Tweede Kamer verdeeld over voorgenomen btw-verhoging

“Het groenste kabinet ooit jaagt mensen de auto in.” Zo beschrijft Tweede Kamerlid Cem Laçin (SP) het besluit van het huidige kabinet om het lage btw-tarief voor het openbaar vervoer te verhogen van 6 naar 9 procent. Vorige week debatteerde de Tweede Kamer met staatssecretaris Stientje van Veldhoven onder andere over het besluit om de tarieven te verhogen.

Een groot deel van de oppositiepartijen is tegen deze maatregel. Behalve de SP maakten ook PvdA, GroenLinks, 50Plus, PvdA en PVV hun zorgen kenbaar, omdat hiermee het openbaar vervoer minder aantrekkelijk wordt. De gevolgen van deze maatregel zijn echter helemaal niet zo groot, bracht de staatssecretaris hier tegenin. “Het effect is een eenmalige lichte demping op de groei van de reizigerskilometers.”

Onderzoek

Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft het Kennisinstituut van Mobiliteitsbeleid (KiM) onderzocht wat de gevolgen zijn van de btw-verhoging voor het openbaar vervoer. Door het hogere btw-tarief wordt een treinkaartje 2,8 procent duurder. Dit leidt ertoe dat het aantal gereisde kilometers met de trein met 1,3 procent afneemt. In bus, tram en metro wordt gemiddeld 1 procent minder kilometers afgelegd.

Van Veldhoven noemt dit effect gezien de totale groeiverwachting tot aan 2040 vrij beperkt. “We verwachten richting 2040 een groei op het spoor tussen 27 procent en 45 procent”, stelde ze. “Ook het gebruik van bus, tram en metro neemt in deze periode toe met 8 tot 31 procent.” Ze is van mening dat die groei ook met deze maatregel blijft doorgaan, onder andere omdat het aanbod wordt verbeterd.

16.000 treinreizigers minder

Hier werd door Laçin en GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger echter tegenin gebracht dat dit betekent dat er door deze maatregel 16.000 mensen niet meer in de trein stappen. “Niemand ontkent dat die groei er komt in 2040, maar volgend jaar hebben mensen last van die btw-verhoging”, aldus Laçin. “Die gaan de weg op.”

Ook Roy van Aalst van de PVV bekritiseerde het plan, omdat gevreesd wordt dat het hierdoor nog drukker wordt op de wegen. “Wie verzint het om de btw op het OV te verhogen? Iedere reiziger in het openbaar vervoer, scheelt ons weer een auto in het filemonster. We kunnen dit filemonster aanpakken door het collectief vervoer aantrekkelijker te maken.”

De staatssecretaris ging hier tegenin door te wijzen op de investeringen die dit kabinet doet. “De heer Laçin gaat er zomaar vanuit dat deze mensen in de auto stappen als ze de trein niet meer kunnen nemen. Maar we investeren ook flink in de fiets. Voor mensen voor wie die prijsstijging van 3 procent een drempel is, zie ik eerder kans dat zij op de fiets stappen. Natuurlijk is dit geen stimulerende maatregel voor het OV, maar we zien dat de groei enorm doorzet. Dat wijzen de feiten uit.”

Vervoersarmoede

Kröger vroeg de staatssecretaris om extra aandacht te geven aan het gevaar van vervoersarmoede. Hoewel de prijsstijging volgens het KiM weinig effecten heeft, stellen de onderzoekers dat mensen met lage inkomens – bijvoorbeeld als ze in de bijstand zitten – gemiddeld 0,6 procent van hun primaire inkomen uitgeven aan het openbaar vervoer. Gemiddeld besteden huishoudens slechts 0,3 procent van hun inkomen aan het OV.

Juist deze groepen zouden hard getroffen kunnen worden door deze maatregel. “Wij hebben grote zorgen over de btw-verhoging”, vertelde Kröger. Ze wees op het risico van sociale uitsluiting als het openbaar vervoer te duur wordt. Ook OV-NL, de branchevereniging in het OV, wees eerder op het belang van sociaal zwakkere groepen, die vooral van het OV afhankelijk zijn om van a naar b te komen.

Daar werd echter door de staatssecretaris tegenin gebracht dat alle maatregelen van het kabinet zorgen voor meer koopkracht en dat hier gekeken moet worden naar het hele plaatje. Weliswaar wordt het OV iets duurder, maar over de hele linie gaan mensen erop vooruit. Daarin werd ze gesteund door het CDA en D66.

Klimaat

PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk bleef het echter vreemd vinden dat het kabinet besloot om een maatregel door te voeren die het OV minder concurrerend maakte met de auto. “Het is een domme maatregel als je staat voor klimaat. Aan de ene kant gaat dit kabinet vol voor klimaat, maar aan de andere kant wordt het OV duurder gemaakt.”

Lees ook:

• OV-NL: extra btw-opbrengsten moeten terug naar het OV
• Plan btw-verhoging bemoeilijkt vaststellen OV-tarieven