Kritiek op rol ACM na verwerpen miljoenenboete NS
NS kreeg in 2017 de hoogste boete ooit opgelegd van de waakhond Autoriteit Consument en Markt (ACM), bijna 41 miljoen. Een straf voor de betrokkenheid van de spoorvervoerder bij de onregelmatigheden bij de OV-aanbesteding in Limburg. Maar onlangs veegde de rechter deze boete van tafel. Een signaal voor vakbond FNV dat de ACM zich onterecht sterk richt op de verdere liberalisering van het spoor.
In een column op Joop verwoorden sectorhoofd FNV Vervoer Roel Berghuis en vakbondsbestuurder Henri Janssen hun aanklacht richting de toezichthouder. “Op zichzelf zou je zeggen dat het goed is dat de ACM diep en grondig naar de vermeende misstanden bij de openbaar vervoer-aanbesteding in Limburg heeft gekeken. Maar als een recordboete wordt opgelegd, zou je ook verwachten dat er voor de toezichthouder een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is dat de onderbouwing standhoudt in de rechtbank. Het feit dat de Rechtbank Rotterdam weinig heel laat van de ACM-verwijten aan het adres van NS is niet alleen een juridische misser.”
Vals spel
De boete werd aan NS opgelegd voor overtredingen op twee vlakken. Als eerste zou NS een verlieslatend bod hebben gedaan en vertrouwelijke informatie hebben doorgespeeld aan dochtermaatschappij Abellio. Ten tweede probeerde de vervoerder de concurrenten te hinderen, namelijk Arriva en Veolia. Vooral het doen van een verlieslatend bod werd door ACM heel hoog opgepakt en zou de hoge boete moeten rechtvaardigen. Maar de twee vakbondsleden menen dat ACM alleen besloot zo’n hoge boete op te leggen omdat het nooit verwacht had dat NS in beroep zou gaan.
NS stapte echter wel degelijk naar de rechter en die oordeelde vorige week in het voordeel van de spoorvervoer. In het onderzoek van ACM werd namelijk niet onweerlegbaar bewezen dat NS in deze zaak daadwerkelijk een economische machtspositie bezit op het Nederlandse spoor. Zodoende kan ook niet geoordeeld worden dat de vervoerder die economische machtspositie heeft misbruikt.
Achterliggende motieven
Volgens Berghuis en Janssen gaat de rol van ACM nu verder dan alleen het houden van toezicht. “De afgelopen jaren zette de ACM zonder politiek mandaat en ondanks tal van externe adviezen en rapporten vol in op verdere liberalisering van het Nederlandse spoor. Niet handelend vanuit hun opdracht erop toe te zien dat bedrijven eerlijk concurreren en consumentenbelangen te beschermen. Dat moet nu stoppen”, aldus de twee.
Volgens hen zijn er veel rapporten die de negatieve gevolgen van de splitsing tussen NS en infrabeheerder ProRail beschrijven en waarin ook gewaarschuwd wordt dat er voorzichtig moet worden omgegaan met marktwerking op het spoor. Maar ACM zou die boodschappen grotendeels naast zich neerleggen en lobbyt volgens FNV zelfs tot in Brussel voor extra vervoerders op het Nederlandse spoor en het ontmantelen van NS.
Een bewering die de twee mannen staven door te verwijzen naar de Quickscan Personenvervoer 2013. Dit werd vergezeld van een persbericht met de kop ‘Machtige positie NS benadeelt regionale vervoerders op het spoor’. “In de media moest de ACM vervolgens toegeven dat ze niet alleen in de scan geen machtsmisbruik door de NS hadden geconstateerd maar ook dat het onderzoek niet veel meer om het lijf had dan een inventarisatie van de kritiek van de regionale vervoerders, begeleid met een reactie van de NS. Dit voorbeeld staat symbool voor talloze vooringenomen acties van de ACM gericht op het onderuithalen van NS.”
Markwerking
Vanwege die positie vinden Janssen en Berghuis het opmerkelijk dat de ACM betrokken is bij het onderzoek naar de mogelijke decentralisatie van verschillende sprinterdiensten in Nederland en bij het onderzoek naar de effecten van openbaar aanbesteden in het openbaar vervoer. Die onderzoeken gebruikt het ministerie om een keuze te maken voor marktordening op het spoor na 2024. “Wij hebben absoluut niet het vertrouwen dat de ACM deze keer onbevooroordeeld deze opdracht kan en zal uitvoeren”, schrijven de twee bestuurders in hun column.
“Wij hebben als vakbond(en) vaak bij de ACM aan de bel getrokken. We zijn langs geweest en hebben brieven geschreven. Voor ons is met de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam een grens bereikt. Mede door toedoen van de ACM is NS de concessie voor het openbaar vervoer in Limburg kwijtgeraakt. Dat is gebeurd. Maar laten we voorkomen dat de ACM voor de Nederlandse spoorreiziger nog meer ellende kan veroorzaken.”
Lees ook:
