‘Bod van NS op vervoer HSL voldeed niet aan eisen’
Het bod dat spoorvervoerder NS uitbracht voor de aanbesteding van de hogesnelheidslijn voldeed niet aan de eisen. NS bracht een bod uit waarin stond dat de treinen een maximumsnelheid van 220 kilometer per uur zouden rijden. Met deze snelheid zou echter nooit de gevraagde rijtijd kunnen worden behaald. Dat stelde Kees van Krieken, externe adviseur van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, woensdag tijdens de verhoren van de parlementaire enquête naar de Fyra.
In het bestek van de aanbesteding staat dat de treinen in 93 minuten van Amsterdam naar Brussel zouden moeten rijden. NS deed een bieding met treinen met een maximum snelheid van 220 kilometer per uur. Met deze snelheid zou de vervoerder er 101 minuten over doen. OVPro meldde enkele jaren geleden ook al dat de NS niet voldeed aan de gestelde eisen.
Risico’s
Van Krieken: “Op allerlei gebieden bleek dat er niet aan de eisen werd voldaan, maar aan de basisvoorwaarden werd wel voldaan. Daarom gingen we verder. Mijn verwachting was dat we hier in onderhandelingsfase op terug zouden komen.” De rijtijden werden door het ministerie op geen enkel moment ter discussie gesteld en kwamen in de onderhandelingsfase ook niet meer ter sprake. Het risico was voor de vervoerder, zo werd geredeneerd.
De adviseur zag dat NS zich een aantal risico’s op de hals had gehaald en noemde dit tijdens het verhoor ‘zorgelijk’. Met name het bod van 178 miljoen euro dat de vervoerder uitbracht, was volgens hem veel te hoog. Van Krieken maakte zelf ook een berekening van de waarde van de concessie. “Mijn sommetjes van die tijd kwamen op een bedrag uit tussen de 100 en 110 miljoen euro.”
Reizigersaantallen
Oud-directeur productontwikkeling van NS Maarten Spaargaren stelde maandag ook dat er bij het bod van 178 miljoen euro per jaar werd uitgegaan van het meest positieve scenario van reizigersaantallen en economische ontwikkeling.
Volgens Van Grieken was de risico-inschatting veel te laag. “In het bod stond dat er vijf procent kans was dat de opdracht dertig procent lager zou worden. Ik dacht dat ze een nul waren vergeten. Ik dacht dat dit vijftig procent kans zou moeten zijn.”
Financiële paragraaf
Verder kwam de tekst van de bieding niet altijd overeen met de financiële paragraaf. Volgens de adviseur stond in de tekst dat NS voldoende zitplaatsen aan haar reizigers zou bieden. Op basis van de cijfers in de financiële paragraaf stelt Van Krieken dat ‘er iedere morgen mensen zouden moeten staan’. Ook schatte hij in dat er te weinig reservematerieel zou zijn. NS paste haar bestelling op een later tijdstip ook aan naar 19 treinen.
“Als je een hele hoge zitgarantie biedt in de tekst en in de sommetjes komt dat niet overeen, dan is dat niet correct. Er waren meerdere bieders die het zo deden. Je zou het ook biedtactiek kunnen noemen. Daarom is er in de onderhandelingsfase opnieuw gesproken over de zitplaatsgarantie.”
Concessievoorwaarden
Volgens Van Krieken was het HSL-project tot een goed einde gebracht als het ministerie en NS een ‘gezamenlijke doelstelling en een goed inzicht’ hadden gehad. Maar die situatie is volgens hem niet bereikt. Ook een betere relatie met de Belgen had geholpen bij een ‘succesvolle projectimplementatie.
De Belgen zijn na afloop van de tender niet goed op de hoogte gehouden. Daarnaast werd er weinig gedaan met hun bezwaren tegen de concessievoorwaarden. Zo maakten ze bezwaar tegen het toevoegen van de treindiensten Breda-Brussel en Den Haag-Brussel aan het aanbod. Daarbij zouden de Belgen voor een groot deel van de kosten moeten opdraaien. Omdat het ministerie volgens de adviseur weinig deed met deze bezwaren, liep het project verdere vertraging.
Marieke van Gompel
Lees ook:
