‘NS dient eerst de procedures van het instapproces aan te passen’

De NS startte deze week een campagne om reizigers bewust te maken van het gevaar dat zij lopen wanneer ze na het fluitsignaal nog instappen. Maar de ‘Na het fluitje niet meer instappen’-campagne is een schoolvoorbeeld van hoe goed de OV-sector is in het besmeuren van zijn eigen imago. Dat zegt Rikus Spithorst van de Maatschappij voor Beter OV in zijn column.

COLUMN – In tegenstelling tot in veel andere sectoren, is het met het gevoel voor PR in de OV-sector slecht gesteld. Het is erg jammer om te zien hoe de sector zijn eigen goede imago keer op keer vakkundig om zeep helpt.

Fluitje

Kijk nu eens naar de NS. “Na het fluitje niet meer instappen.” Want dat is gevaarlijk en levert vertraging op. Zegt de NS. Laat ik op deze plek eerst maar even zeggen dat ik inderdaad sommige passagiers levensgevaarlijke capriolen zie uithalen. En helaas, dit soort onverschrokken waaghalzen laat zich niet tegenhouden door een poster op het perron of een advertentie in de krant.

Maar laten we eens wat kritischer naar het instappen en dat fluitje kijken. Of luisteren, zo u wilt.

Gevaar

Na het fluitsignaal instappen is gevaarlijk, zegt de NS. Daar ben ik het maar zeer ten dele mee eens. Immers, voordat de deuren door de conducteur op afstand worden gesloten, dient hij zich ervan te vergewissen dat er niemand meer instapt. Na het sluiten van de deuren, maar voordat de conducteur aan de machinist het sein geeft dat hij kan gaan rijden, dient de conducteur te kijken of er niemand met enigerlei lichaamsdeel of stuk bagage tussen een deur zit. Als dat proces goed verloopt, is iedereen binnenboord.

Bij het laatste geval waarbij – in Santpoort – een instappende reiziger bekneld raakte, werd meegesleurd en ernstig gewond raakte, besliste de rechter dat niet die reiziger, maar de NS fout zat, en werd het bedrijf veroordeeld tot een fikse schadevergoeding. De signalering van het instapproces (de geluidssignalen) is sindsdien echter niet aangepast.

Vertraagde treinen

Ook niet onbelangrijk, is de vraag in hoeverre het voor reizigers überhaupt mogelijk is om tijdig in te stappen. Vaak komen passagiers aanstormen uit een andere trein, die te laat op het station is gearriveerd. Het is niet meer dan logisch, dat die reizigers hun aansluiting willen halen. Geef ze eens ongelijk…

Bovendien is de cultuur binnen de NS niet gericht op het wachten op deze reizigers. Nee, de trein moet op tijd rijden, ook als de overstappers daarmee de trein voor hun neus zien wegrijden. Nu kan het gebeuren dat de overstappende reiziger uit een vertraagde trein komt aanstormen, en een halve minuut te vroeg de deuren van zijn aansluitende trein voor zijn neus ziet dichtgaan. Dat valt aan de reiziger niet uit te leggen.

Vertrektijden

Trouwens, op de gele borden staat de vertrektijd. En ook in andere informatiebronnen wordt die vertrektijd gemeld. Reizigers zien dat als de uiterste instaptijd. Het is niet te snappen, waarom de deuren van de trein een halve minuut van tevoren dichtgaan. Dan kun je dat allemaal wel opschrijven met allerlei kleine lettertjes in concessies of vervoerovereenkomsten, het is gewoon een beetje raar.

En het na het fluitsignaal instappen levert vertraging op, zegt de NS. Dat is in veel gevallen een belediging aan het adres van de reiziger. Het instappen in uitpuilende treinen kost nu eenmaal meer tijd. Dat die treinen uitpuilen, echter, is niet de schuld van de reiziger.

De NS heeft gewoon – ik blijf het benadrukken – te weinig rijtuigen ter beschikking om de reizigers ordentelijk te vervoeren. Dat is níet de schuld van de reiziger. Maar de NS maakt de reiziger wel verantwoordelijk. Als u na het fluitje nog instapt, loopt de trein door uw schuld vertraging op. Ik ben van neming dat iedereen die zich tijdig op het perron bevindt, ook de gelegenheid moet worden geboden om in te stappen. Ook als dat extra tijd kost.

Campagne

Natuurlijk, het instapproces dient vlot en veilig te geschieden. Maar met de nu gestarte “Na het fluitje niet meer instappen”-campagne zet de NS zichzelf voor schut. Het was beter geweest als de NS eerst had gezorgd voor voldoende beschikbare treinen, zodat het instappen vlot kan verlopen, en eerst had gezorgd voor goede afspraken over het wachten op vertraagde aansluitingen (en het correct toepassen daarvan). Pas dán was een campagne als deze aan de reiziger te verkopen geweest. Althans, als het fluitje niet een halve minuut van tevoren, maar pas tien tellen voor vertrek zou klinken.

Rikus Spithorst is de voorzitter van de Maatschappij voor Beter OV.