Dijksma: reiziger gevangene van boetesysteem ministerie

Staatssecretaris Sharon Dijksma van Infrastructuur en Milieu wil dat reizigersorganisaties kunnen bepalen waar het boetegeld dat NS moet betalen bij wanprestaties naartoe gaat. Dat zei de bewindsvrouw woensdag in een debat met de Tweede Kamer. Nu moet NS bij wanprestaties nog een boete aan het ministerie betalen, maar volgens haar zou het beter zijn als het geld wordt opgespaard in een soort fonds. Reizigersorganisaties mogen vervolgens bepalen waar het geld in wordt gestoken. “Zo is de reiziger geen gevangene meer van het vestzak-broekzak systeem.”

Omdat de Nederlandse overheid 100 procent eigenaar is van NS worden er al langere tijd vraagtekens geplaatst bij het boetesysteem in de vervoersconcessie. “Zoals de concessie-afspraken nu zijn volgt er op falen een boete. Ik vind dat niet goed.”

Reiziger

“Misschien is het goed om een fonds te maken waar de boetes worden opgespaard. We kunnen dan aan de reizigersorganisaties vragen wat een rechtvaardige besteding is voor het boetebedrag. Ik denk dat je op deze wijze het een en ander aan veranderingen kunt bewerkstelligen.” De staatssecretaris stelde verder in twijfel of er wel op de juiste prestatie-indicatoren wordt gestuurd. Volgens Dijksma moeten deze relevant zijn voor de reiziger en is dat nu niet altijd het geval.

Het ministerie is met ProRail en NS aan het onderzoeken hoe er op bestaande projecten kan worden bespaard nu er grote tekorten zijn ontstaan. Daarbij kijken ze onder meer of projecten te combineren zijn. Eerder deze week werd bekend dat de tekorten van het Programma Hoogfrequent Spoor nog hoger uitvallen en kunnen oplopen tot 323 miljoen euro. Ook diverse andere grote spoorprojecten hebben met financiële tegenvallers te maken.

Tegenvallers

De oorzaken van de mogelijk hoger uitvallende tegenvallers bij PHS liggen voor een groot deel bij het niet behalen van een bezuinigingsopdracht van het kabinet Rutte I. “Het kabinet Rutte I ging er vanuit dat een publiek-private samenwerking zou leiden tot lagere kosten. Deze verwachting is niet uitgekomen. De planologische procedures zijn juist complexer geworden in plaats van simpeler. Er dienden onder andere maatregelen te worden genomen tegen geluidshinder. Er zijn extra studiekosten bijgekomen.”

Volgens de bewindsvrouw moeten er nu andere oplossingen worden gevonden om geld te besparen. “De taakstelling wordt niet door mij weggehaald, maar de oplossingsrichting die destijds is bedacht werkt niet. Ik kan dit niet negeren en vervolgens mijn opvolger hiermee opzadelen.”

Infrastructuurfonds

Volgens Dijksma zijn de grote financiële problemen bij spoorprojecten te wijten aan dat er “geen flexibiliteit zit in het Infrastructuurfonds”. Ook ligt volgens haar het deels aan hoe ProRail en NS functioneren als organisaties. “Ik ga niet het ene gat met het andere dichten. We moeten met elkaar keuzes maken”, stelde ze. In die keuzes moet de reiziger en niet het systeem voorop staan, aldus de bewindsvrouw. “Dat vraagt ook iets van houding.”

Intercity Direct

Dijksma hoopt komend najaar te kunnen investeren in maatregelen die de prestaties van de Intercity Direct op de HSL Zuid verbeteren. Deze week werd bekend dat harde wind ervoor heeft gezorgd dat de vervanger van de Fyra in 2015 ruim 236 keer is vertraagd of uitgevallen. Op de spoorbrug bij Moerdijk zijn de  windstoten veel sterker zijn dan boven land en daar zijn de Intercity Direct-treinen niet tegen bestand. “We kijken in de techniek wat de mogelijkheden zijn om tot verbeteringen te komen. Dat zijn vaak dure oplossingen. We zijn dat nu aan het verkennen. Het feit is dat het niet op orde is en dat het opgelost moet worden.”

Maatschappij Voor Beter OV gaf woensdagavond in een reactie op het debat aan dat NS volgens het “three strikes, you’re out”-principe zijn concessie voor de HSL tussen Amsterdam, Schiphol, Rotterdam en Breda (de IC Direct) alsmede voor de IC-Brussel in moet leveren. “Er zal een nieuwe concessie moeten worden verstrekt aan een spoorvervoerder die op de HSL-Zuid wél de afgesproken kwaliteit aan reiziger en belastingbetaler kan leveren”, aldus de reizigersorganisatie.

Marieke van Gompel