Hoofdkantoor ProRail, Moreelsepark, Utrecht

Advies: ProRail en NS onafhankelijk, werkend onder één bestuur

ProRail en NS dienen onafhankelijke organisaties te blijven, maar onder één bestuur te opereren. Op deze manier kunnen de spoorbedrijven gezamenlijk goede operationele afwegingen tussen infra en vervoerders maken. Daarbij is een non-discriminatoire behandeling van decentrale vervoerders vereist. Dat schrijft adviseur Jaap Bierman in een persoonlijke notitie aan ProRail en NS.

Het opnieuw samenvoegen van ProRail en NS is mogelijk volgens Bierman, maar ’is zeer vergaand en zal opnieuw een periode van afleiding veroorzaken’. Bierman pleit daarom voor een ’light touch-benadering’ waarbij de bestaande juridische structuren worden behouden, maar er een personele unie komt tussen de Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. ”Het Vierde Spoorpakket staat dit naar alle waarschijnlijkheid toe en landen als Duitsland en Frankrijk zullen niet nalaten vergelijkbare constructies te hanteren.”

Bierman is als adviseur betrokken geweest bij het rapport ’Beter en Meer’ dat op 20 december aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu is aangeboden. Het rapport doet een aantal belangrijke, richtinggevende uitspraken over de ontwikkeling van het Nederlandse spoorsysteem de komende 15 jaar. In de notitie die Bierman op persoonlijke titel schreef, geeft hij aan volgens hem de beste manier is om de Nederlandse spoorsector te structureren en te ordenen.

Besluitvaardigheid verbeteren

De gezamenlijke besluitvaardigheid van NS en ProRail kan volgens Bierman worden vergroot door een ’deadlock breaking mechanism’ af te spreken. Deze werkwijze bestaat uit vijf verschillende niveau’s die begint bij de individuele verantwoordelijkheden van NS en ProRail als onafhankelijk bedrijf (niveau 1) en eindigt bij externe escalatie (niveau 5). Niveau 5 houdt in dat als de twee president-directeuren in een patstelling raken, dat externe escalatie plaatsvindt.

Bij issues over wetgeving en investeringsagenda wordt de zaak geëscaleerd naar het ministerie voor Infrastructuur en Milieu die een eindoordeel velt. Voor overige zaken wijzen NS en ProRail gezamenlijk een onafhankelijke scheidsrechter aan die een bindend advies geeft. Daarmee wordt voorkomen dat problemen tot op detailniveau worden besproken in de Tweede Kamer. Als voorbeeld noemt Bierman de politieke discussie over toiletten in sprinters van  NS.

Splitsing hoofdrailnet

Volgens Bierman is een splitsing van het hoofdrailnet niet wenselijk en ook niet waarschijnlijk. ”Als dan de situatie is dat ProRail (100 procent van het netwerk), NS Reizigers (meer dan 90 procenten de reizigerskilometers) en NS Stations (100 procent van de stations) alle in overheidshanden zijn en blijven, dan ligt een overkoepelende aansturing voor de hand”, zo schrijft hij in zijn advies.

Bierman’s opmerkingen zijn opvallend, omdat de Europese Commissie in het Vierde Spoorpakket juist verregaande liberalisering van het binnenlandse reizigersvervoer voorstelt. Daarbij zou in Nederland ook het hoofdrailnet, waarop NS nu nog het alleenrecht op heeft, openbaar moeten worden aanbesteed. 

Het Europese Parlement wil juist dat het mogelijk blijft om onder bepaalde voorwaarden het spoorvervoer onderhands te gunnen aan een nationale spoorwegmaatschappij. Maar als er aan het einde van de contractperiode niet is voldaan aan de efficiencycriteria dan kan de staat verplicht worden om een spoorconcessie openbaar aan te besteden.

Aanbesteding

Als er de Europese plannen doorgaan, dan dient de organisatie van het Nederlandse spoorsysteem zo te worden ingericht dat ook de concessie van het hoofdrailnet aanbesteed kan worden.

 Een definitief besluit is hierover nog niet gemaakt.

Directeur Ad Toet van KNV Spoorgoederenvervoer: ”De notitie van Bierman is een goede gedachte. De Europese wetgeving is een gegeven en we hebben daarmee te leven. Dit is gebaseerd op concurrentie. Nederland is onderdeel van het Europese spoorsysteem. Het is een feit dat concurrentie op het spoor is toegestaan. Als je spoorbedrijven samenvoegt, dan komt het level playing field in gevaar. Het is overigens opmerkelijk dat in deze persoonlijke gedachten het spoorgoederenvervoer ontbreekt.”

Verbeteringen

Ook ProRail verwacht dat een fusie met NS niet tot verbetering zal leiden. Woordvoerder Elles in ’t Hout: ”Wij geloven niet dat dingen beter worden op het moment dat onze organisaties weer gaan veranderen. Het is belangrijk voor álle vervoerders dat ProRail zijn onafhankelijke positie behoudt.”

Woordvoerder Eric Trinthamer van NS: ”De structuur van ProRail en NS is op dit moment niet aan de orde. We zijn op dit moment bezig met de uitwerking van de Lange Termijn Spooragenda. Jaap Bierman heeft de notitie op persoonlijke titel geschreven.”

Marieke van Gompel

Lees ook:

Auteur: Marieke van Gompel

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

Advies: ProRail en NS onafhankelijk, werkend onder één bestuur | OVPro.nl
Hoofdkantoor ProRail, Moreelsepark, Utrecht

Advies: ProRail en NS onafhankelijk, werkend onder één bestuur

ProRail en NS dienen onafhankelijke organisaties te blijven, maar onder één bestuur te opereren. Op deze manier kunnen de spoorbedrijven gezamenlijk goede operationele afwegingen tussen infra en vervoerders maken. Daarbij is een non-discriminatoire behandeling van decentrale vervoerders vereist. Dat schrijft adviseur Jaap Bierman in een persoonlijke notitie aan ProRail en NS.

Het opnieuw samenvoegen van ProRail en NS is mogelijk volgens Bierman, maar ’is zeer vergaand en zal opnieuw een periode van afleiding veroorzaken’. Bierman pleit daarom voor een ’light touch-benadering’ waarbij de bestaande juridische structuren worden behouden, maar er een personele unie komt tussen de Raad van Commissarissen en Raad van Bestuur. ”Het Vierde Spoorpakket staat dit naar alle waarschijnlijkheid toe en landen als Duitsland en Frankrijk zullen niet nalaten vergelijkbare constructies te hanteren.”

Bierman is als adviseur betrokken geweest bij het rapport ’Beter en Meer’ dat op 20 december aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu is aangeboden. Het rapport doet een aantal belangrijke, richtinggevende uitspraken over de ontwikkeling van het Nederlandse spoorsysteem de komende 15 jaar. In de notitie die Bierman op persoonlijke titel schreef, geeft hij aan volgens hem de beste manier is om de Nederlandse spoorsector te structureren en te ordenen.

Besluitvaardigheid verbeteren

De gezamenlijke besluitvaardigheid van NS en ProRail kan volgens Bierman worden vergroot door een ’deadlock breaking mechanism’ af te spreken. Deze werkwijze bestaat uit vijf verschillende niveau’s die begint bij de individuele verantwoordelijkheden van NS en ProRail als onafhankelijk bedrijf (niveau 1) en eindigt bij externe escalatie (niveau 5). Niveau 5 houdt in dat als de twee president-directeuren in een patstelling raken, dat externe escalatie plaatsvindt.

Bij issues over wetgeving en investeringsagenda wordt de zaak geëscaleerd naar het ministerie voor Infrastructuur en Milieu die een eindoordeel velt. Voor overige zaken wijzen NS en ProRail gezamenlijk een onafhankelijke scheidsrechter aan die een bindend advies geeft. Daarmee wordt voorkomen dat problemen tot op detailniveau worden besproken in de Tweede Kamer. Als voorbeeld noemt Bierman de politieke discussie over toiletten in sprinters van  NS.

Splitsing hoofdrailnet

Volgens Bierman is een splitsing van het hoofdrailnet niet wenselijk en ook niet waarschijnlijk. ”Als dan de situatie is dat ProRail (100 procent van het netwerk), NS Reizigers (meer dan 90 procenten de reizigerskilometers) en NS Stations (100 procent van de stations) alle in overheidshanden zijn en blijven, dan ligt een overkoepelende aansturing voor de hand”, zo schrijft hij in zijn advies.

Bierman’s opmerkingen zijn opvallend, omdat de Europese Commissie in het Vierde Spoorpakket juist verregaande liberalisering van het binnenlandse reizigersvervoer voorstelt. Daarbij zou in Nederland ook het hoofdrailnet, waarop NS nu nog het alleenrecht op heeft, openbaar moeten worden aanbesteed. 

Het Europese Parlement wil juist dat het mogelijk blijft om onder bepaalde voorwaarden het spoorvervoer onderhands te gunnen aan een nationale spoorwegmaatschappij. Maar als er aan het einde van de contractperiode niet is voldaan aan de efficiencycriteria dan kan de staat verplicht worden om een spoorconcessie openbaar aan te besteden.

Aanbesteding

Als er de Europese plannen doorgaan, dan dient de organisatie van het Nederlandse spoorsysteem zo te worden ingericht dat ook de concessie van het hoofdrailnet aanbesteed kan worden.

 Een definitief besluit is hierover nog niet gemaakt.

Directeur Ad Toet van KNV Spoorgoederenvervoer: ”De notitie van Bierman is een goede gedachte. De Europese wetgeving is een gegeven en we hebben daarmee te leven. Dit is gebaseerd op concurrentie. Nederland is onderdeel van het Europese spoorsysteem. Het is een feit dat concurrentie op het spoor is toegestaan. Als je spoorbedrijven samenvoegt, dan komt het level playing field in gevaar. Het is overigens opmerkelijk dat in deze persoonlijke gedachten het spoorgoederenvervoer ontbreekt.”

Verbeteringen

Ook ProRail verwacht dat een fusie met NS niet tot verbetering zal leiden. Woordvoerder Elles in ’t Hout: ”Wij geloven niet dat dingen beter worden op het moment dat onze organisaties weer gaan veranderen. Het is belangrijk voor álle vervoerders dat ProRail zijn onafhankelijke positie behoudt.”

Woordvoerder Eric Trinthamer van NS: ”De structuur van ProRail en NS is op dit moment niet aan de orde. We zijn op dit moment bezig met de uitwerking van de Lange Termijn Spooragenda. Jaap Bierman heeft de notitie op persoonlijke titel geschreven.”

Marieke van Gompel

Lees ook:

Auteur: Marieke van Gompel

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.