‘Protest NS tegen aanbesteding lijn Den Haag-Brussel maakt weinig kans’
Als de Autoriteit Consument en Markt (voorheen NMa) het protest van de NS tegen de aanbesteding van de spoorverbinding Den Haag-Brussel onderschrijft, dan gaat de gemeente Den Haag dit aanvechten. “Ik vind het raar dat een monopolist zich bij de ACM meldt”, zegt wethouder Peter Smit van Den Haag. Volgens Edwin Schotanus, advocaat Mededingingsrecht, maakt een protest van NS weinig kans, omdat Europese regels een vorm van concurrentie met het hoofdrailnet toestaan.
De NS wil de aanbesteding van de spoorverbinding door de gemeente Den Haag blokkeren door aanspraak te maken op Nederlandse wetgeving die voorschrijft dat internationaal reizigersvervoer niet tot inkomstenderving van het hoofdrailnet mag leiden. Daartoe heeft het staatsbedrijf een zienswijze aangevraagd bij de ACM. De NS is de enige vervoerder op het hoofdrailnet.
Lage LandenLijn
Den Haag heeft treinpaden aangevraagd voor een treinverbinding Den Haag-Brussel, onder de naam Lage LandenLijn. Dit moet een permanente en frequente verbinding worden met Brussel die het gat moet opvangen van de uitgevallen Fyra. Omdat die treinverbinding ook de stations Delft, Rotterdam, Dordrecht en Roosendaal zal aandoen, vreest NS daarmee reizigers te verliezen. Daarom stapte de monopolist naar de ACM.
Volgens een artikel in het Besluit Liberaliseringsrichtlijn mag internationaal treinverkeer niet tot meer dan 0,4 procent inkomstenderving en verlies aan reizigers van het totale hoofdrailnet leiden. Deze wet is tot stand gekomen op basis van een Europese richtlijn waarin staat dat ‘de lidstaten de mogelijkheid moeten hebben om dit recht op toegang tot de markt te beperken wanneer het economische evenwicht van deze openbaredienstcontracten door dit recht in het gedrang komt’.
Europese regels
De Nederlandse overheid is hier volgens Schotanus echter verder gegaan door een maximum van 0,4 procent te stellen, terwijl Europa nooit over een maximum percentage heeft gesproken. De Commissie pleit juist voor verregaande liberalisering van het personenvervoer. “Als de ACM eventuele bezwaren van de NS goedkeurt, dan kan Den Haag dit aanvechten door te zeggen dat het in strijd is met Europese regels.”
Wethouder Peter Smit van Den Haag stelde donderdag tijdens de Dag van de Rail dit soort restricties ‘idioot’ te vinden. “Mocht ACM tot de conclusie komen dat deze regel de reden is dat wij niet op het spoor mogen, dan gaan we dat aanvechten. Ik vind het raar dat een monopolist zich bij de ACM meldt.”
Zorgen
Thomas Kaufmann van de Europese Commissie gaf donderdag tijdens de conferentie in Amersfoort dat bij de commissie “serieuze zorgen” bestaan over de toepassing van deze wet in Nederland. “Als je een maximum percentage van 0,4 procent stelt, dan is het praktisch onmogelijk voor nieuwe toetreders om een vervoersbedrijf te starten.”
Schotanus verwacht overigens niet dat ACM het bezwaar van NS zal goedkeuren. “Er wordt bij de invulling van de wet gekeken naar de omzet van het totale hoofdrailnet. In 2012 was dit twee miljard euro, dus bij een percentage van 0,4 procent betekent dat Den Haag maximaal acht miljoen euro van de inkomsten van de NS naar zich toe mag trekken.” Volgens de advocaat zal het zo ver niet komen, maar het maximum van 0,4 procent zorgt er wel voor dat ‘echte marktwerking‘ niet mogelijk is in Nederland.
Inbreukprocedure
Als de Europese Commissie vaststelt dat lidstaten zich niet aan de regelgeving houden, dan kan het tot inbreukprocedure leiden. Of het zover komt, is nog maar de vraag. Schotanus: “Ik verwacht dat de EC pas gaat ingrijpen als een capaciteitsaanvraag daadwerkelijk geweigerd wordt.”
Met de komst van de Fyra verviel de intercityverbinding tussen Den Haag en Brussel. Nu de Fyra is uitgevallen rijdt er sinds 11 maart acht maal per dag een tijdelijke intercity tussen Den Haag en Brussel. Den Haag wil dat er een permanente en frequente verbinding met de Belgische hoofdstad komt. De gemeente Den Haag heeft inmiddels de aanbesteding uitgeschreven. Geïnteresseerde vervoerders kunnen tot 24 mei reageren.
Toepassing regels
Schotanus verwacht dat de Europese Commissie naar aanleiding van de discussie op de Dag van de Rail haar twijfels over de toepassing van de Europese regels naar Nederland zal uitspreken. ACM zal eind mei uitsluitsel geven over deze zaak.
Marieke van Gompel
Lees ook:
