Ov-stakingen lossen impasse niet op: “14% loonsverhoging niet haalbaar”

De vijfdaagse staking in het streekvervoer zit er bijna op. De vakbondsleden van CNV en FNV legden het werk neer om betere arbeidsvoorwaarden te krijgen in de nieuwe cao. Volgens de werkgevers reden elke stakingsdag ongeveer 50 procent van de bussen, al verschilde dat regionaal sterk. De vakbonden eisen een lagere werkdruk en een hoger loon, maar de VWOV meent dat de eisen financieel niet haalbaar zijn. “FNV vraagt een loonsverhoging van 16,9 procent voor een cao van een jaar”, zegt Fred Kagie van VWOV. “CNV vraagt 14 procent voor een cao van achttien maanden. Dat is financieel op geen enkele manier mogelijk.”

“Mensen zijn afhankelijk van het vervoer, ze willen naar school, naar werk, naar het ziekenhuis”, zegt Kagie, voorzitter van de Vereniging Werkgevers Openbaar Vervoer. “Dat is deze week moeilijk geweest. Landelijk reed zo’n 50 procent van de bussen, met grote regionale verschillen. Als jouw bus niet rijdt is dat ongelooflijk zuur. Dat de bonden deze actie hebben opgezet, terwijl we een cao-pakket van 11 procent op tafel hadden liggen, dat vind ik niet te begrijpen.” De werkgevers en de vakbonden waren bijna tot een cao-akkoord gekomen. De onderhandelingen zijn woensdag 18 januari uiteindelijk diep in de nacht stuk gelopen.

“Een buschauffeur verdient inclusief toeslagen ongeveer 4000 euro, – bruto per maand”, zegt Kagie. “Wij stelden voor om daar in loon nog 8 procent bij te doen. Deze loonsverhoging in 2023 en de extra maatregelen betekenden een forse stap voor medewerkers in de sector. En samen met de huidige overheidsmaatregelen is het een flinke vooruitgang in het salaris.”

Werkdruk niet aangepakt

Dat loonbod is volgens de vakbonden niet genoeg. Vakbond CNV eist een loonsverhoging van 14 procent, verdeeld over de looptijd van tweeëneenhalf jaar. Ook verwacht CNV een generatiepact voor alle werknemers vanaf 63 jaar waarbij een werknemer 60 procent werkt, 80 procent loon ontvangt en 100 procent pensioen opbouwt. Dit gezien de relatief hoge leeftijd onder de werknemers.

Het conflict gaat volgens onderhandelaar Hanane Chikhi niet alleen over loon en een betere ouderenregeling. Ook het aanpakken van de hoge werkdruk staat in de plannen. “Uit een enquête die we vorig najaar hielden blijkt dat maar liefst drie op de vier werknemers lijdt onder hoge werkdruk. Het is echt een groot probleem, we zien het ook aan het bijzonder hoge ziekteverzuim bij veel vervoersbedrijven. De roosters zijn te krap, verlofaanvragen worden te vaak afgewezen en chauffeurs hebben bijvoorbeeld in late diensten maar vijftien minuten om een warme maaltijd naar binnen te werken. Tijdens de onderhandelingen hebben we gevraagd om daar minimaal twintig minuten van te maken. En zo’n voorstel wijzen werkgevers dan gewoon af. Dan vraag je je toch af: waar zijn we mee bezig?”

Vakbond FNV zet nog hoger in. Zij vragen een loonsverhoging van 16,9 procent over de looptijd van één jaar. Marijn van der Gaag, onderhandelaar van FNV, zei eerder tegen OVPro dat het vooral om het koopkrachtverlies en de werkdruk gaat. “Vrije dagen worden ingetrokken en daarover wordt vaak niet de vereiste toeslag betaald, werkgevers lappen op dit moment de regels aan hun laars om de dienstregeling draaiende te houden. Dat gaat ten koste van de gezondheid van de chauffeurs. Inmiddels is één op de vijf ziek.”

Ziekteverzuim klopt niet

Kagie meldt dat de cijfers die de vakbonden aanhouden over ziekteverzuim niet kloppen. “Het ziekteverzuim in de sector ligt rond de 10 procent. Vervoerders registreren hun zieken uiteraard, net als iedere werkgever in Nederland. Vakbonden spreken over ziekteverzuim van 20 procent en soms nog hoger, een getal dat ze doorkrijgen van kaderleden. Dit is feitelijk echt onjuist. We zijn wel een sector met veel oudere collega’s.”

Volgens de werkgevers is de cao niet de juiste plek om afspraken te maken over de roosters. “Vakbonden willen zaken omtrent de roosters heel gedetailleerd vastleggen in de cao”, zegt Kagie. “Maar hier is een cao niet voor. Dan krijgen we onhanteerbare werk- en roosterafspraken. Je kunt niet op minuten-niveau dezelfde afspraken maken voor een dienst van een chauffeur op het Groningse platteland, en voor die van een chauffeur in de stad Utrecht. Dat soort afspraken maak je niet in een cao, maar in een bedrijf.”

Meer stakingen

De vakbonden zijn bereid om meer acties te plannen volgende week, als de werkgevers geen toenadering zoeken. De werkgevers verlangen hetzelfde: ook zij zoeken geen toenadering zolang de vakbonden niet de eerste aanzet doen. Daarnaast is het laatste loonbod van de werkgevers ook al van tafel geveegd. De onderhandelingen zouden weer helemaal opnieuw moeten beginnen. De vakbonden lijken zich op te maken voor meer acties.

FNV-bestuurder Edwin Kuiper zegt dat de actiebereidheid alleen maar toeneemt. Hij hoort inmiddels “veel geluiden dat onze leden de acties na deze week door willen zetten, als ze niet worden gehoord.”

“De beste uitkomst is wat ons betreft dat we wel een cao sluiten met FNV en CNV”, zegt Kagie. Daarvoor is het loonbod van de vakbonden echter te hoog. “De sector staat na corona zwaar onder druk. Dan komt daarbij dat bonden op hoog detail-niveau dingen vast willen leggen in een landelijke cao. Dat is geen verbetering. De bal ligt op dit moment echt bij de vakbonden. Ze hebben ons bij aanvang van de staking laten weten dat ze alleen in gesprek willen met hun eigen ultimatums op tafel als uitgangspunt. Dat gaat niets opleveren.”

“Er moet een einde komen aan de stakingen”, laat reizigersvereniging Rover weten. “Het is in ieders belang om samen aan tafel te gaan zitten en te bekijken hoe het OV de reiziger weer terugwint. Wij roepen daarom op tot reizigersvriendelijke acties, die ook zijn toegestaan.”

Freek Bos, directeur van Rover, meldt op Twitter dat hij zelf in een bus zat waar de chauffeur staakte, maar alsnog wel de bus bestuurde. “De chauffeur staakt wel, door de rit gratis aan te bieden. Inchecken is niet mogelijk. Hij heeft meteen de sympathie van de reizigers.”

Bemiddelaar aanstellen

Kagie is bang dat staken een “nieuw businessmodel” van vakbonden dreigt te worden. “Staken wordt niet meer als drukmiddel gebruikt om een deal te sluiten, vakbonden lijken nu vooral uit te zijn op ledenwerving. En dat is wel een hele rare manier om de belangen van buschauffeurs in het streekvervoer te behartigen.”

De vakbonden en de werkgevers zitten in een impasse. De vijfdaagse staking heeft op dat vlak geen verschil gemaakt. Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Vivianne Heijnen, zegt op Radio 1 dat de staking “een enorme impact heeft op de reiziger”. De staatssecretaris kan zich inhoudelijk echter niet bemoeien met de onderhandelingen. “Het is aan de werkgevers en werknemers om daar samen uit te komen.” Heijnen kan wel een bemiddelaar voorstellen. “We hebben Helma Lodders als bemiddelaar om te kijken naar de niet bewaakte spoorwegovergangen, wie weet dat zij beschikbaar is voor zo’n bemiddelingspoging”, besluit Heijnen.

Lees ook:

• Mbo-studenten hebben last van staking: “Waar mogelijk online lessen”
• FNV: 80 tot 85 procent uitval door staking, meer dan werkgevers ‘framen’
• Gebruik deelvervoer neemt toe door staking openbaar vervoer
• Landelijk minder bussen en geen treinen in Groningen en Friesland door OV-staking
• VWOV: helft bussen stakende streekvervoerders rijdt
• Mislukte cao-onderhandelingen streekvervoer: “We zaten dicht bij een deal”