NS heeft voorlopig voldaan aan concessievoorwaarden 2015

Staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu is weliswaar niet helemaal tevreden over het reizigerscomfort dat NS in 2015 aan heeft geboden, maar ziet geen aanleiding om te veronderstellen dat de spoorvervoerder onder de gestelde bodemwaarden heeft gepresteerd. Dit heeft Dijksma laten weten naar aanleiding van Kamervragen over de volle treinen van NS. Ook in 2016 en 2017 verwacht Dijksma dat NS zich aan de gestelde concessievoorwaarden kan houden. Wel zal de staatssecretaris de spoorvervoerder streng in de gaten houden.

Kamerlid De Boer van de VVD wilde weten in hoeverre het materieeltekort in 2015 de prestatie-indicatoren van NS heeft beïnvloed. Volgens de staatssecretaris werd er inderdaad veel geklaagd door reizigers, maar werden veel problemen in 2015 veroorzaakt door ‘reguliere’ oorzaken. Dit zijn verstoringen, werkzaamheden of afwijkingen in de materieelplanning. Dijksma: “Op basis van de halfjaarverantwoording is er geen aanleiding te veronderstellen dat NS onder de gestelde bodemwaarden presteert, met uitzondering van de vervoercapaciteit in de spits op de HSL Zuid.” De staatssecretaris kan de resultaten pas definitief beoordelen als de jaarcijfers op 1 maart 2016 beschikbaar komen.

Materieeltekort in 2016 en 2017

NS heeft dinsdag nieuwe maatregelen gepresenteerd om de drukte in de spits in 2016 en 2017 tegen te gaan. Tegelijkertijd meldde de spoorvervoerder echter dat reizigers waarschijnlijk alsnog overlast ondervinden van volle treinen. Volgens NS-topman Roger van Boxtel heeft NS met deze maatregelen het onderste uit de kan gehaald en ook Dijksma zegt tevreden te zijn over het plan.

De staatssecretaris blijft de NS wel goed in de gaten houden. “In het vervoerplan 2016 staan de ambities van NS voor 2016 in relatie tot de afgesproken bodem- en streefwaarden nader verwoord. Deze zogenaamde progressiewaarden geven de verwachting van NS weer ten aanzien van de te realiseren kwaliteit in 2016. Wanneer NS onvoldoende in staat is om de afgesproken vervoercapaciteit te leveren en onder de bodemwaarde presteert, wordt daarop gehandhaafd met een boete”, aldus Dijksma.

Aanvullende noodmaatregelen

NS zelf zegt ook te verwachten de streefwaarden op de prestatie-indicatoren gewoon te gaan halen. Volgend jaar wordt opnieuw geëvalueerd of deze maatregelen de beoogde resultaten hebben en of er aanvullende maatregelen genomen moeten worden. Maar de piek van het materieeltekort ligt in het voorjaar van 2016, op het moment dat de Mat ’64-treinen definitief uit dienst genomen worden. Kamerlid De Boer vroeg nu of de inzet van tijdelijk gehuurd materieel een aanvullende maatregelen kon zijn. Dit is echter volgens de spoorvervoerder niet mogelijk. Op basis van onderzoek heeft NS vier mogelijkheden van de hand gewezen.

1. Huur van rijtuigen uit het buitenland

Zodra het materieeltekort van NS aan het licht kwam, werd gesproken over de huur van rijtuigen bij buitenlandse spoorvervoerders. Zelfs Dijksma wilde dat NS deze optie zou onderzoeken. Met name de huur van de ICL-treinen uit Duitsland leek een haalbare optie te zijn. NS zegt dit onderzoek gedaan te hebben, maar beweert dat de inhuur van treinen niet realistisch is. De treinen moeten namelijk een noodzakelijk toelatingstraject doorlopen, wat te lang zou duren. Bovendien zouden de aanpassingen te veel tijd kosten.

Ook het deursysteem van de  ICL-rijtuigen uit Duitsland zou moeten worden omgebouwd, voordat het in Nederland toegelaten zou worden. Tegen de tijd dat deze treinen geschikt zouden zijn om op het Nederlandse spoor te rijden, worden ook de nieuwe Sprinters al geleverd. Bovendien heeft NS geen geschikte locomotieven om deze oude rijtuigen te laten rijden. De revisie van niet meer gebruikte locomotieven zou ook te lang duren.

2. Inzet ICR-rijtuigen op het conventionele deel van het hoofdrailnet

NS heeft flink wat rijtuigen van het reguliere hoofdrailnet gehaald om die in te zetten op de hogesnelheidslijn. Dit betreft in totaal 22400 zit- en staplaatsen. Daarom heeft de spoorvervoerder onderzocht of rijtuigen die bestemd zijn om te rijden op de HSL, ook op de reguliere lijnen voor binnenlands vervoer kunnen worden ingezet.

Het blijkt echter dat deze treinen louter nog geschikt zijn om met de Traxx-locomotieven te rijden over de HSL. Vanwege de speciale software die in de treinen is ingebouwd, kunnen deze rijtuigen dus niet meer worden ingezet op het conventionele deel van het hoofdrailnet

3. ‘Onder de draad’ rijden met dieseltreinen

NS heeft verschillende oude dieseltreinstellen langs de kant staan. De spoorvervoerder heeft daarom gekeken of het mogelijk is om deze treinen opnieuw in te zetten. Eerder legde NS terzijde omdat deze treinen niet voldoen aan milieutechnische eisen.

Nu heeft NS opnieuw de mogelijkheden bekeken met deze problemen, maar de milieutechnische eisen bleken niet de enige problemen te zijn. Deze dieseltreinen verkeren in een dusdanig slechte staat dat ze niet snel in gezet kunnen worden. De motoren, draai- en wielstellen zouden een revisie nodig hebben voordat ze ingezet kunnen worden. Dit zou zeker zes maanden duren. Bovendien heeft het onderhoudsbedrijf van NS niet de tijd om zich bezig te houden met het onderhoud van deze treinen.

4. Hulp door collega vervoerders

Als laatste heeft NS gekeken of er andere vervoerders in Nederland waren die wellicht bereid waren om treinen te verhuren aan NS. Als andere Nederlandse vervoerders, zoals Arriva of Syntus, rijtuigen over hadden, zou NS die tijdelijks kunnen huren.

NS zegt bij haar collega’s te hebben gecontroleerd of zij extra materieel beschikbaar hebben, maar daar was volgens de spoorvervoerder geen sprake van. “Ook zij hebben vanwege de grote piekbelasting al het beschikbare materieel nodig op dit moment.”

Nieuw materieel

NS heeft al nieuw materieel besteld, maar dit wordt pas vanaf december 2016 geleverd. In 2016 en 2017 worden geleidelijk 199 nieuwe sprinters geleverd en voor 2021 heeft NS nieuwe nieuwe intercity’s besteld. “Met de instroom van dit nieuwe materieel en met de terugkeer van treinen uit onze strategische reserves is de materieelbehoefte in de periode halverwege 2017 tot 2016 voor alle groeiscenario’s afgedekt”, aldus NS.

Inge Jacobs