Gedragspsycholoog Esther Timmermans: ‘Gedragsverandering is nodig voor het OV’
Op de OV Expo ’22 is een vol programma aan workshops. Een van die workshops wordt gegeven door gedragspsycholoog Esther Timmermans met als hoofdthema: Hoe krijgen we automobilisten in het OV? “Het is echt nodig om specifiek te kijken naar welke doelgroep we moeten overtuigen om het OV in te gaan.”
Het reisgedrag is veranderd sinds de pandemie, merkt Timmermans op. “Wat je ziet is dat het OV-gebruik tijdens corona heel erg is afgenomen. Veel mensen komen permanent niet meer terug het openbaar vervoer in. Dat is logisch te verklaren aangezien meer mensen nu thuis werken.” Toch ziet Timmermans zeker ruimte voor een andere groep reizigers: de automobilist. Volgens de gedragspsycholoog is daar een wereld te winnen.
Timmermans werkt voor Shift, een bedrijf dat helpt bij gedragsverandering. Ze geven onder andere workshops zoals op de OV Expo ’22 in Houten. Ook gaan ze soms hele trajecten aan waarbij ze gedrag proberen te veranderen met interventies. Voor het openbaar vervoer is die gedragsverandering nodig, ziet Timmermans.
Gedragsbepalers
In de workshop op de OV Expo ’22 op 6 oktober in Houten stelt Timmermans verschillende potentiële OV-gebruikers voor aan de deelnemers. “De automobilist is natuurlijk een hele brede doelgroep. Het is daarom nodig om subgroepen vast te stellen. Een student die bijvoorbeeld gewend is om het openbaar vervoer te pakken verdient een hele andere aanpak dat een automobilist die al jaren met de auto naar het werk gaat.”
“Wij werken altijd volgens een model met gedragsbepalers en die leg ik aan de deelnemers uit. Vervolgens kunnen zij die koppelen aan de verschillende doelgroepen en daarbij bedenken wat het gedrag van die specifieke doelgroep kan beïnvloeden. Wat ik vooral wil laten zien is dat er heel veel komt kijken bij gedragsverandering. Dat het een goede analyse vraagt.”
Autorijden duurder maken
“De gedachte gaat vaak voorbij aan gedragsverandering. Veel mensen zeggen: laten we autorijden gewoon duurder maken, dan komt de automobilist vanzelf het OV in. Sigaretten worden ook steeds duurder gemaakt en mensen roken nog steeds. Dat is misschien net een andere vergelijking omdat sigaretten ook verslavend zijn, maar ook vlees wordt steeds duurder gemaakt en dat weerhoudt een grote groep mensen er niet van om het te kopen. Als je kijkt welke mensen roken en wat hen specifiek zou kunnen helpen, dan werkt dat veel beter dan de prijzen verhogen. Het zit hem dan bijvoorbeeld meer in de steun van de sociale omgeving of een bepaald stopprogramma dat effectief werkt. We willen soms te snel een oplossing vinden, terwijl er bij gedragsverandering veel meer komt kijken.”
“Je kan wel zeggen: we moeten meer bussen gaan rijden, of het openbaar vervoer goedkoper maken, maar dat helpt de automobilist niet het openbaar vervoer in. Zij denken: een auto brengt mij perfect van A naar B en is heel flexibel. Ze hebben niet het gevoel dat ze afhankelijk zijn van vaste vertrektijden bijvoorbeeld. Voor een automobilist is het misschien goed om in aanraking te komen met het OV en erachter te komen dat het eigenlijk best makkelijk is. Dat is beter dan de prijzen verlagen. Dat heeft de automobilist waarschijnlijk niet eens door.”
Deelmobiliteit
Een mooi voorbeeld van het belang van gedragsverandering is een project om deelmobiliteit te stimuleren. “In een bepaalde wijk wilde de gemeente dat mensen meer gebruik gingen maken van deelmobiliteit en minder van de eigen auto. In de wijk werden vervolgens allerlei hubs met e-bikes gebouwd, waar mensen vervolgens geen gebruik van maakten. Daar heb je dan een mooie oplossing staan wat helemaal niet het gewenste resultaat boekt.”
Dat komt allemaal door gedragsverandering volgens Timmermans. “Gedragsverandering vraagt echt een goede analyse en wat ik hoop te bereiken met de workshop is dat mensen iets meenemen. Misschien kunnen sommige deelnemers wel een interventie doen in het OV. Dat is een mooi doel om over na te denken.”
De workshop van Esther Timmermans bijwonen? Registreer hier (veelal gratis).
Lees ook:
Jahoor, daar hebben we weer een echte fop-wetenschapper. Deskundig op 1 microdeelgebiedje, maar lachwekkend onnozel voor wat betreft het grotere geheel. Gericht op marketing & sales richting chronisch onkundige ambtenarij & bestuurders. Kortom nutteloos meevreten uit de OV-beleidsadviesruif – zoals zovelen doen.
Als mevrouw iets zou weten, dat had ze geweten dat het propageren van een niet-attractief alternatief zinloos is. Bestuurlijk gezwam als ‘interventies doen’ is puur gebakken lucht.
Het OV doet nu er alles aan om het gebruik te ontmoedigen. In juli en augustus lag de trein er zo vaak uit door werkzaamheden, dat je geen reisplannen weken van te voren kon maken. En de 10-minutendienst Eindhoven-Utrecht is zo uitgedund dat het overstappen te Den Bosch 10 minuten langer is geworden. Ofwel, 10 minuten vroeger je bed uit en ’s avonds 10 minuten later thuis. De dynamische reisinfo op halten bij de bus: puinhoop. Vele aangekondigde bussen rijden niet, er is geen personeel.
Zolang de overheid het OV beschouwt als louter kostenpost, zal het nooit wat worden. De doelstelling van duurzame mobiliteit heeft kennelijk geen prioriteit. Als gevolg daarvan zakt het OV inclusief de trein door een minimaal kwaliteitsniveau. Sommige treinverbindingen zijn zodanig verslechterd, dat een automobilist niet te motiveren is. Spoorboekloos reizen is al niet meer haalbaar. Ook regionaal busvervoer wordt steeds onbetrouwbaarder door gebrek aan personeel.
Nog steeds geldt dat de push & pull-maatregelen en de feitelijke capacities/opportunities pro auto en contra OV uitwerken. Daarin is sinds SVV2 niets veranderd. Vervoerswijzekeuze is geen rationeel proces voor autobezitters. De auto zelf is een verslavend lekker hebbeding, koste-wat-kost!
Daar kan OV niet tegenop concurreren behalve op echt tijd+kostenvoordeel zoals Thalys en grootstedelijk OV. Psychologisch verliest OV altijd, a fortiori tegen EV met schoongewetenbonus.
Alleen wal keert schip!
Afschalen zoals in mijn regio vanaf december gaat gebeuren helpt zeker niet.
In de avonduren en weekenden rijden veel lijnen al een uursfrequentie, wie ga je daarmee de bus in krijgen?