Proef om meer energie uit remmen personentrein te halen

De proef om de opslag van remenergie met de elektrodynamische rem (ED-rem) te verbeteren, wordt nog dit jaar op de Heuvellandlijn uitgevoerd met personentreinen van Veolia en NS. Dat maakt de kenniskring Duurzaamheid van Railforum bekend.

Het experiment zal alleen worden toegepast op personentreinen, aangezien NS Reizigers en Veolia uitsluitend personentreinen rijden. De proef gaat drie tot zes maanden duren. Luijt verwacht dat de werkgroep over een jaar de eerste conclusies kan trekken.

Technologie

NS Reizigers en regiovervoerder Veolia moeten nog goedkeuring geven, maar volgens manager Energie & Milieu van NS Ralph Luijt is de kans daarop zeer groot. Het is de bedoeling dat de proef met de ED-rem, die energie genereert bij het remmen op tractiemotoren, na de zomer wordt gestart.

“De technologie van heeft zich al bewezen, de vraag is of er nog onbenut potentieel is”, zegt Luijt. ”En als het potentieel is aangetoond, hoe kun je dat dan benutten? Het wordt een zoektocht in stappen. We moeten aantonen dat de noodzakelijke investeringen uiteindelijk worden terugverdiend.”

Remenergie

De elektrodynamische rem wordt inmiddels toegepast op ruim zestig procent van het NS-materieel en op al het elektrisch materieel van Veolia. Op die treinstellen wordt de remenergie gebruikt voor de verlichting en de verwarming van de trein. Ook kan de energie worden benut door andere treinen. Zij kunnen die gebruiken voor tractie, verlichting en verwarming of koeling.

Het restant energie opslaan dat niet direct kan worden teruggeleverd op de trein of bij het voedingsstation is nog een probleem. De installatie die daarvoor nodig is, is dermate zwaar en volumineus dat de trein tonnen in gewicht toeneemt. Luijt: “Dat vraagt meer energie en zo’n installatie kost bovendien een aantal zitplaatsen. Althans, dat was de situatie in 2008. We gaan, parallel aan de praktijkproef, kijken of het nu wel haalbaar is.”

Opslag

In de huidige situatie wordt het restant aan remenergie in de bovenleiding ‘gepompt’ zodat die kan worden gebruikt door andere treinen. Een probleem daarbij is dat die treinen niet altijd voldoende dicht in de buurt zijn. Daarom wordt tijdens de proef op de Heuvellandlijn (Maastricht Randwyck-Kerkrade Centrum) ook gekeken naar de mogelijkheden van tijdelijke opslag langs de baan.

De werkgroep Energie van de kenniskring Duurzaamheid stuurt hoe dan ook aan op een vervolgstudie voor een mobiele opslageenheid langs de baan. Er bestaan diverse aanbieders voor dergelijke systemen. ”We zijn al bezig met een marktverkenning. Bedrijven als Alstom, Siemens en General Electric kunnen dit soort systemen leveren.”

Voor deze proef is bewust gekozen voor een mobiele opslagunit omdat volgens Luijt ‘de ene plek niet de andere is’. ”Zijn er schakelstations in de buurt of niet? Dat soort zaken heeft invloed op de effectiviteit van de opslag. Met een mobiele unit kunnen we een steekproef houden door heel Nederland zodat we een goed beeld kunnen krijgen van het potentieel.”

Dienstregeling

Tijdens de proef met de ED-rem op de Heuvellandlijn hoeft de dienstregeling niet te worden aangepast. “Randvoorwaarde is dat de reiziger er geen last van heeft. Uiteraard is het veilig, anders beginnen we er niet aan. Bovendien moet de Inspectie Leefomgeving en Transport toestemming geven.”

Het Limburgse tracé leent zich uitstekend voor de proef, zo stelt Luijt, omdat het een traject is waar Veolia elektrisch rijdt, het terrein voor Nederland uniek is (klimmen en dalen), er een knooppunt met intensief treinverkeer aan het uiteinde ligt (Maastricht) en het spoor tussen de knooppunten daarentegen relatief weinig wordt bereden.

Om de proef te kunnen ondersteunen, zal de sector een zogenaamde Green Deal indienen bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu. In die Green Deal wordt de overheid gevraagd belemmerende regelgeving rondom de ED-rem en teruglevering aan het openbare net uit de weg te ruimen.
Erwin Blatter