‘NS overtrad aanbestedingsregels bij keuze voor Fyra’

De NS heeft bestekseisen voor de treinen die op de hogesnelheidslijn moesten gaan rijden tussentijds aangepast. Dat blijkt uit een geheim rapport van de NMBS. Daarmee lijkt de spoorvervoerder een belangrijke aanbestedingsregel te hebben overtreden. Dat zegt Jan Telgen, hoogleraar Inkoopmanagement aan de Universiteit Twente.

Uit het onderzoek dat Ernst & Young in opdracht van de NMBS uitvoerde, blijkt dat de NS eerst een aanbesteding heeft uitgeschreven voor treinen die maximaal 220 kilometer per uur rijden. Dit is later aangepast naar 250 kilometer per uur. Daardoor schreven treinfabrikanten Alstom en Siemens op de aanbesteding in met opgevoerde intercity’s in plaats van hun hogesnelheidstreinen. Deze bestekseisen werden pas aangepast toen de overeenkomst met AnsaldoBreda al was getekend.

Bestekseisen

Telgen: “Het is een algemene regel dat je niet halverwege het proces wezenlijke wijzigingen mag doorvoeren in de bestekseisen.” Het is volgens de onderzoeker mogelijk dat ook andere leveranciers met deze nieuwe eisen interesse hadden getoond. Deze zijn daarmee min of meer buitenspel gezet. Alstom en Siemens hadden er met de veranderde eisen ook voor kunnen kiezen om met hogesnelheidstreinen in de plaats van de opgevoerde intercity’s in te schrijven.

De onderzoekers van Ernst & Young schrijven dat het bestek het belang onderstreepte van ‘bestaande standaardconcepten’ en of ‘proven technologies’. De onderzoekers vragen zich af of het voorgesteld concept van treinfabrikant AnsaldoBreda hieraan voldeed.

Aanbestedingsregels

Om te kunnen vaststellen of de aanbestedingsregels zijn overtreden, moet er een feitenonderzoek plaatsvinden. Als blijkt dat er regels zijn overtreden, heeft dit volgens Telgen verder geen directe gevolgen meer voor de procedure. “De andere treinfabrikanten hadden hiervoor destijds naar de rechter moeten stappen.”

Een onafhankelijke toezichthouder had de procedurefouten volgens Telgen kunnen voorkomen. “Er is in Nederland geen onafhankelijke toezichthouder die controleert of aanbestedingen volgens de regels verlopen. Nederland heeft het controlemechanisme ingebouwd van de tegenstander die naar de rechter stapt als regels worden overtreden. Duitsland en een aantal oostbloklanden hebben wel toezichthoudende instanties die dit controleren of regels worden nageleefd.”

Toezichthouder

“Het Europese Parlement heeft een voorstel aan de lidstaten gestuurd om een toezichthoudende instantie in het leven te roepen die controleert of de aanbestedingsregels worden nageleefd. Nederland heeft aangegeven hier niets voor te voelen”, aldus Telgen.

Marieke van Gompel