Ministerie van IenW geeft prioriteit aan asfalt boven OV

Als decentrale overheden nieuwe lightrailverbindingen, metrolijnen of HOV-lijnen willen realiseren, zullen ze zelf een fors deel van de financiering hiervoor op zich moeten nemen. De middelen die het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat beschikbaar heeft voor mobiliteit zijn beperkt en de auto lijkt prioriteit te krijgen boven het openbaar vervoer. 

ANALYSE – Een miljard euro per jaar extra om te voorkomen dat Nederland vastloopt. Dat was de lobby die de mobiliteitssector ruim een jaar geleden startte richting het nieuwe kabinet. Daarbij werd een belangrijke focus gelegd op openbaar vervoer en fiets, om mensen uit de auto te krijgen. Maar niet alleen blijft die miljard extra uit; het beschikbare geld wordt ook beduidend anders verdeeld dan in de lobby werd geadviseerd.

Ruim de helft van het beschikbare geld voor mobiliteit, in totaal 2 miljard in vier jaar, wordt in asfalt gestoken. Eigenlijk een opvallende keuze, aangezien dit kabinet zich eerder profileerde als erg duurzaam. ‘Slechts’ 800 miljoen euro is er vanuit het Rijk beschikbaar voor het openbaar vervoer. Beduidend minder dus dan de miljarden waarop gehoopt werd.

Randstad

Minister Cora van Nieuwenhuizen en staatssecretaris Stientje van Veldhoven spraken maandag met Tweede Kamerleden over de verdeling van de gelden voor wegen, OV en vaarwegen. De staatssecretaris kon er kort over zijn: er is slechts een beperkt bedrag beschikbaar om te investeren in de mobiliteit en bij lange na niet voldoende om álle mooie plannen op het gebied van mobiliteit te financieren die de verschillende regio’s voor ogen hebben. “Ondanks het extra geld dat we willen investeren, kunnen we niet alles uit het regeerakkoord doen. Dus we moeten scherp kijken.”

In de afgelopen tijd werd vooral aandacht gevraagd voor het probleem in de vier grote steden. Wethouders van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht vroegen in een hartstochtelijk pleidooi om extra geld voor investeringen in de grote steden, vanwege de toenemende verstedelijking. Topmannen en -vrouwen van de grote stadsvervoerders onderschreven die noodoproep. Zij beklemtoonden geen geld meer beschikbaar te hebben voor investeringen – zoals lightrail – omdat het grootste deel van het geld opgaat aan beheer, onderhoud en vervanging.

Maar een toezegging voor extra middelen voor lightrailverbindingen in Amsterdam en Den Haag is nog niet gegeven. Integendeel, de staatssecretaris erkende de kansen voor lightrail, maar noemde het tegelijkertijd ‘geen oplossing op zich’. Bovendien kaatste de staatssecretaris de bal terug naar de regionale overheden op het gebied van extra financiële middelen. “Co-financiering van de regio’s is een belangrijke factor voor dergelijke projecten.”

Prioriteit

Daarbij legde ze tijdens het notaoverleg op maandag meerdere malen de nadruk op het woord prioriteit. Het geld moet zo efficiënt mogelijk besteed worden, liet Van Veldhoven weten. Er is wel geld beschikbaar voor de mobiliteit in de vier grote steden, maar er moet nog gekeken worden hoe dit het beste ingezet kan worden. “We gaan in het voorjaar met de regio Amsterdam, de regio Rotterdam Den Haag en de regio Utrecht nog nader spreken over de prioritering van de investeringen in OV en spoor”, aldus Van Veldhoven.

Het ministerie wil concreet investeren in de realisatie van een derde perron op Amsterdam Zuid en een haalbaarheidsstudie naar de Airportsprinter. Tevens wordt er geld gestoken in grensoverschrijdende verbindingen, wellicht juist omdat de regio’s hier al eerder aangaven zelf ook bereid te zijn om geld te investeren. Binnen tien jaar moeten internationale treinen kunnen vertrekken naar Düsseldorf en Aken vanaf treinstation Eindhoven. In het voorjaar wordt verder bepaald waar geld aan uitgegeven wordt.

Asfalt

Bij alle investeringen in het openbaar vervoer moeten in ieder geval ook de investeringen in het wegennetwerk in ogenschouw gehouden worden, legde Van Veldhoven uit. Proportioneel gaat er meer geld naar asfalt dan naar openbaar vervoer. Nu het fileprobleem steeds groter wordt, lijkt dit een verstandige keuze, maar experts waarschuwen ook dat hierdoor louter het ‘filemonster verder gevoed’ wordt.

Het zal voor de OV-sector een uitdaging worden om Nederland bereikbaar te houden met het geld dat momenteel beschikbaar is. Vooral nu investeringen in asfalt voorrang lijken te krijgen. Van de beschikbare 800 miljoen voor OV is bovendien al een fors deel besproken, onder andere in beheer van infrastructuur en nieuwe opstelplaatsen voor NS.

Het kabinet heeft aangegeven stappen te willen zetten richting een Mobiliteitsfonds, maar tot aan 2030 blijven de financiële middelen verdeeld tussen de traditionele modaliteiten: ’wegen’, ‘spoorwegen’ en ‘vaarwegen’. Aan vervoerders en lokale overheden dus de taak om financiële middelen te zoeken op andere plekken.

Lees ook:

• MRDH: geen geld meer om te investeren in OV