De (on)mogelijkheden van camerasystemen in het OV

De uitrol van 5G-netwerken biedt kansen om grote rekenkracht los te laten op data die worden verzameld met camerabeelden. De toepassing van camera’s kan daarmee ook in het OV steeds breder worden, maar het zal dan snel gaan over privacy. Terwijl uit videobeelden geanonimiseerde metadata kunnen worden onttrokken, zeggen Rolf van den Hoek en Geoffrey Smits van Hikvision.

De vraag van vlootbeheerders is volgens Van den Hoek verschoven van een simpel camerasysteem naar steeds diepere integratie, zowel in voertuigen als op remises. “Er wordt steeds meer geïntegreerd op één standaard ITxPT-platform, waardoor systemen met elkaar praten. Dat betekent ook dat er steeds meer data worden verzameld. Zo kan je kaartlezers combineren met telcamera’s. Dan weet je hoeveel zwartrijders je hebt op een lijn.”

Oplossing in autonome bussen

Onderdeel van dit systeem is de connectiviteit met het internet. En daar ontbreekt het nu nog aan, vooral in buitenstedelijke gebieden. “Maar als 5G straks echt landelijk is uitgerold, is bandbreedte geen probleem meer. Dan komen beelden online in de cloud beschikbaar in hoge resolutie en niet alleen onboard. Dat maakt het niet alleen makkelijker om in hoge kwaliteit mee te kijken bij calamiteiten, maar ook om in de cloud met deep learning algoritmes grote rekenkracht toe te voegen.”

Het zorgt ervoor dat bijvoorbeeld realtime valdetectie kan worden toegepast, of een signaal kan afgaan wanneer een voertuig moet worden schoongemaakt. Daarmee bieden camera’s een oplossing om veiligheid te borgen in bussen die in de verre toekomst autonoom rijden. Maar de eerste vraag die daarbij gelijk opspringt, is die op het gebied van privacy.

Want met camera’s kun je zelfs zo ver gaan om aan de hand van gezichtsherkenning gedrag te analyseren. Kijkt iemand blij, boos of verdrietig? Ontstaat ergens een vechtpartij? “Camera’s in een bus hebben nu als doel om de beelden bij zaken als calamiteiten terug te kijken. Je kunt niet van het ene op het andere moment zeggen: die camera’s zijn voor algemene bewaking en ik ga ze nu ook gebruiken voor een ander doel.”

Geanonimiseerde metadata

Geoffrey Smits van Hikvision noemt op dit moment het sentiment en draagvlak in de samenleving nog als drempel. “Mensen willen niet graag herkend worden of het gevoel hebben dat ze getraceerd worden. Maar gezichtsherkenning kan ook werken op een niveau dat er niets actief herkend wordt. Waarbij niet actief gezichten worden opgeslagen, maar stukjes data.”

Uiteindelijk is het alleen nog maar geanonimiseerde metadata die zijn onttrokken uit videobeelden, verduidelijkt Van den Hoek. “Je moet beelden niet gaan uitzenden en ontsluiten. Als je in staat bent gedrag te herkennen of valdetectie toe te passen, hoeft dat niet identificeerbaar te zijn. Je detecteert in die gevallen gedrag of vallen en dus geen mensen. Je verbreedt er alleen wel het doel van camera’s mee. Dat kan een hobbel zijn, maar als er niemand meer is die toezicht houdt, moet technologie dat gaan overnemen. In plaats van een buschauffeur die op een knopje drukt, neemt technologie dat over.”

Toeschrijven aan veiligheid

Smits maakt de vergelijking met de gezondheidszorg, waar privacy eveneens een issue is maar de mogelijkheden met camera’s al verder gevorderd zijn. “Als we het zo kunnen maken dat monitoring, herkenning en tracking niet plaatsvindt, maar beelden wel worden geanalyseerd en alleen alarmmeldingen worden doorgestuurd wanneer er iets misgaat, waarborg je privacy én heb je veiligheid. De balans tussen deze hebben we in de gezondheidszorg gevonden, maar kan je ook op het OV toepassen. Dan bied je reizigers wel veiligheid, maar maak je geen link met het 24/7 in de gaten worden gehouden.”

Belangrijk daarbij is dat dit dan ook op die manier wordt gecommuniceerd. “Je moet het toeschrijven aan die veiligheid”, zegt Van den Hoek. “Dat als de buschauffeur er niet meer is, je iets moet doen om ervoor te zorgen dat het nog steeds veilig is in die bus.”

“Het zal onderdeel gaan worden van het debat tussen veiligheid en privacy, of dat nu vanuit de overheid of samenleving is”, vult Smits aan. “Geloven we erin dat slimme technologie ook toepasbaar is mét bescherming van die privacy? Het is alleen metadata die niet wordt opgeslagen, maar het debat in de samenleving maakt het er niet makkelijker op. Je hebt het beeld tegen je.”

Andere cameratechnologie

En hoewel dit een uitdaging is dit niet alleen op het bordje van een fabrikant ligt, kan die wel een stap maken door een andere cameratechnologie in te zetten. Van den Hoek noemt als voorbeeld een telcamera die als sensor werkt omdat deze zodanig kan worden ingesteld dat niemand bij de beelden kan komen, en dus alleen data wordt opgeslagen. Toch was er scepsis over bij een potentiële klant buiten het OV.

“We zijn nu daarentegen bezig met een thermische camera om mensen te tellen. Dan kan je echt niemand identificeren. Voor valdetectie is het precies hetzelfde verhaal. Die nieuwe technologieën gaan daarvoor een oplossing bieden. We zijn er al mee bezig en het is een kwestie van tijd voor dit ook in het OV gebeurt.”