Tweede strike voor NS op HSL; verlies concessie dreigt

Staatssecretaris Sharon Dijksma beboet NS voor 1,25 miljoen euro. De vervoerder heeft de afspraken voor de zitplaatskans voor reizigers op de HSL en de reizigerspunctualiteit op dat traject niet gehaald. Ook ProRail wordt beboet voor een bedrag van 1,05 miljoen, omdat er een te hoog percentage treinen op de HSL niet op tijd arriveerde. Het is bovendien de tweede keer dat NS de afgesproken bodemwaarde voor de zitplaatskans niet haalt. In het kader van het ’three-strikes-out-principe’ raakt NS het HSL-vervoer kwijt als de vervoerder nog één keer faalt op de prestatie-indicator zitplaatskans op de HSL.

NS krijgt ditmaal voor twee niet gehaalde prestatie-indicatoren een boete opgelegd. Voor de reizigerspunctualiteit is dat 500.000 euro en voor de zitplaatskans 750.000 euro, omdat het al het tweede jaar is waarop NS de afspraak voor de kpi niet gehaald heeft. Daarvoor kreeg de vervoer vorig jaar een boete van een half miljoen euro. Dit geld moet ten goede komen aan de reiziger en Dijksma heeft aan consumentenorganisaties gevraagd hoe dat het beste gedaan kan worden.

NS-topman Roger van Boxtel is verbaasd dat de staatssecretaris heeft besloten een boete op te leggen. “We hebben begin vorig jaar al erkend dat het beter moet. Daar werken onze mensen sinds april vorig jaar iedere dag keihard aan, samen met ProRail én met het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Een onafhankelijke review in opdracht van het ministerie liet vorig jaar zien dat iedere vervoerder deze problemen zou hebben op deze lijn. Juist daarom valt het rauw op ons dak als dit tot een boete leidt. We zullen dan ook bezien wat we tegen zo’n boete kunnen doen.”

HSL

In het rapport over de marktordening op het Nederlandse spoor werd ook al voorzichtig positief gesproken over de mogelijkheid om de HSL aan te besteden. Staatssecretaris Dijksma zei bovendien in een brief in 2015 al dat drie keer onderpresteren een indicatie is dat er iets substantieel mis is. Daarbij liet ze wel weten dat een eventuele intrekking van de concessie altijd zorgvuldig moet gebeuren. Dijksma: “Als uit de nu lopende marktverkenning blijkt dat samenwerking met een andere vervoerder kan leiden tot een betere HSL verbinding voor reizigers, dan zal NS zich op deze samenwerking moeten voorbereiden. In de zomer is bekend of dit het geval is.”

Dijksma erkent dat er een stijgende lijn zit in de prestaties van NS en ProRail, maar op de hogesnelheidslijn gaat het nog niet goed genoeg. “Over de hele linie presteerden NS en ProRail in 2016 beter dan de jaren daarvoor. Maar de HSL blijft helaas voor beiden een achilleshiel. Dit moet écht beter. Want net als op de rest van het spoor hebben reizigers op deze lijn recht op een trein die op tijd rijdt en een grote kans op een zitplaats.” Reizigers zijn overigens wel positief over het vervoer over de HSL en ook maken steeds meer reizigers gebruik van de IC Direct.

ProRail

ProRail wordt gestraft voor een bedrag van 1,05 miljoen euro, omdat op de HSL in 2016 minder treinen op tijd kwamen dan afgesproken. Ook meer goederentreinen reden niet op tijd, maar ProRail vond een boete daarvoor onrechtvaardig. De slechte punctualiteit is namelijk deels veroorzaakt door werkzaamheden rondom Utrecht, op de Betuweroute en snelheidsbeperkingen op de Moerdijkbrug. Dijksma is het hiermee eens, maar benadrukt wel dat de spoorbeheerder er alles aan moet doen om te zorgen dat in 2017 meer goederentreinen op tijd rijden.

De boete zit ProRail-directeur Pier Eringa dwars. “Niet vanwege het geld maar door de reputatieschade die het oplevert. Het is deels een gevolg van een erfenis uit het verleden. Daar worden we nu voor gestraft. Met 78,6 procent van de hogesnelheidstreinen die op tijd reden, werd in 2016 niet aan de eis van 80 procent voldaan. Daarom is ProRail ook niet tevreden over de prestaties van de treinen op de HSL en steekt daarom ook de hand ook in eigen boezem. We hebben beloften gedaan die we niet konden waarmaken. Dat doen we nu anders. Het moet dus beter en daar werken we samen met vervoerders hard aan.”

Verbeteraanpak

NS en ProRail hebben een gezamenlijke verbeteraanpak opgesteld, die is gericht op het betrouwbaarder maken van de IC Direct voor de reiziger. Vanaf 2017 zijn ProRail en NS bovendien gezamenlijk verantwoordelijk voor de punctualiteit. Dijksma: “Het maakt voor de reiziger immers niet uit door welke oorzaak hij of zij vertraagd is.”

Net als bij NS, ziet de staatssecretaris wel dat ProRail op veel gebieden verbeterd heeft. “De financiële beheersing is nu meer op orde en worden belanghebbenden beter geïnformeerd over werkzaamheden en storingen. Dit zorgt ervoor dat de impact hiervan voor reizigers en verladers kleiner is dan voorheen. Ook is hard gewerkt aan de voorbereiding van het spoor door Vught, zodat vanaf eind dit jaar spoorboekloos gereden kan worden tussen Amsterdam – Utrecht – Eindhoven.”