‘Positie regionale spoorververvoerders verzwakt door omvorming ProRail’

Als ProRail onder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat komt te hangen, zal de rol van de regionale spoorvervoerders en regionale overheden steeds verder op de achtergrond komen te liggen. Dat verwacht Coen Storm, directeur Rail van Connexxion. “Het meeste geld gaat nu al op aan projecten op het hoofdrailnet en in de Randstad. Daarnaast gaat de pot kleine infrastructuur nagenoeg volledig naar NS. Er blijft voor de regio niks over.”

Coen Storm is een van de sprekers bij het SpoorPro Seminar ‘Omvorming ProRail tot zbo’ en spreekt in aanloop daar naar toe zijn zorgen uit over de deprivatisering van de spoorbeheerder.

Minister Stientje van Veldhoven heeft op 17 februari het wetsvoorstel voor de omvorming van ProRail tot zelfstandig bestuursorgaan naar de Tweede Kamer gestuurd. ProRail ontvangt jaarlijks ongeveer twee miljard euro subsidie van het ministerie van IenW voor het beheer, onderhoud en de aanleg van het spoor. Het ministerie verwacht met het omvormen van ProRail tot zbo scherper inzicht te krijgen in de besteding van deze middelen en zich beter te kunnen verantwoorden naar de Tweede Kamer.

Heroverweging

Een groot aantal partijen in de spoorsector heeft kritiek geuit op de structuurwijziging van de spoorbeheerder, waaronder Connexxion. Bij Connexxion zijn er met name zorgen over de positie van de regionale vervoerders en regionale overheden. Storm: “De positie van de regionale spoorvervoerders is op dit moment niet goed. De heroverweging van de toekomst van het hoofdrailnet heeft nog steeds niet plaatsgevonden. Daar zien we nog geen enkele beweging in. Aan alle kanten zien we een soort verstarring van Den Haag samen met NS en daar komt ProRail straks nog bij.”

“ProRail heeft in de afgelopen jaren onder leiding van Pier Eringa een enorme draai richting de markt gemaakt. ProRail heeft ons veel beter gesupport met sterk verbeterde dienstverlening. Wij hadden het idee dat we op de goede weg waren, maar met de omvorming van ProRail zijn we weer terug bij af. Dit biedt voor ons geen toegevoegde waarde.”

Advies Raad van State

Ook de Raad van State toonde zich kritisch over de plannen van het ministerie en gaf het advies om de structuurwijziging te heroverwegen. “Wij roepen de politiek op om het verstand te gebruiken en het statenadvies te volgen. Het kost klauwen met geld en zorgt voor heel veel onrust. Het is onduidelijk wat hiermee wordt verbeterd. Niet voor de reizigers, maar zeker ook niet voor de regionale vervoerders.”

Volgens Storm spelen er op dit moment regionaal met name financieringsproblemen. “Er wordt te weinig geïnvesteerd in het regionale spoor. Regionale overheden hebben te weinig geld om te investeren en het Rijk draagt minimaal bij. Wij vinden dat alle investeringen in de infra gedaan moeten worden door het ministerie. Dan voorkom je dat met het verdwijnen van de BTW-verrekening door de deprivatisering van ProRail er belastinggeld moet worden rondgepompt.” Het is volgens de directeur Rail logisch om dit bij het ministerie onder te brengen omdat het spoor een samenhangend geheel is “en als dusdanig behandeld moet worden”.

Stationsbeheer

Verder zou het volgens Storm goed zijn als het stationsbeheer volledig in handen van ProRail komt te liggen. Nu is er nog een versnippering tussen ProRail, NS Stations en NS vastgoed. “Waarom laat je niet degene die betaalt en uiteindelijk vooral verantwoordelijk is voor de infra en ook stations voor een groot deel onder infra valt zoals transfervoorzieningen. Doe de rest daar ook bij. Niemand weet nu precies waar de grens ligt.”

Het zou volgens de bestuurder goed zijn om de opbrengsten op stations in de infrastructuur te investeren. “Wat er nu gebeurt is dat ProRail betaalt en NS verdient via de winkels. Als de stations naar ProRail gaan, dan ontstaat er een level playing field waarbij iedereen hetzelfde betaalt voor voorzieningen”, vindt hij. “Voor de infrastructuur betalen ook alle vervoerders dezelfde gebruikersvergoeding. Het is gek dat wij nu op een station meer betalen dan een concurrent.”

“Door de stations in zijn totaliteit door ProRail te laten beheren wordt ProRail een infrastructuurbeheerder in zijn volle glorie. Als je de grenzen weg haalt, dan maak je alles veel transparanter. De omvorming naar een zbo zal hier niet aan bijdragen.”

Vakblad SpoorPro organiseert op 10 maart het SpoorPro Seminar ‘Omvorming ProRail tot zbo’ in Eenhoorn Meeting Center in Amersfoort. Daarbij komen diverse deskundigen aan het woord die de gevolgen van de deprivatisering van ProRail voor de spoorsector zullen bespreken.