Wetsvoorstel Vierde Spoorpakket aangenomen

De Eerste Kamer heeft dinsdagmiddag het wetsvoorstel Implementatie Vierde Spoorwegpakket aangenomen. Dit betekent onder andere dat de spoormarkt geleidelijk meer wordt opengesteld. Dit moet leiden tot een groei van het aanbod op het spoor, meer kwaliteit en meer efficiëntie. Onderhands gunnen zal wel mogelijk blijven, maar alleen nog onder bepaalde voorwaarden. 

Het wetsvoorstel Implementatie Vierde Spoorwegpakket is de nationale invulling van Europese wetgeving die moet leiden tot één Europese spoorwegruimte. De ChristenUnie, SGP, VVD, CDA, 50PLUS, D66 en de Onafhankelijke SenaatsFractie stemden voor het wetsvoorstel. De PvdA, GroenLinks, Partij van de Dieren, SP en PVV stemden tegen.

Vierde Spoorwegpakket

Het Vierde Spoorwegpakket bepaalt dat in alle EU-lidstaten openbare aanbesteding vaker zal worden toegepast. Daardoor mogen buitenlandse spoorvervoerders dus lijnen gaan exploiteren, zoals nu al gebeurt in Nederland op de decentrale lijnen. Maar het aannemen van de wet heeft geen gevolgen voor de huidige hoofdrailnetconcessie van NS tot 2025. Wat daarna gebeurt, zal vooral afhangen van de onderzoeken die staatssecretaris Stientje van Veldhoven nu laat uitvoeren naar de marktordening op het spoor en de midtermreview van NS.

Het blijft in ieder geval mogelijk om een concessie onderhands te gunnen. Dit werd door de Transportministers in 2015 besloten, nadat verschillende lidstaten de volledige openstelling van het spoor tegen wilden houden. Eigenlijk was volledige marktwerking op het hele Europese spoorwegnet de bedoeling. Ook Nederland wilde het Nederlandse spoor niet openbaar aanbesteden.

Marktwerking op het spoor is al jaren een heet hangijzer in de politiek en tijdens het debat vorige week bleek ook dat enkele Eerste Kamerleden zich zorgen maakten over die mate van concurrentie. Dit zou niet gegarandeerd zorgen voor een beter product voor de reizigers. Staatssecretaris Stientje van Veldhoven van IenW beloofde echter dat bij een besluit over wel of geen marktwerking op het spoor het belang van de reiziger leidend zal zijn.

Marktpijler

Het Vierde Spoorpakket is onderverdeeld in een marktpijler en een technische pijler. In de marktpijler wordt de open toegang tot de personenvervoermarkt geregeld. De Europese Commissie gelooft dat die open toegang tot de spoormarkt zal zorgen voor meer groei van het aanbod en een betere kwaliteit. Maar de Nederlandse overheid heeft hier al eerder kritiek op geleverd.

De toenmalige staatssecretatis Wilma Mansveld maakte in 2015 nog duidelijk dat het Nederlandse kabinet sterke twijfels had of de gewenste verbetering van het vervoer wel bereikt zou worden door liberalisering van het spoor. Bovendien zou hierdoor het hoofdrailnet worden opgeknipt, terwijl dit netwerk in Nederland juist grote samenhang vertoont. Dat zou dus eerder tot een verslechtering leiden voor reizigers, vreesde Mansveld.

Technische pijler

De technische pijler van het wetsvoorstel gaat met name over het weghalen van technische obstakels voor spoorvervoerders die verschillende nationale standaarden en procedures met zich meebrengen. Dit betekent dat bepaalde onderdelen van vergunningverlening, toezicht en handhaving verschuiven van de ILT naar Europees niveau. De hoop is dat dit zorgt voor minder administratie en een beduidend kortere looptijd.

Lees ook:

Liberalisering verdeelt Eerste Kamer over Vierde Spoorpakket