HTM-directeur: regisseur in het OV cruciaal

Het is cruciaal dat er een regisseur komt die de verantwoordelijkheid neemt over grote, overkoepelende beslissingen in het openbaar vervoer. Het is logisch om die rol te geven aan de Rijksoverheid of een partij die namens de Rijksoverheid functioneert. Dat stelde HTM-directeur Jaap Bierman vorige week op het OV Debat 2019. “Iemand moet vanuit het algemeen belang een knoop kunnen doorhakken.” 

Er spelen een groot aantal overkoepelende thema’s in de OV-sector die Nederland-breed georganiseerd moeten worden. Dan gaat het bijvoorbeeld over de omgang met data of de komst van Mobility as a Service, maar ook over beslissingen over investeringen in infrastructuur, operationele keuzes en de afstemming van projecten over de concessiegrenzen heen. “We hebben bijvoorbeeld een grote investeringsnoodzaak in de drukke gebieden. Wij doen wat we kunnen, maar er is een overkoepelende partij nodig die hier doorzettingsmacht heeft en die ontbreekt”, aldus Bierman.

Prioriteiten stellen

Hij schetst een voorbeeld waar HTM probeert een betere verbinding te realiseren tussen Den Haag en Zoetermeer. Daarvoor moet hij onder andere in overleg met verschillende gemeentes, NS, ProRail, de MRDH en Rijksoverheid. Tussen die partijen wordt prima samengewerkt en een goede afstemming gezocht, maar er ontbreekt een baas. “Je moet ergens een leider hebben die de definitieve beslissing maakt en prioriteiten stelt”, aldus de HTM-directeur. “Dat is nu niet altijd even vanzelfsprekend en gebeurt dus ook niet altijd even daadkrachtig.”

Hij stond niet alleen in die mening. Ook Fred van der Blij – werkzaam bij de provincie Utrecht – benadrukte dat een leider moet opstaan in de OV-sector. Het huidige gemis van zo’n leider bestempelde hij als een ‘weeffout in de Wet Personenvervoer’. Hoewel er nu een inhaalslag wordt gemaakt, blijft een unanieme besluitvorming over grote overkoepelende thema’s, zoals de opvolger van de OV-chipkaart en een landelijk MaaS-systeem, ingewikkeld. “Maar Nederland grijpt te erg in elkaar en is te klein en te compact om tien systemen naast elkaar te hebben.”

Kaders borgen

Manu Lageirse, topman bij Connexxion, vulde hier ook op aan dat partijen er vaak wel in slagen om afspraken te maken, zolang de belangen redelijk gelijk lopen. Maar tegelijkertijd moet er rekening gehouden met een mogelijke systeemverandering, door bijvoorbeeld de opkomst van Mobility as a Service. “Het is dus heel belangrijk dat de overheid kaders kan borgen voor een eerlijk speelveld”, benadrukte hij.

Hij ziet vooral kansen voor een regulator, die ervoor zorgt dat de kaders op een goede manier worden opgesteld en tegelijkertijd dat het belang van de reiziger voorop staat. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is volgens Lageirse hier niet altijd de geschikte partij. Vanwege de dubbele pet van het ministerie kan het lastig zijn om altijd onafhankelijk het belang van de reiziger voorop te stellen.

Bierman bracht daar tegenin dat hij dacht dat de overheid altijd het algemeen belang behartigt, terwijl private partijen – zoals ook hun goed recht is – hun eigen belang vooraan zullen plaatsen. “Overheidspartijen kunnen het beste het algemeen belang leidend laten zijn en moeten vanuit de doelstelling van de reiziger dus zaken beslechten, omdat partijen er anders niet uitkomen.”