen laten rijden, zal de VRR dat niet tegenhouden, maar het kan er financieel ook niets aan bijdragen. Dit behoort niet tot haar publieke taken.”

Op dit moment is het vooral kansrijk om de bestaande treindiensten te integreren

In de beginfase zijn vrijwel alle denkbare opties, waaronder een on-top trein en een HSL, in kaart gebracht. De meeste opties zijn afgevallen. Van Engen: “Er is geen dubbelspoor aanwezig op een trajectdeel over de grens in Duitsland. Een extra, on-top trein vereist omvangrijke infrastructurele aanpassingen. Gelet op de relatief beperkte vervoersvraag in het grensgebied, de financiële haalbaarheid van een extra trein en de benodigde infrastructuur voor een extra trein, is het op dit moment het meest kansrijk om de bestaande treindiensten te integreren.”

In het voorkeursalternatief houdt de trein op in Eindhoven. EurekaRail heeft ook onder de loep genomen in hoeverre het zinvol zou zijn om de trein te laten doorrijden naar Den Haag. Dit zou het aantal reizigers kunnen vermeerderen. Toch is deze optie minder kansrijk gebleken.

“Het wordt dan een heel bijzondere verbinding”, legt Van Engen uit. De trein moet dan namelijk in Nederland over de HSL tussen Den Haag en Breda, rijdt daarna als een intercity naar Venlo en fungeert als Regional Express vlak na de Duitse grens. “De punctualiteit van een dergelijke lange omloop is dan niet goed te garanderen. Bovendien stelt het hybride karakter van een dergelijke verbinding verschillende eisen aan het materieel, waardoor het lastig wordt om geschikt materieel in te kopen of te ontwikkelen”.

Tekst loopt door onder foto

Punctualiteit

Een hoge punctualiteit voor de nieuwe verbinding tussen Düsseldorf en Eindhoven heeft ook de aandacht van de betrokken partijen. Op dit moment heeft de trein in Venlo tijd om te keren, maar in de toekomst bestaat er natuurlijk kans op vertraging als de trein vanuit Duitsland doorrijdt. De betrokken partijen streven ernaar dat de betrouwbaarheid tussen Venlo en Eindhoven net zo goed blijft als nu.

Van Engen: “Via boetes kan hier op worden gestuurd. In Nederland werkt het boetesysteem anders dan in Duitsland. De ervaring in Duitsland is dat vervoerders zich door hun boetesysteem geprikkeld voelen om goed te presteren. Dit is een belangrijk aandachtspunt in de gesprekken”, vertelt Van Engen. Daarnaast worden ook andere oplossingen bedacht “Bijvoorbeeld een goed proefbedrijf, meer tijd in de dienstregeling en een goede opleiding van het personeel.”

Versnelling

In het huidige voorkeursalternatief is gekozen voor het aan elkaar knopen van de twee bestaande treindiensten, maar er is ook een optie opgenomen waarbij de treindienst versneld kan worden uitgevoerd, zodra de spoorverdubbeling tussen Dülken en Kaldenkirchen is gerealiseerd. Het is nog niet mogelijk gebleken om daar nu al harde afspraken over te maken, aangezien het nog onzeker is wanneer de spoorverdubbeling van circa 130 miljoen euro wordt gerealiseerd. De besluitvorming hierover ligt bij het ministerie in Berlijn.

Hoewel de spoorverdubbeling een ‘hoge prioriteit’ heeft in het Duitse nationale vervoersplan, zijn er nog veel onzekerheden over de termijn waarop de verdubbeling ook werkelijk realiteit is. “Het lijkt er op dat de spoorverdubbeling er niet voor de start van de treindienst in 2025 komt.”

Foto Geertje van Engen: Nina Albeda Jelgersma

Lees ook:

• Voorlopig geen directe intercity’s tussen Eindhoven en Duitsland