Flexvervoer: het streekvervoer van de toekomst

Het busvervoer staat onder druk, met name op het platteland waar de reizigersvraag laag is. Zogenaamd onrendabele buslijnen worden geschrapt en bushaltes worden opgeheven. Het risico op vervoersarmoede neemt toe. Flexvervoer – slimme, vraaggestuurde busjes zonder vaste dienstregeling – is een oplossing met groot potentieel. Dit blijkt uit een analyse van adviesbureau Berenschot met casestudies van Via, marktleider in flexvervoersoftware.

Door de inzet van software voor routeplanning, ritreservering en betaling kunnen nieuwe flexsystemen duidelijk efficiënter en gebruiksvriendelijker worden ingericht dan analoge belbussen. Daarmee kunnen ze helpen om het basisniveau van publieke mobiliteit in stand te houden of op orde te brengen en daarbij een brede doelgroep aan te spreken. Denk aan het fijnmazige openbaar vervoer in landelijke gebieden, maar ook aan doelgroepenvervoer (WMO, scholieren) – en idealiter een combinatie ervan.

Om dit te bereiken, moeten flexvervoersystemen op de juiste manier worden opgezet en in het bestaande systeem worden geïntegreerd. Vraaggestuurde busjes moeten alleen daar worden ingezet, waar geen vaste buslijnen beschikbaar zijn. Uit de casestudies die Berenschot heeft uitgevoerd, komen de volgende actoren naar voren:

• Ritboeking op korte termijn. De meest succesvolle systemen kennen geen minimale reserveringstijd; wachttijden van 20 minuten zijn gebruikelijk.
• Eenvoudige boekings- en betaalwijzen. Hoe eenvoudiger een rit te boeken is, hoe lager de drempel om het flexvervoersysteem te gebruiken.
• Volledige integratie met lijngebonden OV. Als dit niet meteen mogelijk is, is het raadzaam om de dienstregeling van vaste buslijnen in de flexvervoerapp te integreren.
• Geen vaste routes. Om de potentie van flexvervoer volledig te benutten, is het aan te raden om vaste routes te vervangen door een netwerk van (virtuele) haltepunten.
• Voldoende schaal. Voldoende schaal helpt de efficiëntievoordelen van flexvervoer te realiseren en maakt het systeem aantrekkelijker voor gebruikers.
• Gerichte marketing. Om de doelgroep te verbreden, is het aan te bevelen om de nieuwe service als deel van het OV te marketen.

Uitdagingen

Naast de kansen die flexvervoer kan bieden, zijn er echter ook uitdagingen. Zo zijn flexsystemen vaak lastig te financieren, omdat flexvervoer zonder vaste dienstregeling onder de Wet personenvervoer 2000 niet als openbaar vervoer wordt erkend. Daarmee valt het in principe buiten de scope van OV-middelen. Een specifieke subsidieregeling (zoals in Duitsland) zou kunnen helpen om een dergelijk aanbod in Nederland te bevorderen. Voor de langere termijn zijn aanpassingen in wet- en regelgeving nodig, om flexvervoer een vast onderdeel van het streekvervoer te maken en de koppelkansen met het doelgroepenvervoer beter te kunnen gebruiken.

Duitsland

Sprinti is een grootschalig flexvervoersysteem voor first- en last-mile-verbindingen buiten de stad Hannover in Duitsland. Opgericht in 2021 in drie buitenwijken, werd de service snel een succes. In de pilotfase zijn circa drieduizend ritten per week afgerond, waarbij volgens een onderzoek één op de drie ritten een rit met een privéauto heeft vervangen. Na de succesvolle pilot wordt de service nu uitgebreid naar twaalf wijken en komt er een vloot van honderdtwintig minibussen. Sprinti is mede gefinancierd door een landelijk subsidieprogramma voor innovatief openbaar vervoer. Het achterliggende systeem wordt verzorgd door softwarebedrijf Via.