Arriva, spoorlijn, Winterswijk

Overheden kunnen spoorconcessie intrekken bij slecht presteren

Als het aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu ligt, is drie keer onder de maat presteren voldoende reden om een spoorconcessie in te trekken. Volgens het ministerie is dit een duidelijke indicatie dat er iets fundamenteel mis is bij een vervoerder. Dat werd duidelijk tijdens de laatste landelijke OV en Spoortafels.

Tijdens dit overleg vroeg het ministerie van Infrastructuur en Milieu of alle decentrale overheden gebruik wilden maken van een prestatie-indicator waarbij de concessie kan worden ingetrokken nadat de vervoerder drie keer onvoldoende zou presteren. Alle overheden in Nederland beoordelen spoorvervoerders dan op dezelfde wijze.

Prestatie-indicator

De opdrachtverlenende overheden bepalen zelf de prestaties waaraan de vervoerders binnen de concessies moeten voldoen. Dit zijn bijvoorbeeld cijfers op het gebied van punctualiteit, het punt dat reizigers geven voor schone treinen en voldoende inzet van materieel.

Wanneer ze de prestaties niet halen, mogen concessieverlenende overheden besluiten de concessie in te trekken voor het einde van het contract. Met deze prestatie-indicator hanteren alle Nederlandse overheden dezelfde handelswijze. Wanneer overheden besluiten de spoorconcessie in te trekken, moet er een nieuwe openbare aanbesteding komen.

Pressiemiddel

Uit een juridisch onderzoek dat het ministerie van Infrastructuur en Milieu liet doen, bleek dat deze methode ervoor zorgt dat spoorvervoerders harder werken om hun prestaties te halen. Volgens het ministerie gaat het om een “sterke additionele prikkel om het product voor reizigers te verbeteren”.

Dit principe is dus meer een pressiemiddel dan een mogelijkheid voor concessieverlenende overheden om onder een contract uit te komen. Een openbare aanbesteding is erg duur voor de provincies en zij zullen waarschijnlijk niet snel overgehaald kunnen worden om een spoorconcessie in te trekken.

Adviesbureaus

De regio’s zijn zelf verantwoordelijk voor het controleren van het spoor en voor de beoordeling van de spoorvervoerders. In Gelderland en Overijssel is Moventem belast met het controleren van het openbaar vervoer. Jaarlijks voert dit onderzoek- en adviesbureau concessie monitoring uit en ondersteunt zo provincies, gemeenten en (stads)regio’s.

Eerder konden decentrale overheden zelf besluiten wat ze deden met de resultaten die dergelijke onderzoeksbureaus ondervonden. Het ministerie wil echter dat alle overheden dezelfde handelswijze gebruiken om de spoorvervoerders te beoordelen en bedacht daarom het ’three-strikes-principe’.

Three-strikes-principe

Naast een overeenstemmige handelswijze voor overheden, is het ook duidelijker voor de vervoerder wat er gaat gebeuren. Het three-strikes-principe zorgt ervoor dat een concessie niet ingetrokken kan worden omdat een vervoerder eenmalig ondermaats presteert. Pas wanneer een vervoerder tot driemaal toe onvoldoende presteert, kan de overheid de conclusie trekken dat er iets fundamenteels mis is en mag een overheid de intrekking van een spoorconcessie in gang zetten.

Het ’three-strikes-principe’ is niet bindend. Het is slechts een indicatie waarop de overheden kunnen overwegen om de concessie in te trekken. ‘De belangen van alle betrokkenen moeten meegerekend worden’, aldus Karin van Rooijen, woordvoerder bij het ministerie. Daaronder vallen publieke belangen, financiële gevolgen en eventuele transitie-effecten.

Hoofdrailnet

De landelijke overheid mag besluiten om de spoorconcessie van de NS in te trekken, maar de kans is klein dat dit ook gaat gebeuren. In tegenstelling, aan het begin van deze maand besloten Europese transportministers juist dat het onderhands gunnen van spoorcontracten mogelijk bleef. Daarmee is het niet aannemelijk dat het spoorwegnet in Nederland opgeknipt wordt, zoals de Europese commissie eerder voorstelde, en dat een andere vervoerder als de NS het hoofdrailnet mag gaan exploiteren.

De decentrale overheden kunnen spoorconcessies intrekken over aanbestedingen buiten het hoofdrailnet. In Nederland is ongeveer twintig procent van het spoornetwerk aanbesteed. Daarbij gaat het om regionale spoorlijnen in onder meer Gelderland, Limburg, Overijssel en Groningen. Deze spoortrajecten worden geëxploiteerd door Veolia, Arriva en Syntus.

Inge Jacobs

Auteur: Inge Jacobs

5 reacties op “Overheden kunnen spoorconcessie intrekken bij slecht presteren”

Wim Edelman|20.10.15|16:21

Vanaf het begin van de Wp2000 is het hetzelfde liedje: het Rijk dat denkt dat het de do’s moet leren hoe zij hun concessiebeheer moeten uitvoeren. En dat terwijl het Ministerie daar in zijn eigen concessies NS, Prorail en HSL-Zuid weinig van bakt. Hoe waag je het om de decentrale overheden een gedragslijn voor te stellen om een concessie voortijdig te beeindigen als je op voorhand met vrijwel absolute zekerheid weet dat het Rijk zelf nooit de concessies aan NS en Prorail zal intrekken.

Paul Lamote|20.10.15|20:19

Waarom is de concessie van NS voor het hoofdnet dan nog niet ingetrokken? NS heeft te weinig materieel, het materieel dat er is deels meer dan 50 jaar oud, treinen rijden niet op, conducteurs voeren geen fluit, etc. NS kan kwalitatief een voorbeeld aan Arriva nemen.

Sander Rom|20.10.15|22:01

Waarom moet eigelijk NS zijn concenssie intrekken. Ik vind eigelijk dat Arriva zijn concessie moet intrekken. NS is eigelijk veel beter dan Arriva. Als alle concennsie wordt ingetrokken van de regionale vervoerders dan kan het spoorweg net weer teruggaan naar NS

johan tr|21.10.15|14:16

@Sander Rom Omdat NS op de kleine lijnen (regionale lijnen) nooit intressen heeft gehad en daar ook nooit goed matriaal heeft laten rijden. De vervoer van mensen (klanten) zijn juist gestegen door nieuw matriaal en dus door de nieuwe concessie houder (arriva in dit geval) daarom zou NS nooit met deze lijnen moeten bemoeien !

Hildebrand van Kuyeren|09.11.15|20:05

@Sander Rom: “Ik vind eigelijk dat Arriva zijn concessie moet intrekken. NS is eigelijk veel beter dan Arriva”. Een verder weinig onderbouwde stelling. NS beter omdat ze op een eerlijke manier bij concessies proberen te winnen? (Limburg bijvoorbeeld). Ik wil niet zeggen dat NS super slecht is, maar om zomaar te roepen dat Arriva geen concessies mag hebben, zonder te kunnen aantonen wat ze fout doen (en wat NS beter doet), is een beetje onzin.

Reageer ook

Nog maximaal tekens

Log in via een van de volgende social media partners om je reactie achter te laten.

Overheden kunnen spoorconcessie intrekken bij slecht presteren | OVPro.nl