Advies: investeren in extra spoor niet de oplossing

De uitbreiding van hoofdspoorwegen is in de toekomst geen effectieve manier om mobiliteitsknelpunten op te lossen. Dit geldt ook voor het aanleggen van extra asfalt. Een betere bereikbaarheid zal alleen tot stand komen door de bestaande infrastructuur beter te gebruiken en door de ontwikkeling van nieuwe vervoerswijzen.

Dit schrijft de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in het advies ‘Van B naar Anders: Investeren in mobiliteit voor de toekomst’. Hierin wordt het Rijk geadviseerd om het voortouw te nemen in de bevordering van nieuwe mobiliteitsoplossingen.

Investeringen

Het is opvallend dat de Rli gemerkt heeft dat zowel wetenschap als politiek zich bewust lijken te zijn van de noodzaak om mobiliteit anders te bekijken. Een investeringsstrategie zou al moeten inspelen op de veranderende mobiliteitsbehoefte en meer gebruik moeten maken van technologie. Maar helaas wordt dit besef in de praktijk nauwelijks toegepast; het Rijk en de decentrale overheden investeren nog steeds met name rijkswegen en spoorwegen.

De aanleg van extra asfalt en extra spoor is echter duur en heeft alleen een plaatselijk en tijdelijk effect. Dus moeten de regels, de financiering en de werkwijzen verbeteren en daarin moet het Rijk het voortouw nemen. “Wet- en regelgeving moet bevorderen dat alle mobiliteitsoplossingen bij investeringsbeslissingen worden betrokken – ook als deze nog in de kinderschoenen staan of gevestigde belangen doorkruisen.”

Belangen

Uit het onderzoek kwamen drie oorzaken naar voren die verklaren waarom het zo lastig is om een omslag in het investeren in mobiliteit te realiseren. Ten eerste houden bestaande regels en afspraken vernieuwing tegen. Tevens is de mindset van betrokkenen op dit moment met name sterk bepaald door de historisch gegroeide praktijk. De laatste reden is dat het Rijk, de provincies, de gemeenten en zelfs vervoersbedrijven geneigd zijn eerst vanuit hun eigen doelstelling te handelen.

Dit leidt ertoe dat nieuwe partijen met toekomstgerichte oplossingen erg moeilijk aan de bak komen in de mobiliteitssector. Een ander voorbeeld is dat het erg lastig is om rekeningrijden in te voeren of flexibele prijzen in het OV toe te staan. De Raad van leefomgeving en infrastructuur denkt dat dit verstandig is, maar plannen hiervoor zijn tot nog toe steeds afgewezen.

Cultuuromslag

Dit kan alleen opgelost worden door een cultuuromslag, waarbij alle betrokken partijen anders gaan kijken en anders gaan inzetten. De Rli pleit om die reden voor de opstelling van een nieuwe Bereikbaarheidswet en door duurzaamheid een meer prominente rol toe te bedelen. Bovendien kan het effectief zijn om de projecten die nu al op de agenda staan toch te heroverwegen.