Rapport: provincie Utrecht tekortgeschoten bij Uithoflijn

De provincie Utrecht is tekortgeschoten bij de realisatie van de Uithoflijn in Utrecht. Vorige week werd bekend dat de tramlijn pas eind 2019 zal worden opgeleverd, bijna anderhalf jaar later dan gepland. Het project mist politieke aansturing en een gemeenschappelijk einddoel. Bovendien is er te weinig samenhang tussen de provincie, de gemeente en de projectorganisatie Uithoflijn. Dat concluderen onderzoeksbureaus Horvat & Partners en Deloitte in een tot nu toe geheim auditrapport.

De auditors benadrukken dat dit een complex project is met grote uitdagingen, maar dat het hierbij niet gaat om technische hindernissen. Het rapport vermeldt verder duidelijk dat de provincie Utrecht er niet in is geslaagd om de adviezen uit 2015 voor de bouw van de tramlijn goed op te volgen. Dit in tegenstelling tot de gemeente.

Rapport

De audit van afgelopen november is een vervolg op een eerder rapport uit 2015 met aanbevelingen om problemen te voorkomen en een organisatieadvies uit 2016. Er wordt gekeken of met die aanbevelingen wel genoeg is gedaan. Bovendien zijn de onderzoekers nagegaan of de provincie, projectorganisatie Uithoflijn en de gemeente Utrecht klaar zijn voor de realisatie van een exploitabel werkend tramvervoerssysteem. Dit rapport zou in eerste instantie niet openbaar gemaakt worden, maar een groot deel van de gemeenteraad vond dat deze audit niet geheim hoorde te blijven.

De vertraging van de Uithoflijn in Utrecht werd bekend in de zomer van 2017 en sinds vorige week is duidelijk dat de tramlijn 1,5 jaar later wordt opgeleverd dan verwacht en tientallen miljoenen extra gaat kosten. Dit zou komen door hindernissen in het tracé door het stationsgebied, een onderheide spoorplaat die gelegd moet worden en vertraging van de levering en certificering van veiligheidssystemen en de overweginstallatie bij de Koningsweg.

Onderzoek wijst nu uit dat de provincie Utrecht voor een groot deel de hand in eigen boezem moet steken. Volgens de auditors blijken medewerkers bij de provincie, die verantwoordelijk zijn voor de opvolging van de eerdere bevindingen, nauwelijks bekend met het rapport uit 2015. Tevens heeft de provincie geen verantwoordelijken aangewezen die zich bezig moesten houden met een borging van deze bevindingen.

Reizigers

Opvallend is dat de gebrekkige sturing van dit project niet alleen effecten heeft op de oplevering van de tramlijn. Horvat & Partners registreert namelijk ook enkele problemen als de trams eenmaal kunnen rijden. Zo wordt er sterk getwijfeld aan de reistijd van 17 minuten, omdat er te weinig rekening gehouden is ander wegverkeer en met mogelijke vertragingen. Weliswaar zal de gemiddelde reistijd soms behaald worden, maar volgens de onderzoekers wordt die hoogstwaarschijnlijk ook regelmatig overschreden.

Ten tweede zijn de onderzoekers niet zeker dat de gewenste klantwaardering behaald gaat worden. De Uithoflijn moet zeker een 7,5 scoren op dit gebied. Er wordt echter getwijfeld aan de eis voor hoogwaardige stations en er bestaat een risico dat de DRIS-panelen waarop reizigersinformatie wordt getoond, nog niet geleverd zijn op het moment dat de trams gaan rijden. Zowel de OV-afdeling van de provincie als de projectorganisatie zouden dit niet als een probleem zien.

Lokale politiek

De Statenfracties van de PvdA en SP willen over dit rapport en de extra kosten voor de lijn in gesprek met de Utrechtse gedeputeerde. Eigenlijk zouden de Provinciale Staten hier pas op 19 februari over spreken, maar dat vindt de SP te laat. “Het rapport geeft een ontluisterend beeld van wat er binnen de Provincie allemaal mis is rond dit miljoenenproject, waardoor verdere vertraging en nog verder oplopende kosten op de loer liggen”, aldus de partij.

Voor PvdA’er Julie d’Hondt was vooral het gebrek aan sturing vanuit de provincie in dit project een verrassing. “De organisatie is niet op orde, de extra miljoenen vliegen ons om de oren: het vertrouwen in een snelle en efficiënte realisatie van de tram, die belangrijk is om Utrecht en de Uithof bereikbaar te houden, is op dit moment ver weg. Daar wil ik eerst het gesprek met de verantwoordelijke gedeputeerde over aangaan om te kijken of zij onze zorgen weg kan nemen. Zo niet, dan moet er eerst orde op zaken gesteld worden, voordat we 84 miljoen euro belastinggeld extra uitgeven.” Maandag 12 februari is er een extra vergadering gepland over het krediet dat nodig is voor de Uithoflijn en het rapport.

Verbeteringen

Het rapport benadrukt dat het mogelijk is om verdere vertraging te voorkomen. Daarvoor zijn een tiental verbeteringen voorgesteld. Als eerste is een goede programmasturing met een duidelijke regie van groot belang. De informatiedeling over alle projecten moet beter, waarbij de voortgang integraal bewaakt dient te worden. Ook moet het Integraal Programma Van Eisen opnieuw geëvalueerd worden en moeten eisen verbonden worden aan contracten en de huidige concessie.

De voorbereiding moet grondiger en de provincie dient nu al meer inhoudelijk betrokken worden bij de activiteiten, om zo te borgen dat de OV-organisatie straks ook echt in staat is om het systeem over te nemen. Om verdere problemen met de planning te voorkomen, moet die bij de projectorganisatie belegd worden. Er moet bovendien een verbeterplan worden opgesteld, dat wordt bewaakt door een rolhouder.

Als laatste moet de cultuur veranderen. Het onderzoeksbureau benadrukt dat er al goede stappen zijn gemaakt, maar er is nog wel extra aandacht nodig op het gebied van aanspreken op duidelijker geformuleerde rollen, het intensiveren van de samenwerking tussen de projectorganisatie Uithoflijn en de OV-organisatie en tussen de gemeente en provincie. Het is belangrijk om het projectgericht samenwerken met een gemeenschappelijk einddoel te versterken, stellen de auditors.

Gemeente Utrecht

De Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk laat weten dat er al besloten is om een ambtelijke regiegroep in te richten die integraal gaat prioriteren en sturen op de aanbevelingen. Daarbij is een van de auditors van Horvat & Partners gevraagd een aanzet te geven voor een verbeterplan. Het concept verbeterplan is al ontvangen en wordt nu uitgewerkt tot een definitief verbeterplan.

Lees ook:

• Ruim een jaar vertraging en hogere kosten voor Uithoflijn