‘Prijs OV speelt nauwelijks rol bij keuze voor auto boven OV’
Het goedkoper of zelfs gratis maken van het openbaar vervoer haalt nauwelijks mensen over om de auto te laten staan. Het is effectiever om de kwaliteit van het OV te verbeteren en het gebruik van de auto duurder te maken. Dit stelt Oded Cats van de TU Delft. Cats is ook verbonden aan het Public Transport Lab.
In Duitsland en België wordt op dit moment overwogen om het OV gratis te maken om luchtvervuiling tegen te gaan. Ook in Nederland wordt gezocht naar manieren om het OV aantrekkelijker te maken dan de auto. Volgens Cats is de lage prijs vrijwel nooit de reden voor automobilisten om het openbaar vervoer links te laten liggen. Daarentegen toont onderzoek wel aan dat mensen gevoeliger zijn voor prijsverhogingen in de tarieven voor het openbaar vervoer dan voor prijsverlagingen.
Gratis OV Tallinn
Cats houdt zich als assistent professor op de afdeling Transport en Planning bezig met transportnetwerken, beleid en reisgedrag. Hij heeft eerder een uitgebreid onderzoek gedaan naar een project met gratis OV in de Estlandse hoofdstad Tallinn. In 2013 besloot deze stad om het openbaar vervoer gratis aan te bieden aan alle inwoners, om daarmee drie doelen te bereiken.
De stad hoopte het gebruik van het openbaar vervoer te stimuleren en wilde mobiliteit verbeteren voor groepen met een laag inkomen. Bovendien moest dit project ervoor zorgen dat inwoners van de stad zich werkelijk inschreven. In Estland bleven op dat moment veel mensen ingeschreven staan in hun geboorteplaats, maar daardoor betaalden ze geen belasting in Tallinn. Het OV was alleen gratis voor ingeschreven inwoners van de stad.
Prijs speelt geen rol
“Het eerste doel werd niet behaald”, stelt Cats. “We konden zeer weinig bewijs vinden dat mensen werkelijk verschoven van de auto naar het openbaar vervoer. Dit komt omdat prijs vaak geen rol speelt bij de keuze van een reiziger om de auto te kiezen boven het OV.” De reizigersgroei van ongeveer 14 procent in Tallinn kwam vooral van twee kanten. Ten eerste gingen al bestaande OV-gebruikers meer reizen en ten tweede besloten mensen niet langer te lopen op korte afstanden. “Dat was natuurlijk niet het doel.”
De lessen en ervaringen van het project in Tallinn zijn volgens de assistent professor ook van kracht in Duitsland of in Nederland. Daar komt nog bij dat gratis OV op meerdere plekken is getest en nooit effectief is geweest. Een bekend project in het Belgische Hasselt liep op niets uit; het was financieel niet houdbaar. In Tallinn was het louter betaalbaar, omdat fors meer mensen belasting gingen betalen in de hoofdstad.
Kosten autogebruik
Cats benoemt twee alternatieve maatregelen die wel kunnen leiden tot een overstap van auto naar het OV. Als eerste moet het gebruik van een auto duurder gemaakt worden, vooral tijdens de spits en in zeer drukke gebieden. Er zijn namelijk maatschappelijke kosten verbonden aan het gebruik van een auto, zoals kosten voor files of de kosten voor ruimte die nodig is voor parkeerplaatsen. Voor die kosten draait een automobilist nu niet op.
Door een congestie-belasting in rekening te brengen of parkeertarieven duurder te maken, worden automobilisten gedwongen na te denken over de werkelijke kosten van het gebruik van een auto. “Als je hiermee geconfronteerd wordt, kun je een meer geïnformeerde en bewuste keuze maken of je echt wilt opdraaien voor deze kosten of toch kiest voor een andere vervoersmodaliteit”, vertelt Cats.
Kwaliteitsverbetering OV
De tweede oplossing betreft het verbeteren van de kwaliteit van het openbaar vervoer. De meeste winst is daar te behalen door in te zetten op een goede frequentie, snelheid en betrouwbaarheid. “Als je het OV gratis zou uitvoeren, loop je een fors bedrag mis aan ticketverkoop”, bepeinst Cats. “Zou je zo’n bedrag steken in de kwaliteitsverbetering van het OV, trek je hoogstwaarschijnlijk veel meer autogebruikers.”
Ik was de afgelopen 25 jaar een verstokte autorijder. Pas recent, na de start van https://MrWheelson.nl heb ik het openbaar vervoer ontdekt. De belangrijkste reden is dat ik vaak in het centrum van grote steden moet zijn waar parkeren duur en lastig is en de wegen er omheen vaak verstopt zijn. Daardoor gaat het reizen met de trein gewoon sneller.
Daarnaast is het tijdsvoordeel doordat ik in de trein kan doorwerken erg prettig.
Als je in grote stad woont/werkt waar mensen pakweg 60% van een laag (midden)inkomen moeten rondkomen dat doet de prijs van het ov er zeker toe.Geregeld hoor je bijv in verkiezingstijd dat de tarieven te hoog zijn.”De chipkaart is zo leeg”. Deze mensen hebben gewoon niet de centjes om vaak met OV te gaan. Je moet dan de keuze maken wel of niet. Zo scheelt het 2 cent per km meer of minder als je resp in Den Haag of Rotterdam woont. Idem met abo’s tref je flinke prijsverschillen aan.
Ik hoor veel te vaak, dat het OV niet deugt, maar dat wordt gezegd door mensen die zelf nooit de trein of de bus nemen. Meestal klopt dit negatieve oordeel niet; het is een smoes om het evident veel duurdere vervoer per eigen auto te rechtvaardigen. Het gebruik van deelauto’s loopt namelijk ook niet hard, hoewel dat aanzienlijk goedkoper is dan het aanhouden van een eigen auto. (Ik heb het even niet over de (lease)auto van de zaak, maar dat betreft maar een deel van de auto-verslaafden.)
@Hans Beukers
Mooi dat je het in 25 minuten kan fietsen, fietsen is op alle gebieden beter dan het OV en zal op zo’n afstand niet moeten concurreren met het OV.
Dat kapotte grammofoonplaatverhaal gaat alleen niet op. Integendeel, juist omdat het OV zoveel plekken bedient waar mensen zijn en moeten zijn onder druk van de politiek, is het tergend langzaam en onaantrekkelijk. Uiteindelijk gaat het grootste deel van de reizigers er op vooruit als de bus minder vaak stopt.
Waar staat die thumbs up knop voor Hans Beukers? OV brengt je ve plek waar je niet bent, naar een plek waar je niet moet zijn.
Openbaar vervoer brengt je van een plek waar je niet bent naar een plek waar je niet wilt zijn op een tijdstip dat je niet goed uitkomt. Dat ervaar ik dagelijks: bv met OV naar ziekenhuis in mijn woonplaats OV 1h:20 min. (incl. 12 min. lopen naar halte), de fiets 25 min. en de motor 10 min.. Ik kies voor eigen vervoer, de meerkosten van het eigen vervoer worden ruimschoots gecompenseerd door reistijdwinst. Het is tijd dat het OV concepten ontwikkelt die tegemoetkomen aan bovengenoemd bezwaar.
Veel automobilisten hebben een bedrijfswagen met tankpas. Hoe kun je financieel daar nog tegen concurreren? Het duurder maken van de auto moet dus gezocht worden in het afschaffen van dit loon in natura (zonder sociale premies!).