Concessies dwingen ProRail en NS tot meer transparantie
NS en ProRail dienen actuele data, zoals prestaties per traject en reizigersaantallen, op een meer transparante manier met andere partijen te delen. Dat staat in de nieuwe ontwerp vervoer- en beheerconcessie die door staatssecretaris Wilma Mansveld naar de Tweede Kamer is gestuurd. NS dient daarbij ook de brondata van reisinformatie en tarieven te delen met belanghebbende partijen. Verder zullen de boetes voor NS en ProRail oplopen als zij twee jaar achter elkaar niet de gewenste prestaties behalen.
Mansveld had in april van dit jaar al een concept-beheersconcessie en een concept-vervoerconcessie gepubliceerd. Belanghebbenden organisaties konden daarop reageren. Aan de hand van de reacties zijn een aantal concessievoorwaarden aangepast, waaronder het boetesysteem.
Prestaties
Het ministerie wil strakker gaan sturen op de prestaties van de spoorbedrijven op individuele trajecten en de onafhankelijkheid van de metingen. Zo is als prestatie-indicator de klanttevredenheid van de decentrale overheden toegevoegd. Verder gaat een extern bureau een audit uitvoeren op de definities, meetmethoden en instelwaarden van de prestatie-indicatoren in de vervoersconcessie en de beheersconcessie. De consumentenorganisaties in het Locov worden hier nauw bij betrokken en zullen hierover ook een advies uitbrengen.
Voor het meten van klantoordelen wordt NS aangesloten bij de OV-klantenbarometer. Daarmee wordt het mogelijk om alle vervoerders, volgens dezelfde meetmethode, onderling te vergelijken op het klantoordeel. Nu voert NS haar klanttevredenheidsonderzoeken nog zelf uit. In de eerdere versie van de vervoersconcessie was al opgenomen dat de klantoordelen ook nog onafhankelijk kunnen worden uitgevoerd op verzoek van de concessieverlener.
Kwaliteit meten
Een onafhankelijke instelling zal verder de verantwoordingsrapportages van NS toetsen en hiervoor een goedkeuringsverklaring afgeven. Ook gaat het ministerie de kwaliteit van de metingen van de prestaties regelmatig toetsen.
Als de NS de afspraken de eerste keer niet nakomt, dan volgt er een boete van 500.000 euro. Bij de tweede keer wordt de boete verhoogt naar 750.000, bij de derde keer kost het de spoorvervoerder één miljoen euro. De hoogte van de boete heeft een maximum van 6,5 miljoen euro per jaar. ProRail dient bij de eerste keer dat prestaties niet worden gehaald 75.000 euro te betalen. Bij de tweede en derde keer volgen respectievelijk boetes van 100.000 en 125.000 euro. De maximale boete staat bij ProRail op 2,75 miljoen euro per jaar. Bij goede prestaties krijgt NS een beloning die kan oplopen tot 10 miljoen euro.
Besteding boetes
De consumentenorganisaties in het LOCOV gaven tijdens de consultatie aan dat zij willen dat de boete ten goede komt aan de reiziger. Mansveld heeft in de concessie vastgelegd dat ProRail en NS in het overleg met de consumentenorganisaties bekijken hoe het geld het beste kan worden besteed.
Verder bevat de vervoersconcessie prikkels tot verhoging van de snelheid van treinen. NS maakte eerder al bekend plannen te hebben om een intercitypark te bestellen voor de HSL-Zuid en de reguliere treindiensten. Daarbij heeft de vervoerder afgesproken dat de intercity-treinen die op de hogesnelheidslijn gaan rijden, een snelheid van minstens 200 kilometer per uur halen.
Spitstarief
Mansveld meldde verder aan de Kamer dat NS treinreizen in de spits duurder mag maken als ze kan bewijzen dat “capaciteitsuitbreiding, optimaliseren van de dienstregeling en enkel een prijsverlaging niet voldoende werkt of onbetaalbaar is”. De staatssecretaris meent dat tariefdifferentiatie van belang kan zijn voor een betere benutting van het systeem en een betere spreiding van de reizigers.
NS mag een voorstel maken voor tariefdifferentiatie. Daarbij moet zij onderzoek uitvoeren naar de effecten van verschillende percentages van tariefdifferentiatie voor de verschillende reizigersgroepen en op de benutting van het systeem.
Treinstations
Mansveld wijst in haar brief er nogmaals op dat de treinstations in handen blijven van NS en ProRail. Zij liet eerder onderzoeken wat de gevolgen zijn als de stations worden ondergebracht bij regionale overheden, commerciële partijen, alleen bij ProRail of in een nieuwe joint venture tussen ProRail en NS. Op basis van de conclusies van het onderzoeksbureau zegt zij geen aanleiding te zien om nu over te gaan tot een wijziging in de positie van partijen op stations.
Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (FMN), waarin de private vervoerders zijn verenigd, zei eerder in een reactie dat de voordelen die NS heeft vanuit haar machtspositie op stations en bijvoorbeeld de aanbesteding in Limburg in het onderzoek onvoldoende zijn bekeken. Volgens de organisatie zijn de nadelen van kruissubsidiëring onvoldoende belicht en worden de nadelen van afsplitsing te groot voorgesteld.
Kwaliteit spoorinfrastructuur
Verder meldt de staatssecretaris dat ProRail samen met de spooraannemers werkt aan het verbeterprogramma prestatiegericht onderhoud dat ten goede komt aan de kwaliteit van de spoorinfrastructuur. Daarbij wordt gewerkt aan een eenduidige set van veiligheidswaarden die voor de hele spoorinfrastructuur geldt. In de beheersconcessie is vastgelegd dat ProRail beschikt over een actuele database die inzicht geeft op de staat van de infrastructuur.
Marieke van Gompel
Lees ook:
